Τον Σεπτέμβριο του 1938 ο Πρωθυπουργός της Αγγλίας Νέβιλ Τσάμπερλεν κάνει μία τελευταία προσπάθεια να εξασφαλίσει την ειρήνη συναντώντας τον Χίτλερ στο Μόναχο.
Με αφορμή αυτό το ιστορικό γεγονός ο Ρόμπερτ Χάρις γράφει το «Μόναχο», ένα πολιτικό θρίλερ γύρω από τις συνωμοσίες και τις ίντριγκες που εξυφαίνονταν σε Βερολίνο και Λονδίνο πριν ο Χίτλερ ανάψει το φιτίλι για τη μεγάλη έκρηξη.
Λονδίνο 1938: Ο Χιού Λέγκατ, ένας από τους προσωπικούς γραμματείς του Πρωθυπουργού, βλέπει τους εργάτες να σκάβουν ορύγματα στο Γκριν Παρκ, τα αντιαεροπορικά ζέπελιν να υψώνονται πάνω από τον Τάμεση και τα παιδιά να διδάσκονται πώς να φορούν τις αντιασφυξιογόνες μάσκες. Ο επερχόμενος πόλεμος είναι πολύ κοντά. Ο Χίτλερ είναι αποφασισμένος να προσαρτήσει τη Σουδητία, το τμήμα της Τσεχοσλοβακίας όπου η πλειονότητα του πληθυσμού είναι γερμανικής καταγωγής. Και καθώς η Αγγλία και η Γαλλία είναι σύμμαχοι της Τσεχοσλοβακίας, αν η Βέρμαχτ εισβάλλει είναι αναγκασμένες να κηρύξουν τον πόλεμο στη Γερμανία.
Βερολίνο 1938: Ο Πολ Χάρτμαν είναι διπλωμάτης κάτω από τις διαταγές του Ρίμπερντροπ. Παρακολουθεί φοβισμένος τις μεγαλειώδεις στρατιωτικές παρελάσεις και τα πλήθη που επευφημούν τον Φύρερ. Απεχθάνεται τους Ναζί και πιστεύει ότι ο Χιτλερ θα σύρει τη χώρα σε ένα καταστροφικό πόλεμο. Είναι μέλος μίας φράξιας συνωμοτών, αριστοκρατών στρατιωτικών και διπλωματών που επιθυμούν να απαλλαγούν από τον τυχοδιώκτη δημαγωγό. Και ξέροντας ότι η Γκεστάπο σύντομα θα βρεθεί στα ίχνη τους, προσπαθούν να πείσουν τους ανώτατους αξιωματικούς – οι οποίοι δεν θέλουν ένα πόλεμο όπου πιστεύουν πως θα ηττηθούν- να προχωρήσουν σύντομα σε πραξικόπημα ανατρέποντας τους Ναζί.
Στο «Μόναχο» (εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Χρύσα Μπανιά), το νέο του μυθιστόρημα, ο Ρόμπερτ Χάρις περιγράφει ουσιαστικά τις απέλπιδες προσπάθειες του Τσάμπερλεν να αποφύγει τον πόλεμο. Είναι ο Πρωθυπουργός που μπροστά στην ωμή επιθετικότητα του Χίτλερ χαράσσει μία στρατηγική διπλωματικών ελιγμών και αναζήτησης συμμαχιών καθώς στρέφεται για βοήθεια ακόμα και στον Μουσολίνι. Δίπλα στον Τσάμπερλεν και τον Χίτλερ κινούνται οι ήρωες του Χάρρις, ο Λέγκατ και ο Χάρτμαν που ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αποτρέψουν ένα νέο λουτρό αίματος στην Ευρώπη.
