Τελευταία κλήρωση των ηλεκτρονικών αποδείξεων για φέτος σήμερα το μεσημέρι και το ερώτημα που παραμένει μετέωρο είναι το αν η λοταρία του 1.000άρικου έφερε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα στο υπουργείο Οικονομικών.
Με ποιο στόχο εισήγαγε το οικονομικό επιτελείο τη λοταρία, που «τρέχει» εδώ και χρόνια σε άλλες χώρες, όπως η Πορτογαλία και η Σλοβακία; Να δώσει ένα κίνητρο στους φορολογούμενους να χρησιμοποιούν κάρτα όχι μόνο στις μεγάλες δαπάνες αλλά και στις καθημερινές, χαμηλής αξίας συναλλαγές, όπου κατά τεκμήριο είναι πιο εύκολο το μετρητό άρα και η φοροδιαφυγή. Επί της ουσίας, οι ηλεκτρονικές κληρώσεις ήρθαν ως συμπληρωματικό μέτρο, για να «γλυκάνουν» τους φορολογούμενους, που υποχρεώνονται να «χτίσουν» το αφορολόγητο τους με ηλεκτρονικές δαπάνες. Πέτυχε ο συνδυασμός τους;
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, ειδικά από το καλοκαίρι του 2015 με την επιβολή των capital controls, η χρήση κυρίως χρεωστικών καρτών έχει αυξηθεί κατακόρυφα, ενώ παρατηρείται εξάμηνο με εξάμηνο και μείωση της μέσης αξίας συναλλαγής, δείγμα του ότι η κάρτα χρησιμοποιείται, πλέον, πιο εύκολα. Συγκεκριμένα, το α΄ εξάμηνο του 2018 συνεχίζεται, για έκτο κατά σειρά εξάμηνο, η φθίνουσα πορεία της μέσης αξίας ανά συναλλαγή για το σύνολο των καρτών, φθάνοντας τα 74 ευρώ. Το πρώτο εξάμηνο του 2016 ήταν πάνω από 120 ευρώ. Συμπέρασμα; Παρά τη μείωση, παραμένει σε υψηλά επίπεδα.
Ο συνολικός αριθμός των καρτών πληρωμών αυξήθηκε το α΄ εξάμηνο του 2018 κατά 535 χιλ. (+3%), σε σχέση με το β΄ εξάμηνο του 2017, και ανήλθε σε 16,8 εκατ. κάρτες. Η αύξηση προέρχεται από την έκδοση νέων χρεωστικών καρτών, καθώς εκδόθηκαν επιπλέον 686 χιλ. κάρτες (+5%) συγκριτικά με το β΄ εξάμηνο του 2017, ενώ αντίθετα στις πιστωτικές κάρτες παρατηρείται μείωση κατά 150 χιλ. (-5%).
Έχει αποτυπωθεί αυτή η τάση και στα φορολογικά έσοδα, κυρίως από ΦΠΑ; Μάλλον όχι. Το γεγονός ότι σταθερά το 15% των υπόχρεων δεν αποδίδει καν το φόρο, όπως επίσης τα υψηλά ποσοστά παραβατικότητας που καταγράφονται στους επιτόπιους ελέγχους της ΑΑΔΕ, είναι μια σαφής ένδειξη ότι ο συνδυασμός «ηλεκτρονικού» αφορολόγητου- λοταρίας, δεν έχει αποδώσει τα προσδοκώμενα.
Στο υπουργείο Οικονομικών γνωρίζουν σχεδόν εξαρχής ποια είναι η αιτία της αποτυχίας του μέτρου, το συζητάνε αλλά δεν τολμούν ακόμα να κάνουν το βήμα. Το ποσοστό κάλυψης του αφορολογήτου από ηλεκτρονικές δαπάνες θεωρείται χαμηλό (10% ως 10.000 ευρώ εισοδήματος, 15% για εισοδήματα από 10.000 ως 30.000 ευρώ και 20% για το επιπλέον), ειδικά από τη στιγμή που ελάχιστες δαπάνες εξαιρούνται, με αποτέλεσμα μόνο με τις βασικές αγορές ενός νοικοκυριού, να φεύγει το άγχος του αφορολογήτου. Η απόφαση για αύξηση αυτών των ποσοστών κάλυψης είναι ειλημμένη, αλλά όσο βαδίζουμε προς τις κάλπες, τόσο πιο δύσκολα θα μετουσιωθεί σε νομοθετική διάταξη.
Φυσικά, δεν αρκεί αυτό. Η υποχρεωτική χρήση POS από ομάδες επαγγελματιών «υψηλού κινδύνου» δεν πρέπει να μείνει στα χαρτιά, ενώ πάντα υπάρχει η εισήγηση για ειδικό συντελεστή βαρύτητας σε τέτοιου είδους ηλεκτρονικές συναλλαγές, έτσι ώστε ο φορολογούμενος να έχει πρακτικό κίνητρο να χρησιμοποιήσει κάρτα αντί μετρητών. Σε διαφορετική περίπτωση στο δίλημμα «με ΦΠΑ ή χωρίς ΦΠΑ;», το υπουργείο Οικονομικών θα είναι πάντα χαμένο…