Ο Ίρβιν Γιάλομ ψυχαναλύεται στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Αυτό ήταν η ζωή; Τότε άλλη μία φορά!».
Το 1988 ο ψυχοθεραπευτής Ίρβιν Γιάλομ αποφάσισε να γράψει ένα διδακτικό μυθιστόρημα για την ψυχοθεραπεία. Έτσι γεννήθηκε το δημοφιλές «Όταν έκλαψε ο Νίτσε» κι από εκεί και πέρα ο Γιάλομ εξελίχθηκε σε ένα συγγραφέα μπεστ σέλερ και παράλληλα στον πιο επιδραστικό ψυχαναλυτή του καιρού μας.
Στην αυτοβιογραφία του καταθέτει τις αναμνήσεις ενός ψυχίατρου που δίδαξε την έννοια της ψυχανάλυσης και στους πλέον αδαείς.
Ενας πρωτοπόρος ψυχίατρος ο Ντον Τζακσον έπαιρνε κάποτε συνέντευξη από ένα ασθενή που έπασχε από σχιζοφρένεια και χρόνιο παραλήρημα. Ο ασθενής περνούσε τις μέρες του στη κλινική, ντυμένος με έναν φούξια χιτώνα, καθισμένος σε μία ψηλή καρέκλα και κοιτούσε τους υπόλοιπους ασθενείς και το προσωπικό με ύφος αυτοκράτορα. Ο Τζάκσον τον πλησίασε γονάτισε μπροστά του και του πρόσφερε τα κλειδιά του τμήματος, λέγοντας: «Μεγαλειότατε εσείς θα πρέπει να τα κρατάτε αυτά, όχι εγώ». Ο ασθενής κοίταξε μία τον ψυχίατρο και μία τα κλειδιά και μετά από πολλές μέρες έλυσε τη σιωπή του λέγοντας: «Φίλε ένας από μας είναι τελείως τρελός».
Θα μπορούσε να είναι ανέκδοτο. Όμως ο Γιάλομ υπήρξε μάρτυρας της σκηνής και ήταν μία από αυτές που τον οδήγησαν να φανταστεί τον Νίτσε ψυχαναλυόμενο.
Η αρχική του σκέψη ήταν να γράψει ένα μυθιστόρημα όπου ο Νίτσε ο στοχαστής που «φιλοσοφούσε με το σφυρί» θα συναντούσε τον Φρόυντ τον πατέρα της ψυχανάλυσης. Αλλά αυτή η συνάντηση δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς να αλλοιωθούν τα ιστορικά γεγονότα, καθώς όταν ο Φρόιντ ήταν ακόμα φοιτητής Ιατρικής ο Νίτσε είχε ήδη κλειστεί σε άσυλο.
Οπότε ο Γιάλομ επέλεξε έναν άλλον υποψήφιο τον Γιόζεφ Μπρόυερ, ονομαστό γιατρό, δάσκαλο και μέντορα του Φρόιντ. Αυτός ήταν που συναντήθηκε με τον Νίτσε στο μυθιστόρημα που ο Γιάλομ έγραψε στις Σευχέλλες και το ολοκλήρωσε στο Παρίσι.
Αρχικά το «Όταν έκλαψε ο Νίτσε» φάνηκε πως θα ήταν μία εκδοτική αποτυχία. Μια κριτική στους New York Times το χαρακτήρισε «μυθιστορηματάκι για να σε παίρνει ο ύπνος» και οι πωλήσεις στην Αμερική ήταν χαμηλές. Όμως στην Ευρώπη το βιβλίο μπήκε στις λίστες των μπεστ σέλερ οι Γερμανοί ενθουσιάστηκαν, ο Δήμαρχος της Βιέννης το χαρακτήρισε «βιβλίο της χρονιάς» ένω στην Ελλάδα συνέβη το παράδοξο να έχει διαβαστεί από το μεγαλύτερο ποσοστό αναγνωστών σε σχέση με τον συνολικό πληθυσμό. Έτσι ο καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ – γνωστός μέχρι τότε μόνο στους επιστημονικούς κύκλους- απέκτησε την φήμη ενός συναρπαστικού συγγραφέα ο οποίος διηγούταν ιστορίες ψυχανάλυσης ανακατεύοντας στη πλοκή στοχαστές όπως τον Σοπενάουερ.
