Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας και τα δημοψηφίσματα, βρέθηκαν στο επίκεντρο της κοινοβουλευτικής επιτροπής αναθεώρησης του συντάγματος, που συζήτησε για δεύτερη φορά επί της ενότητας των άρθρων 28 έως 49, που αφορούν τη λειτουργία και την οργάνωση του κράτους.
Όλοι οι εισηγητές των κομμάτων που πήραν το λόγο, πλην εκείνου του ΚΚΕ που δήλωσε αντίθετος, τάχθηκαν υπέρ της αποσύνδεσης της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής και τις πρόωρες εκλογές. Σημεία σύγκλισης μεταξύ των κομμάτων φάνηκαν να υπάρχουν για λελογισμένες αυξημένες αρμοδιότητες του Προέδρου, όπως η δυνατότητα σύγκλισης του Πολιτικού Συμβουλίου – ενδεχόμενο ωστόσο που φαίνεται να απορρίπτει ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ τόσο η ΝΔ, όσο και άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, διαφωνούν με τη πρόταση του για άμεση εκλογή του από το λαό, αλλά και για τη δυνατότητα δημοψηφισμάτων πέραν εθνικού ζητήματος, όπως προβλέπει το ισχύον σύνταγμα, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ/ΜΠΕ.
Ο γενικός εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Ξυδάκης, υπογράμμισε ότι «η συζήτηση για την συνταγματική αναθεώρηση, παρότι βαριά και όχι εύκολη, είναι ένα προνομιακό πεδίο αντιπαράθεσης ιδεών, συγκατάθεσης, πειθαρχίας, δεσμεύσεων και σύνθεσης».
«Είμαστε εδώ, όχι μόνο για να διαγνώσουμε τη κρίση και το μέγεθός της, αλλά για να υπάρξουμε και να εμπνεύσουμε τις κοινωνικές δυνάμεις για το μέλλον. Ιδού η ευκαιρία: για την αναθεώρηση του συντάγματος, όλοι αναγνωρίζουν την ανάγκη σύγκλισης και δέσμευσης, τουλάχιστον σε λίγα άρθρα όπως αυτά που αφορούν την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας και την απεμπλοκή του από τις εκλογές, χωρίς πονηρούς συμψηφισμούς και ρουλέτες», επεσήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Ξυδάκης.
Παράλληλα ο γενικός εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ υπερασπίστηκε την πρόταση του κόμματός του, που προβλέπει επαναληπτικές ψηφοφορίες επί ένα εξάμηνο σε περίπτωση που δεν συγκεντρωθούν οι απαιτούμενοι ψήφοι, ώστε, όπως είπε, σε αυτό το διάστημα να αναγκαστεί να πιεστεί ο πολιτικός κόσμος και να προσπαθήσει να φθάσει σε μια ισορροπημένη πρόταση.
Παράλληλα, έκανε λόγο για αντίφαση που υπάρχει στις προτάσεις, καθώς από τη μια υποστηρίζεται η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας ακόμα και με την ισχνή πλειοψηφία των 151 βουλευτών, και απ’ την άλλη προτείνονται αυξημένες αρμοδιότητες.
«Αυξημένες εξουσίες απαιτούν και αυξημένη νομιμοποίηση. Διαφορετικά θα υπάρχει διαρκώς ένα εκκρεμές ανάμεσα στον πανίσχυρο Πρόεδρο ή τον πανίσχυρο πρωθυπουργό», σημείωσε. «Ίσως ο μαγικός αριθμός των 151 βουλευτών συχνά να δίνει λύσεις, όμως είναι μια μικρή λυδία λίθος για το πρόβλημα που μας απασχολεί», κατέληξε ο κ. Ξυδάκης.
Ο γενικός εισηγητής της ΝΔ, Κώστας Τασούλας, τόνισε ότι πρέπει να επανεξεταστεί και να ενισχυθεί το ισχύον σύνταγμα πάνω στις αρχές της σταθερότητας του πολιτικού κύκλου, και επεσήμανε ότι οι προτεινόμενες από το κόμμα του συνταγματικές διατάξεις για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, κατοχυρώνουν τη κυβερνητική σταθερότητα και την αξία τους.
