«Δυστυχώς οι πόλεμοι θα εξακολουθήσουν να γίνονται και δεν θα σταματήσουν, παρά μονάχα, αν γίνει ποτέ και κυβερνήσουν τον κόσμο οι μάνες» είχε πει το 1995 σε ομιλία του για την επέτειο των 50 χρόνων από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ο αντιπτέραρχος εν αποστρατεία Κωνσταντίνος Χατζηλάκος.
Τα παραπάνω λόγια αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα αν αναλογιστεί κανείς ότι προέρχονται από έναν μαχητή, σαν αυτούς που σήμερα φαίνεται να σπανίζουν.
Ο Κωνσταντίνος Χατζηλάκος γεννήθηκε στη Λάρισα το 1920. Κατετάγη στη δέκατη εκπαιδευτική σειρά της Σχολής Ικάρων το 1940, όταν η ανθρωπότητα οδηγούνταν με βία στην παράνοια ενός πολέμου που στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 60 εκατομμύρια ανθρώπους, ή το 3% του τότε πληθυσμού της Γης. Κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν ιπτάμενος μάχιμος αξιωματικός στην Ελληνική Βασιλική Αεροπορία, «γράφοντας» περί τις 200 πολεμικές αποστολές ως χειριστής καταδιωκτικών Hurricane και Spitfire στα μέτωπα της Βορείου Αφρικής, της Μεσογείου, της Ιταλίας, της Γιουγκοσλαβίας και του Αιγαίου.
Για την πολεμική δράση του τιμήθηκε με δέκα παράσημα, ενώ στην περίοδο που ακολούθησε διετέλεσε εκπαιδευτής σε στρατιωτικές σχολές και των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ διετέλεσε διοικητής των μεγάλων αεροπορικών μονάδων της εποχής και διευθυντής Επιχειρήσεων και Σχεδιασμού σε επιτελεία του ΝΑΤΟ. Η επιβολή της δικτατορίας των Συνταγματαρχών τον βρήκε στη θέση του ακολούθου Άμυνας στην ελληνική πρεσβεία της Ουάσινγκτον, όμως, πλήρωσε με την αποστρατεία του την ακλόνητη πίστη του στα δημοκρατικά ιδεώδη.
Σήμερα, πλησιάζοντας τον ένα αιώνα ζωής, ο αειθαλής μαχητής των αιθέρων, που συνέδεσε το όνομα του με λαμπρές σελίδες της ιστορίας των συμμαχικών στρατευμάτων στη μάχη τους κατά του Άξονα, αφήνει παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές αεροπόρων ένα πόνημα – πολεμικό ημερολόγιο 540 σελίδων που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίλητος.
Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του κ. Χατζηλάκου χθες (ημέρα σημαδιακή για τον ίδιο καθώς στις 14 Νοεμβρίου του 1944 επέστρεψε στην Ελλάδα μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια απουσίας) το αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών ήταν κατάμεστο. Παλιοί συμπολεμιστές, απόστρατοι, συγγενείς, φίλοι, εκπρόσωποι της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας αλλά και δεκάδες Ίκαροι που βάδισαν -ή φιλοδοξούν να βαδίσουν- στον δρόμο που χάραξε μαζί με μια χούφτα συναδέλφους του αναλαμβάνοντας το τιτάνιο έργο της ανασυγκρότησης της Πολεμικής Αεροπορίας μετά τη λήξη του πολέμου, ήταν όλοι εκεί.
Με τίτλο «Τελευταία αποστολή» και αφιέρωση «σε αυτούς που έκαναν το χρέος τους» ο συγγραφέας παρουσιάζει την πορεία του από τη γενέτηρα Λάρισα και το βομβαρδισμένο αεροδρόμιο του Τατοΐου όπου παρακολούθησε τα πρώτα στάδια της εκπαίδευσης του Ικάρου μέχρι τους πορτοκαλεώνες του Άργους όπου συνεχίστηκε κρυφά η εκπαίδευση, στην ακόμα ελεύθερη Κρήτη, στα συμμαχικά επιτελεία της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου, στα στρατόπεδα εκπαίδευσης της βρετανικής βασιλικής αεροπορίας (RAF) στη μακρινή Ροδεσία και τη Νότιο Αφρική και από εκεί στα κρισιμότερα θέατρα επιχειρήσεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Επιπλέον, με αφηγήσεις που «φέρουν ονοματεπώνυμο», αποτίει φόρο τιμής στους 20 πεσόντες -από τους συνολικά 40 αποφοίτους- της τάξης του 1940 της Σχολής Ικάρων.
Τα χρόνια του πολέμου για τον Κωνσταντίνο Χατζηλάκο μοιράστηκαν μεταξύ των αιθέρων και ενός άβολου αντίσκηνου κάπου στις ερήμους της Βορείου Αφρικής όπου έμελλε να ανδρωθεί επιχειρησιακά μια από τις πλέον αξιόμαχες γενιές Ελλήνων αεροπόρων. Αυτών που υπήρξαν η ψυχή των πρώτων μεταπολεμικών ελληνικών μοιρών, της 13ης με τα βομβαρδιστικά Baltimore, της 335ης και της 336ης με τα Hurricane και τα Spitfire.
Στις γραμμές της «Τελευταίας Αποστολής» οι ήρωες, τα συναισθήματα τους, οι αποστολές τους ακόμα και η ρουτίνα τους στα δύσκολα πρώτα χρόνια της αιματοβαμμένης δεκαετίας του ‘40 «ζωντανεύουν» μπρος στα μάτια του αναγνώστη, μετατρέποντας το βιβλίο σε άτυπο ημερολόγιο μιας ταραγμένης εποχής και ταυτόχρονα σε χρονολόγιο της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας.