Επιστρέφοντας από την υπογραφή της συμφωνίας του Μονάχου, ο Τσάμπερλεν δίνει την εντύπωση «ανθρώπου που έπεσε σε ηλεκτρικό φράχτη» όπως τον περιγράφει γλαφυρά ο Χάρρις. Όχι άδικα καθώς είναι ο πολιτικός που πιστεύει στην πολιτική κατευνασμού απέναντι στον Χίτλερ και μία Γερμανία που εξοπλίζεται με ταχείς ρυθμούς. Και προσφέρει την Σουδητία, ακρωτηριάζοντας τη Τσεχοσλοβακία χωρίς να πέσει ούτε μία σφαίρα θεωρώντας ότι ο Χίτλερ θα μείνει ικανοποιημένος. Άλλωστε η διμερής συμφωνία μεταξύ Αγγλίας και Γερμανίας φέρει τον μάλλον ειρωνικό τίτλο «Έντιμη Ειρήνη».
Η ιστορία δεν φέρθηκε με ευγένεια στον Τσάμπερλεν. Αυτός ο ικανός διπλωμάτης, ο αβρός τζέντλεμαν που ηγήθηκε της Αγγλίας σε μία κρίσιμη στιγμή, παραμερίστηκε το 1940 από τον Τσόρτσιλ. Ο Τσόρτσιλ ήταν ο ηγέτης που πρόσφερε μόνο «δάκρυα και αίμα» στο λαό, παραμέρισε όλες τις προκαταλήψεις του για να συμμαχήσει με τον Στάλιν και τελικά έδρεψε τις δάφνες του νικητή καθώς βαφτίστηκε «Πατέρας της Νίκης». Ενώ ο Τσάμπερλεν απέμεινε με το στίγμα του παραπλανημένου και κοντόφθαλμου πολιτικού.
Ο Ρόμπερτ Χάρις βρίσκεται εδώ στο στοιχείο του. Ως συγγραφέας έχει γράψει μερικά έξοχα μυθιστορήματα για το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, από το «Κωδικός: Αίνιγμα» μέχρι το «Fatherland» που όλα τους δείχνουν ότι ο πρώην πολιτικός συντάκτης του Observer έχει μελετήσει την ιστορία της σύρραξης που κατέστρεψε την Ευρώπη. Επίσης τρέφει σίγουρα μία συμπάθεια και ένα θαυμασμό για τον Νέβιλ Τσάμπερλεν, ένα πολιτικό άντρα που αδικήθηκε όσο λίγοι. Και φυσικά ξέρει να στήνει ένα συναρπαστικό πολιτικό θρίλερ.
Το «Μόναχο» συμπυκνώνει πολλές διαφορετικές ιστορίες. Καταρχήν αποτελεί μία σύνοψη των γεγονότων που οδήγησαν στο ξέσπασμα του πολέμου. Παράλληλα περιγράφει τις άγνωστες συγκρούσεις και τις δολοπλοκίες στα κυβερνητικά γραφεία και τα υπουργεία σε Λονδίνο και Βερολίνο. Αφηγείται την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην Ευρώπη, ενθουσιασμός στη Γερμανία, μελαγχολία και αγωνία στην Αγγλία. Ενώ τέλος σκιαγραφεί το πορτρέτο, του Τσάμπερλεν, ενός ανθρώπου που δέχεται στους ώμους του το βάρος της ιστορίας, ενώ δεν νιώθει έτοιμος γι’ αυτό.
Η συμφωνία του Μονάχου αποδείχθηκε κουρελόχαρτο. Ένα χρόνο μετά η Βέρμαχτ περνάει τα σύνορα της Πολωνίας και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκινάει. Όπως επισημαίνει ο Λάγκαρτ, ο ήρωας του Χάρρις, οι Άγγλοι στο Μόναχο «απλώσαμε το φιτίλι που θα ανάψει στο τέλος ο Χίτλερ». Μόνο που το φιτίλι αποδείχθηκε ιδιαίτερα μακρύ δίνοντας την ευκαιρία στους Άγγλους να ετοιμαστούν για τον πόλεμο. Και αποδείχθηκε ότι ο Τσάμπερλεν ήταν με τον τρόπο του διορατικός. Το είχε παραδεχθεί και ο ίδιος ο Χίτλερ όταν τον Φεβρουάριο του 1945, καθώς ο πόλεμος για τους Ναζί είχε πια χαθεί, έλεγε μετανιωμένος: «έπρεπε να κηρύξουμε πόλεμο το 1938…ο Σεπτέμβριος του 1938 θα ήταν η πιο ευνοϊκή ημερομηνία».