«Το σύνταγμα δεν είναι θεσμικός ονειροκρίτης να εναποθέσουμε τις φαντασιώσεις μας, αλλά είναι θεσμικός εξοπλισμός της πολιτείας και το ευαγγέλιο της πολιτικής μας ύπαρξης. Πάνω σε αυτές τις αρχές πρέπει να είμαστε έτοιμοι για να επιβάλουμε τις αναγκαίες διορθώσεις», τόνισε και πρόσθεσε:
«Η πρόταση μας για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν είναι συγκυριακή. Επιδίωξη της είναι η πολιτική σταθερότητα. Το να προκαλούμε πρόωρες εκλογές με διάλυση της Βουλής, συνιστά ερμηνευτικό περίγελο, παραβιάζει τη συναινετική επιταγή του συντάγματος.
Στο άρθρο 32 αποσυνδέουμε την εκλογή του προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής. Εμείς προτείνουμε, αφού προηγηθούν άκαρπες οι κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες από 200 και 180 βουλευτές, να πάμε με την ίδια Βουλή στην πλειοψηφία των 151 βουλευτών» είπε.
Ο κ. Τασούλας εξέφρασε την αντίθεση της ΝΔ στην άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, γιατί όπως είπε, «πιστεύει ότι η θέση της Βουλής είναι ισχυρότερη ως άμεσου οργάνου εκτελεστικής εξουσίας». Παράλληλα, πρότεινε τη συνταγματική θέσπιση, ώστε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να έχει τη δυνατότητα σύγκλισης του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών, καθώς και να μπορεί να αναπέμπει νομοσχέδια και να τα επιστρέφει στη Βουλή για διόρθωση.
«Εμείς προτείνουμε αλλαγές που θεμελιώνουν την κυβερνητική σταθερότητα. Προτείνουμε κατάργηση της συνταγματικής διάταξης για διάλυση της Βουλής με την επίκληση κρίσιμου εθνικού θέματος από τη κυβέρνηση, γιατί πιστεύουμε ότι υπονομεύει την κυβερνητική σταθερότητα», σημείωσε.
Αναφερόμενος στη πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τα δημοψηφίσματα, ο κ. Τασσούλας υποστήριξε ότι κινείται στο άλλο άκρο από την πρόταση της ΝΔ.
«Κατατείνει, όχι σε κυβερνητική σταθερότητα, αλλά στην καθιέρωση νέου πολιτεύματος συνταγματικής ακυβερνησίας, με εισαγωγή πανδαισίας δημοψηφισμάτων με 500.000 υπογραφές. Σε συνδυασμό με την απλή αναλογική, δημιουργεί συνθήκες πολιτικής αστάθειας», τόνισε χαρακτηριστικά.
Κατά των προτάσεων, τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και της ΝΔ, τάχθηκε ο γενικός εισηγητής του ΚΚΕ Γιάννης Γκιόκας, καθώς όπως είπε, «παρά τις όποιες διαφορές τους, τα δύο κόμματα επιδιώκουν στην διασφάλιση της κυβερνητικής σταθερότητας. Πρακτικά αυτό σημαίνει, ότι δεν πρέπει να διακόπτεται η άσκηση της κυρίαρχης πολιτικής τους, που κόβει ατομικά, κοινωνικά, εργασιακά δικαιώματα, μισθούς και συντάξεις και εμπλέκει τη χώρα στους επικίνδυνους σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Πάνω στην ιερή αρχή της κυβερνητικής σταθερότητας πατάνε και οι δύο προτάσεις, που αποσυνδέουν την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τις εκλογές, και οδηγεί στη διατήρηση των πολιτικών κομμάτων που μπορεί να χάσουν από το λαό», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Εξίσου αντιδραστικές, χαρακτήρισε ο κ. Γκιόκας τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, τόσο για άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από το λαό, (υποστηρίζοντας ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ισχυροποιήσει το ρόλο ενός μονοπρόσωπου θεσμού έστω και με λίγες αρμοδιότητες), όσο και για τα δημοψηφίσματα, γιατί των δημοψηφισμάτων εξαιρούνται, όπως τόνισε, τα δημοσιονομικά ζητήματα.
