Φαίνεται πως η πολιτική «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» αποδίδει στην πολιτιστική διπλωματία αφού η Τουρκία διεκδικεί με επιτυχία αρχαιότητες από το Βρετανικό Μουσείο, την ώρα που η Ελλάδα εισπράττει αλλεπάλληλα «χαστούκια» για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Η τουρκική πλευρά με επίσημη επιστολή της ζητά από το Βρετανικό Μουσείο την επιστροφή μιας στήλης από βασάλτη του 1ου αιώνα π.Χ. στην οποία απεικονίζεται ο βασιλιάς Αντίοχος Α' ο Επιφανής να χαιρετά τον Ηρακλή.
Η στήλη ανακαλύφθηκε το 1882 στην πόλη Σαμσάτ, στα νότια της σημερινής Τουρκίας και το 1911 αγοράστηκε από τον αρχαιολόγο σερ Τσαρλς Λέοναρντ Γούλεϊ. Τελικώς κατέληξε στο Βρετανικό Μουσείο το 1927. Στο κέντρο της δε έχει μια οπή καθώς είχε χρησιμοποιηθεί σε μύλο ελαιοτριβείου.
Η δεύτερη διεκδικούμενη αρχαιότητα είναι ένα μαρμάρινο παιδικό κεφαλάκι το οποίο έχει αποσπαστεί από την εντυπωσιακή σαρκοφάγο της Σινταμάρα του 3ου αι. μ.Χ.
Το γλυπτό που εκτιμάται ότι απεικονίζει τον Έρωτα αφαιρέθηκε από τον αρχαιολόγο Τσαρλς Γουίλσον, η οικογένεια του οποίου εν συνεχεία το δώρισε στο Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου, ενώ η υπόλοιπη σαρκοφάγος, βρίσκεται ακέραια στην Κωνσταντινούπολη.
Η «σκληρή» στάση της Άγκυρας έχει αποτέλεσμα
Χωρίς να «μασάει» στις βρετανικές αρνήσεις ο γενικός διευθυντής πολιτιστικής κληρονομιάς και μουσείων Οσμάν Μουράτ Σουζλού σκλήρυνε τη στάση του αναβάλλοντας επ' αόριστον την αποστολή αρχαιοτήτων προς τα βρετανικά μουσεία, τα οποία ζητούσαν εκθέματα από τη γειτονική μας χώρα για περιοδικές εκθέσεις.
Το αποτέλεσμα ήταν το Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου να αναβάλλει έκθεση για τον πολιτισμό των Οθωμανών, ενώ και το Βρετανικό Μουσείο βρέθηκε εκτεθειμένο καθώς είχε ζητήσει 36 αρχαιότητες για την έκθεση του με θέμα την Ανατολική Μεσόγειο την εποχή του φαραώ Τουταγχαμών.
Έτσι το Βρετανικό Μουσείο υποχρεώθηκε εν τοις πράγμασι να αναθεωρήσει τη στάση του, απαντώντας στα τουρκικά αιτήματα πως «το μουσείο θα ήταν διατεθειμένο να συζητήσει τον δανεισμό της στήλης, σύμφωνα με τους όρους που προβλέπει η νομοθεσία. Οι ιθύνοντες του μουσείου δεν μπορούν να συναινέσουν στη μεταβίβαση της κυριότ ητας της στήλης και πιστεύουμε ακράδαντα ότι θα πρέπει να παραμείνει μέρος της συλλογής του μουσείου, στο οποίο μπορεί να θεαθεί σε ένα διεθνές πλαίσιο από ένα παγκόσμιο ακροατήριο».
Ωστόσο, ο διευθυντής του μουσείου Νιλ ΜακΓκρέγκορ επισημαίνει ότι «η Τουρκία, αν και γνώριζε πού βρισκόταν η στήλη από το 1927 έως το 2005, ουδέποτε υπαινίχθηκε ότι είχε αποκτηθεί παράνομα ή ότι έπρεπε να επιστραφεί».
Εν ολίγοις, το Βρετανικό Μουσείο προτείνει προσωρινό δανεισμό, υπό τον όρο να δεχθεί η Τουρκία πως η στήλη ανήκει στο Βρετανικό Μουσείο και χωρίς να γίνεται λόγος για ανταλλάγματα.
Γιατί προτείνουν στους Τούρκους αυτό που μας αρνούνται;
Σας θυμίζει κάτι; Είναι η αντίστοιχη ελληνική πρόταση προς το Βρετανικό Μουσείο προκειμένου να επιστραφούν τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Ακόμη και στην πρόταση για μακροχρόνιο δανεισμό, η απάντηση του Μουσείου ήταν μονολεκτική (και φυσικά αρνητική).
Η ελληνική πλευρά μάλιστα δεχόταν να αναγνωρίσει ότι τα Γλυπτά ανήκουν στους Βρετανούς και ζητούσε μακροχρόνιο δανεισμό προσφέροντας ως αντάλλαγμα τον δανεισμό σημαντικών αρχαιοτήτων από αποθήκες ελληνικών μουσείων.
Γιατί λοιπόν οι Βρετανοί προσφέρουν στην Τουρκία αυτό που αρνούνται επίμονα στην Ελλάδα; Κι όλα αυτά τη στιγμή που η Τουρκία δεν υποχωρεί στο ζήτημα της κυριότητας των αρχαιοτήτων, υποστηρίζοντας πως οι αρχαιότητες της ανήκουν.
Η στάση αυτή των βρετανικών μουσείων δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από την διεθνή απαξίωση που βιώνει η Ελλάδα . Ωστόσο ο ουσιαστικός λόγος, είναι ότι τα μεγάλα μουσεία της Δύσης φοβούνται πως τυχόν επαναπατρισμοί αρχαιοτήτων θα αδειάσουν τις προθήκες τους, καθώς κάθε χώρα θα ζητά πίσω τα δικά της αντικείμενα επικαλούμενη το προηγούμενο που θα έχει δημιουργηθεί. Ενδεικτικά, μόνο από την Κίνα κατά την περίοδο 1840-1949 έχουν αφαιρεθεί περί τα 10 εκατομμύρια αντικείμενα!
Σε κάθε περίπτωση, η επιθετική στάση της Τουρκίας δείχνει πως όταν οι χώρες εξαντλούν τα μέσα πίεσης προκειμένου να διεκδικήσουν τα πολιτιστικά αγαθά που θεωρούν ότι τους ανήκουν, τότε η πολιτική αυτή μπορεί να αποδώσει καρπούς. Αυτά, για να μαθαίνουμε....