«Ποιοί επλήγησαν περισσότερο από την οικονομική κρίση και πώς διαμορφώνεται το φαινόμενο της κοινωνικής κινητικότητας;»
Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει η νέα έρευνα της διαΝΕΟσις, με συντονιστή τον καθηγητή στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου Μάνο Ματσαγγάνη, η οποία καταλήγει σε συγκεκριμένες προτάσεις για τον ανασχεδιασμό των δημόσιων πολιτικών.
«Η συζήτηση για την οικονομική κρίση και τις επιπτώσεις της στην ελληνική κοινωνία συχνά παραβλέπει το γεγονός ότι η κρίση δεν βιώθηκε με ομοιόμορφο τρόπο από όλες τις κοινωνικές ομάδες», τονίζει η διαΝΕΟσις κατά τη δημοσίευση της έρευνας.
Οι περισσότεροι είδαν το εισόδημά τους να μειώνεται, κάποιοι να μένει σταθερό και λίγοι να αυξάνεται. Ενδιαφέρον, ωστόσο παρουσιάζει και το φαινόμενο της κοινωνικής κινητικότητας: εργασιακή κινητικότητα, «νέα μετανάστευση» και διαγενεακή κινητικότητα.
Αυτοί που «την πλήρωσαν ακριβά», σύμφωνα με την έρευνα, ήταν οι άνδρες νεαρής ηλικίας, που δούλευαν στην οικοδομή και τη βιομηχανία, με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης, τα παιδιά και οι φτωχότερες ομάδες του πληθυσμού, οι οποίες έγιναν ποσοστιαία φτωχότερες από τις πλούσιες. Οι συνταξιούχοι, οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι αγρότες φαίνεται ότι υπέστησαν λιγότερες απώλειες.
Οι χαμένοι της κρίσης:
1. Η κρίση έπληξε περισσότερο τους εργαζόμενους από ό,τι τους συνταξιούχους.
2. Αυξήθηκε σημαντικά ο σχετικός κίνδυνος φτώχειας των παιδιών.
3.Το φτωχότερο δεκατημόριο του πληθυσμού το 2014 ήταν κατά 56% φτωχότερο από το αντίστοιχο δεκατημόριο το 2009.
Το πλουσιότερο δεκατημόριο το 2014 ήταν κατά 42% φτωχότερο από το αντίστοιχο δεκατημόριο το 2009.
4. Οι απώλειες ήταν μεγαλύτερες για τις οικογένειες με ένα ή δύο παιδιά από ό,τι για τις οικογένειες χωρίς παιδιά, ή με τρία παιδιά και άνω.
Οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας :
1. Η μείωση της απασχόλησης ήταν μεγαλύτερη για τους άνδρες και για τους κλάδους της οικοδομής (-63%), της βιομηχανίας, του ηλεκτρισμού και της ύδρευσης (-38%).
2. Μικρότερη στους τομείς της δημόσιας διοίκησης (-2%) και στον πρωτογενή τομέα (-9%).
3. Ο αριθμός εργαζομένων μειώθηκε περισσότερο στις μικρότερες ηλικίες, με τους εργαζόμενους έως 29 ετών να μειώνονται στο μισό. Οι εργαζόμενοι ηλικίας 45-64 μειώθηκαν μόνο κατά 9%.
4. Η μείωση της απασχόλησης ήταν αντιστρόφως ανάλογη με το μορφωτικό επίπεδο των εργαζομένων.
5. Οι εργαζόμενοι απόφοιτοι δημοτικού, γυμνασίου λυκείου ή κάποιας μεταλυκειακής εκπαίδευσης μειώθηκαν σημαντικά (από 53% έως 20%).
6. Οι εργαζόμενοι με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό αυξήθηκαν κατά 57%.
Σχετικά με την εξέλιξη των αμοιβών και την κοινωνική κινητικότητα:
Η μέση αμοιβή μειώθηκε περισσότερο από ένα πέμπτο (-21,8%) ανά εργαζόμενο.
Η μέση μείωση αμοιβών ήταν 30% (σε αποπληθωρισμένα μεγέθη).
Στην Ελλάδα είναι 2,2 φορές πιθανότερο κάποιος που έχει μεγαλώσει σε οικογένεια που τα “βγάζει πέρα δύσκολα” να τα βγάζει πέρα δύσκολα και σήμερα ως ενήλικας. Η σχετική πιθανότητα στην ΕΕ είναι ακόμη μεγαλύτερη (2,8).
Πώς μπορεί να αναστραφεί αυτή η κατάσταση;
Η μελέτη καταλήγει σε κάποιες προτάσεις πολιτικής που η εφαρμογή τους θα μπορούσε να βελτιώσει την υφιστάμενη κατάσταση:
1. Γενναίος αναπροσανατολισμός της οικονομικής πολιτικής με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας με καλύτερες αμοιβές.
2. Αναβάθμιση της στάθμης των δεξιοτήτων των εργαζομένων με βελτίωση της ποιότητας όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης από την προσχολική αγωγή μέχρι τη διά βίου μάθηση και εξασφάλιση ίσης πρόσβασης σε όλους.
3.Συστηματικότερη στήριξη του εισοδήματος των φτωχών και των ανέργων με:
• επέκταση των επιδομάτων ανεργίας
• βελτίωση του σχεδιασμού του επιδόματος στήριξης τέκνων
• θεσμοθέτηση επιδόματος ενοικίου
• καλύτερη εφαρμογή του κοινωνικού εισοδήματος αλληλεγγύης
Ανάπτυξη των κοινωνικών υπηρεσιών με:
• γεύματα στα σχολεία για όλους τους μαθητές δημοτικού
• επέκταση της παιδικής φροντίδας σε όλες τις οικογένειες με παιδιά ηλικίας 2-5 ετών.
• αποκατάσταση του προγράμματος “Βοήθεια στο Σπίτι” για την εξυπηρέτηση των ηλικιωμένων
• αποσύνδεση της περίθαλψης από την ασφάλιση