Ο γενικός εισηγητής των ΑΝΕΛ, Κώστας Κατσίκης, τόνισε την ανάγκη συνταγματικών αλλαγών, μέσα από τις οποίες θα εκφράζεται η λαϊκή κυριαρχία.
Παράλληλα τάχθηκε υπέρ της αποσύνδεσης της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής και υπέρ της εκλογής του με αυξημένη πλειοψηφία από τη Βουλή.
Ακόμα τάχθηκε υπέρ της δυνατότητας του Προέδρου της Δημοκρατίας να προκηρύξει δημοψήφισμα, όπως και του δικαιώματος του για αναπομπή νομοσχεδίων.
Ο γενικός εισηγητής του Ποταμιού, Γιώργος Μαυρωτάς, έκανε λόγο «για κοινό τόπο που διαπιστώνεται σε ό,τι αφορά την απεμπλοκή του εκλογικού κύκλου με την διάλυση της Βουλής, από την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας».
«Η απομάκρυνση των πρόωρων εκλογών είναι κάτι στο οποίο συμφωνούμε όλοι. Το θέμα είναι πώς και με ποια διαδικασία» σημείωσε ο κ. Μαυρωτάς και επανέλαβε τις δύο εναλλακτικές προτάσεις που έχει καταθέσει το κόμμα του ώστε να μην είναι ανάγκη η απευθείας εκλογής του από το λαό που δημιουργεί, όπως είπε, θέματα διαρχίας στο πολιτικό σύστημα.
Η πρώτη πρόταση του Ποταμιού προβλέπει ότι, σε περίπτωση που αποβεί άκαρπη η τρίτη ψηφοφορία και δεν βρεθούν οι 180 βουλευτές, να παρατείνεται ο χρόνος εκλογής μέχρι να εξασφαλιστεί η πλειοψηφία, με τη δυνατότητα να προταθεί και άλλο πρόσωπο για Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Με τη δεύτερη πρόταση, δίνεται η δυνατότητα η εκλογή να γίνεται με απλή πλειοψηφία, από ένα διευρυμένο εκλεκτορικό σώμα 350 αιρετών, στο οποίο θα συμμετέχουν οι 300 βουλευτές, οι 21 ευρωβουλευτές, οι 13 περιφερειάρχες και 21 δήμαρχοι των μεγαλύτερων δήμων της χώρας.
Ο κ. Μαυρωτάς μίλησε ακόμα για λελογισμένες αυξημένες αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας, όπως η δυνατότητα για σύγκλιση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών και η επιλογή προσώπων που προτείνει η Βουλή.
Θετικός δήλωσε στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για εποικοδομητική ψήφο δυσπιστίας, με την προϋπόθεση ο πρωθυπουργός να μπορεί να ζητά πρόωρες εκλογές αφού έχει την έγκριση των 3/5 της Βουλής – ενώ για τα δημοψηφίσματα επεσήμανε πως «πρέπει να τα δούμε με φειδώ».
Ο γενικός εισηγητής της ΔΗΣΥ, Θεόδωρος Παπαθεωδόρου, υποστήριξε ότι ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, φαίνεται να συμφωνούν επί της αρχής σε ό,τι αφορά την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, ενώ ξεκαθάρισε ότι η διαφωνία του κόμματός του και για τις δύο προτάσεις «είναι κάθετη και κατηγορηματική».