Η αυτοβιογραφία του ογδονταεξάχρονου Γιάλομ «Αυτό ήταν η ζωή; Τότε άλλη μία φορά!- Αναμνήσεις ενός ψυχίατρου» (εκδόσεις Άγρα, μεταφραση Ευαγγελία Ανδριτσάνου) είναι το δικό του «Ecce Homo», αφού ακόμα και ο τίτλος παραπέμπει στην ιδέα της αιώνιας επιστροφής του Νίτσε.
Μόνο που σε αντίθεση με τον λακωνικό Νίτσε, ο Γιάλομ ξετυλίγει το νήμα όλης της ζωής του από τον καιρό που πιτσιρικάς δρασκέλιζε τους μεθυσμένους για να μπει στο σπίτι του σε μία φτωχογειτονιά της Ουάσιγκτον μέχρι τώρα όπου «απολαμβάνει τις χαρές που προσφέρει η συνείδηση και μόνο», σίγουρος πιά ότι έκανε αυτό που επιθυμούσε και πως δεν του έχει μείνει ζωή που δεν έχει ζήσει.
Παιδί φτωχών και αμόρφωτων Ρωσοεβραίων μεταναστών, ο Γιάλομ χάρη σε μία υποτροφία βρέθηκε να σπουδάζει Ιατρική.
Επέλεξε την Ψυχιατρική έγινε σύντομα ένας από τους κορυφαίους στον τομέα του εφαρμόζοντας αυτό που ονομάστηκε υπαρξιακή ψυχοθεραπεία και παντρεύτηκε την Μέριλιν τον εφηβικό του έρωτα. Τέλος όταν κουράστηκε να γράφει δυσνόητα επιστημονικά εγχειρίδια, στράφηκε σε ένα είδος λογοτεχνικής ψυχανάλυσης ή ψυχαναλυτικής λογοτεχνίας, αντλώντας τα θέματα του από τους στοχαστές που τον σημάδευσαν. Με λίγα λόγια διέσχισε τα πεδία της επιστήμης και της τέχνης με την αθωότητα της παιδικότητας, όπως την χαρακτηρίζει αλλά και την σοβαρότητα που αρμόζει σε ένα τέτοιο παιχνίδι.
Πάνω από όλα όμως έγινε διάσημος επειδή έβγαλε την ψυχοθεραπεία από την μυστικοπαθή διαδικασία στο δωμάτιο με το ντιβάνι και την έκανε προσιτή σε όλους. Και μάλιστα τόλμησε, προκαλώντας την οργή των συντηρητικών συναδέλφων του, να ανακατέψει σε αυτή την ιεροτελεστία την σκέψη κάποιων ρηξικέλευθων φιλοσόφων.
Τέλος, ο Γιάλομ δεν ξεχνάει την θέρμη με την οποία το ελληνικό κοινό αγκάλιασε πρώτα τα βιβλία του και μετά τον ίδιο. Για έναν άνθρωπο- που όπως ομολογεί- είχε συνηθίσει σε κάποιες σποραδικές συνεντεύξεις κυρίως για επιστημονικές εκδόσεις αποτέλεσε έκπληξη το κοινό των τριών χιλιάδων που γέμισε ασφυκτικά το Μέγαρο Μουσικής το 2009 για να ακούσει την διάλεξη του ή η συνέντευξη τύπου που παραχώρησε σε δεκάδες δημοσιογράφους στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Μέχρι σήμερα ο Γιάλομ συνεχίζει να γράφει, να δέχεται- ελάχιστους πια θεραπευόμενους- και να κοιτάζει πίσω του «μία ζωή χωρίς πικρίες». Και ως επίλογο μίας πλήρους ζωής αναφέρει, χωρίς καμμία έπαρση, πως τα λόγια του Ζαρατούστρα του Νίτσε ισχύουν και για τον ίδιο: «Αυτή ήταν η ζωή; Ε τότε άλλη μία φορά!»