Στα 70 κεφάλαια του βιβλίου ο Κωνσταντίνος Χατζηλάκος καταθέτει -με αντικειμενική ματιά- τα γεγονότα όπως τα βίωσε, ως στρατιώτης πρώτη γραμμής που αντιτάχθηκε σθεναρά σε κάθε μορφή ολοκληρωτισμού και παρέμεινε αταλάντευτος στον όρκο του για πίστη στο Σύνταγμα. Άλλωστε, η παρουσία χθες στο Πολεμικό Μουσείο εκπροσώπων από ένα ευρύ φάσμα της πολιτικής ζωής του τόπου καταμαρτυρά το ακέραιο του χαρακτήρα του.
Για το έργο του απόστρατου αντιπτεράρχου μίλησαν ο πτέραρχος και επίτιμος αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (ΓΕΑ) Γεώργιος Αυλωνίτης, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μαρία Ευθυμίου, ο πρόεδρος της «Σταρ Επενδυτικής ΑΕ» Πάνος Κυριακόπουλος και ο πρώην υπουργός Παιδείας και δημοσιογράφος Πέτρος Ευθυμίου. Την εκδήλωση συντόνισε ο γιός του συγγραφέα, αρχιτέκτονας Αθανάσιος Χατζηλάκος.
«Αφοσίωση στην αεροπορία σημαίνει αίμα, θυσία, θάρρος, αποτέλεσμα. Ουσία σημαίνει αυταπάρνηση, αφοσίωση, καθήκον», σημείωσε κατά τη σύντομη τοποθέτηση του ο συγγραφέας πριν ευχαριστήσει τους παρευρισκόμενους αλλά και τους ομιλητές της εκδήλωσης «για το θάρρος με το οποίο εξέφρασαν την άποψη τους, όχι για τον άνθρωπο, αλλά για τις ιδέες τις οποίες καλείται να υποστηρίξει και να υπερασπιστεί». Όπως είπε, «το βιβλίο του αποτελεί μέσο έκφρασης αφοσίωσης στα μεγάλα ιδανικά και την πατρίδα».
Ιδιαίτερα συγκινητικός ήταν ο χαιρετισμός του αρχηγού ΓΕΑ, αντιπτέραρχου Χρήστου Χριστοδούλου, ο οποίος εξήρε την προσφορά της γενιάς του συγγραφέα στον ελεύθερο κόσμο και στην Πολεμική Αεροπορία, χαρακτηρίζοντας τον ίδιο «κομμάτι της ιστορίας της» και «θρύλο». Μάλιστα, αποκάλυψε ότι η Πολεμική Αεροπορία προχωρά στην επισκευή ενός αεροσκάφους τύπου Spitfire, το οποίο σε περίπου έναν χρόνο θα πετάει πάνω από την Ελλάδα, όπως ακριβώς και το ιστορικό Spitfire που έφερε την ονομασία «28η Οκτωβρίου 1940, ΟΧΙ» και με το οποίο ο Κωνσταντίνος Χατζηλάκος επέστρεψε στην απελευθερωμένη Αθήνα μαζί με περίπου 80 ακόμη αεροσκάφη στις 14 Νοεμβρίου 1944.
«Ο πτέραρχος αποδεικνύεται γλαφυρότατος. Συνέταξε ένα βιβλίο πολύ βαρύ, γεμάτο θύμισες, προσωπικές μαρτυρίες, συναισθήματα, περιγραφές των φίλων και συντρόφων του και αφιερώματα σε ανθρώπους οι οποίοι δεν ζουν πλέον. Διαβάζοντας το αναρωτιέται κανείς αν πρόκειται για ιστορικό βιβλίο ή για ένα άκρως παραστατικό σενάριο τηλεοπτικής σειράς που πραγματεύεται τη ζωή ανθρώπων 21, 22, 23 ετών -ο μεγαλύτερος εξ αυτών ήταν 27- στις ψυχές των οποίων ήταν κρυμμένο άπειρο σθένος», σχολίασε ο κ. Αυλωνίτης.
Από την πλευρά του, ο κ. Ευθυμίου σημείωσε ότι «το καθήκον προς την πατρίδα είναι αδιαπραγμάτευτο και στηρίζεται σε αρχές, προσφορά, σε απαίτηση αίματος και σε απαίτηση θυσίας», γεγονός που αποδεικνύει η στάση της γενιάς του Κωνσταντίνου Χατζηλάκου, που αποτελείτο από πολίτες – οπλίτες, όπως ακριβώς συνέβαινε και στην αρχαία Αθήνα. Επιπλέον, ο πρώην υπουργός αναφέρθηκα στο ήθος, τη σεμνότητα, τη συστολή και την αποτελεσματικότητα του συγγραφέα και των συμπολεμιστών του. «Όταν διαβάζεις τον Χατζηλάκο αντιλαμβάνεσαι την ουσία του παλικαριού, την ουσία του ανθρώπου του χρέους και σε τι μεγαλείο ψυχής οδηγεί η στάση αυτή», πρόσθεσε για να καταλήξει ότι «αυτό που μας διδάσκει είναι ότι ο πραγματικός στρατιωτικός και το πραγματικό παλικάρι είναι αφιερωμένο στην πατρίδα, στη συνταγματική τάξη και είναι ακέραιος απέναντι σε όλους».
Το «παρών» στην εκδήλωση έδωσαν επίσης ο μουσικοσυνθέτης Σταύρος Ξαρχάκος, ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Βασίλης Κικίλιας, εκπρόσωπος του προέδρου της Δημοκρατίας καθώς και εκπρόσωποι των πρεσβειών του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ.
Στο τέλος της εκδήλωσης τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των πεσόντων της Πολεμικής Αεροπορίας.