«Θεωρούμε ότι ένας τέτοιος συνδυασμός άμεσης και έμμεσης εκλογής, θα οδηγούσε σε νέα εκβιαστικά διλήμματα. Αλλοιώνεται η ουσία της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Από τη μία πλευρά, καθιστά την προεδρική εκλογή μέρος του εκλογικού σχεδιασμού κυβέρνησης και αντιπολίτευσης και από την άλλη πλευρά καθιστά το ίδιο το πρόσωπο του ΠτΔ αντικείμενο οξείας κομματικής αντιπαράθεσης, εφόσον δεν θα έχει επιτευχθεί συναίνεση – δηλαδή αυτό που το Σύνταγμα θέλει ουσιαστικά να αποφύγει», υποστήριξε ο κ. Παπαθεοδώρου. «Επομένως, ο φαύλος κύκλος της πολιτικής αστάθειας και της αδιέξοδης κομματικής αντιπαράθεσης για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όχι μόνο δεν θα εξαλείψει, αλλά αντίθετα θα εντείνει τις παθογένειες που φαίνεται να θέλει να αντιμετωπίσει η αναθεώρηση», σημείωσε.
Αρνητικός δήλωσε ο κ. Παπαθεοδώρου και για την άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, υποστηρίζοντας ότι παραπέμπει σε μία θεσμική και πολιτική δυαρχία, με μία αναβαπτισμένη από το λαό προεδρική νομιμοποίηση που αλλοιώνει την ουσία του συστήματος της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας.
«Αυτό είναι στην ουσία το βασικό πρόβλημα της συνταγματικής βάσης των προτάσεων ΣΥΡΙΖΑ, τις οποίες και απορρίπτουμε», τόνισε.
Ταυτόχρονα, επανέλαβε την πρόταση του κόμματος του για απόλυτη αποσύνδεση της προεδρικής εκλογής από την πρόωρη διάλυση της Βουλής, με το σκεπτικό ότι, αν στην τρίτη ψηφοφορία δεν επιτευχθεί η πλειοψηφία των τριών πέμπτων, να παραταθεί η θητεία του Προέδρου για έναν χρόνο. Μετά από ένα χρόνο να γίνει ψηφοφορία με την επιδίωξη των 180, και αν σ' αυτήν την τέταρτη ψηφοφορία δεν επιτευχθούν οι 180, να γίνεται εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας με την πλειοψηφία των 151 βουλευτών. O ανεξάρτητος βουλευτής Χάρης Θεοχάρης, πρότεινε «ένα μήνα πριν λήξει η θητεία του εν ενεργεία Προέδρου της Δημοκρατίας, να ξεκινάει η διαδικασία εκλογής από το Κοινοβούλιο μέσω δύο διαδοχικών ψηφοφοριών.
Η πρώτη με αυξημένη πλειοψηφία 2/3 (200 βουλευτές) και η δεύτερη με αυξημένη πλειοψηφία 3/5 (180 βουλευτές).
Αν η διαδικασία στις δύο διαδοχικές ψηφοφορίες αποβεί άκαρπη, να υπάρχει παράταση της θητείας του εν ενεργεία Προέδρου της Δημοκρατίας, χωρίς αναπλήρωσή του έως και ένα μήνα μετά τις επόμενες εθνικές εκλογές – και πάντως όχι περισσότερο από 24 μήνες. Μετά τους 24 μήνες η Βουλή επανέρχεται με νέα διαδικασία και τρίτη ψηφοφορία εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας με απλή πλειοψηφία και 151 βουλευτές». Ο βουλευτής της ΝΔ Μάκης Βορίδης, επεσήμανε την ανάγκη να συμφωνήσουν τα κόμματα, ότι η αποτυχία συναινέσεων στην εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν οδηγεί σε πρόωρες εκλογές.
Παράλληλα, υποστήριξε ότι είναι «πολιτικό επίδικο», σε περίπτωση αποτυχίας, να γίνεται απευθείας από το λαό η εκλογή του, όπως προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ τάχθηκε κατά των δημοψηφισμάτων.