Ο τροβαδούρος της φολκ που περιπλανιόταν στην Αμερική του μεσοπολέμου τραγουδώντας ενάντια στις τράπεζες και τους μεγαλοιδιοκτήτες που έπαιρναν τη γη των φτωχών ολοκλήρωσε το 1947 ένα μυθιστόρημα. Είναι το «Σπίτι Από Γη» που το ανακάλυψε ο Τζόνι Ντεπ και ανέλαβε να το εκδώσει.
«Έβλεπες την καταιγίδα να πλησιάζει
μαύρη σαν τη πίσσα και φοβερή
πέρασε μέσα από τη μικρή μας πόλη
κι άφησε πίσω της καταστροφή».
Την άνοιξη του 1935 πελώριοι κυκλώνες σκόνης ρημάξανε τις πεδιάδες των μεσοδυτικών πολιτειών. Οι αγρότες – φτωχοί στη πλειοψηφία τους- αφού είχαν υποστεί την μεγάλη κρίση του 1929 και μετά μία τετράχρονη περίοδο ξηρασίας δέχτηκαν το τελικό πλήγμα καθώς οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις μετατράπηκαν σε έρημη γη. Εγκατέλειψαν τα σπίτια και τα χωράφια τους και άρχισαν να μετακινούνται προς την εύφορη γη της Καλιφόρνια για να δουλέψουν κάτω από βάρβαρες συνθήκες ως εργάτες γης. Την οδύσσεια τους περιέγραψε ο Τζον Στάινμπεκ στα «Σταφύλια της Οργής». Ενώ ο ΧάντερΤόμπσον υποστήριζε στην έρευνα του «Hell’s Angels» ότι οι συμμορίες των μηχανόβιων της Δυτικής Ακτής με τις «φτιαγμένες» Χάρλει Ντάβιντσον προέρχονται από αυτούς τους σκληροτράχηλους χωρικούς.
Εκείνη την εποχή ο Γούντι Γκάθρι βρισκόταν στη Πάμπα του Τέξας. Ήταν αυτόπτης μάρτυρας της καταστροφικής ανεμοθύελλας που σκότωνε τα ζώα και κατέστρεφε τους κινητήρες των μηχανημάτων. Έτσι προσπάθησε να μιλήσει για την σκληρή μοίρα αυτών των φτωχοδιαβόλων μέσα από τραγούδια που συνέθετε στην ακουστική του κιθάρα όπως τον σπαρακτικό θρήνο για την καταιγίδα στη πόλη του.
Από την άλλη όμως είχε συνειδητοποιήσει ότι οι συντοπίτες του πέρα από τα τραγούδια διαμαρτυρίας ενός αυτοδίδακτου μουσικού χρειάζονταν και στέγη καθώς τα ξύλινα σπίτια φτιαγμένα από παλιές σάπιες σανίδες και σκουριασμένα καρφιά ήταν ευπρόσβλητα σε κάθε ακραίο καιρικό φαινόμενο. Και όταν έπεσε στα χέρια του ένα φυλλάδιο του αμερικάνικου Υπουργείου Γεωργίας το οποίο περιείχε οδηγίες για τον τρόπο που μπορεί κανείς να κατασκευάσει εύκολα και οικονομικά ένα σπίτι από πλίνθους θέλησε να διαδώσει αυτή την ιδέα. Και ξεκίνησε να γράφει ένα μυθιστόρημα το οποίο ολοκλήρωσε δέκα χρόνια μετά.
Το «Σπίτι από Γη» (εκδόσεις Αίολος, μετάφραση και σημειώσεις Αλέξης Καλοφωλιάς) είναι το μοναδικό μυθιστόρημα αυτού του θρυλικού τραγουδοποιού που επηρέασε μουσικούς όπως τον Μπομπ Ντίλαν και τον Πιτ Σίγκερ. Η πλοκή μοιάζει απλοική. Ένα ζευγάρι ο Τάικ και η Έλλα ζούνε σε μία παράγκα σε ένα χωράφι στο Τέξας. Ο γεροδεμένος Τάικ είναι ένας κλασικός αγρότης, αμόρφωτος, δουλευταράς, πάντα άφραγκος και πάντα αισιόδοξος. Η μικροκαμωμένη και νευρώδης Έλλα από την άλλη, είναι κόρη κτηματία, καλοαναθρεμμένη που δεν δίστασε να ακολουθήσει τον Τάικ σε μία άθλια ζωή μέσα σε ένα σάπιο καλύβι. Οι δυο τους καλλιεργούν τη γη, περιποιούνται τα λίγα ζώα και διαρκώς κάνουν έρωτα. Στήνουν διαλόγους ενάντια στους τραπεζίτες ή τους άπληστους μεγαλοκτηματίες αλλά λίγο μετά καταλήγουν να κυλιούνται γυμνοί στον αχυρώνα ή το σαραβαλιασμένο κρεβάτι τους. Και το μόνο που ονειρεύονται είναι λίγα στρέμματα γης δικά τους και στην μέση ένα σπίτι από πλίνθους γι αυτούς και τα παιδιά τους.
Αυτό το μανιφέστο που ανακατεύει την πολιτική με τις ερωτικές σκηνές δεν εκδόθηκε ποτέ. Ο Γούντι Γκάθρι μπορεί να έγραφε με αυτοπεποίθηση πάνω στην κιθάρα του «αυτή η μηχανή σκοτώνει φασίστες», αλλά δίσταζε να προχωρήσει στην έκδοση ενός τέτοιου μυθιστορήματος. Η αμερικάνικη λογοκρισία είχε ήδη απαγορεύσει ως πορνογραφικά τα μυθιστορήματα του Χένρι Μίλερ και τον «Οδυσσέα» του Τζέιμς Τζόυς οπότε δεν θα δίσταζε να στείλει στα δικαστήρια και έναν περιπλανώμενο μουσικό που έγραφε τραγούδια διαμαρτυρίας ενάντια στους πλούσιους και τους ισχυρούς ως διεστραμμένο πορνογράφο.
Όμως το 2012 ο Τζόνι Ντεπ που έχει την δική του σειρά κάτω από το τίτλο Infinitum Nihil στις εκδόσεις Harper Collins αποφάσισε να το εκδώσει με αφορμή την συμπλήρωση των εκατό χρόνων από τη γέννηση του τροβαδούρου. Τι νόημα έχει αυτό το μυθιστόρημα σήμερα; Καταρχήν είναι μία μαρτυρία εκείνης της σκληρής εποχής όπου οι άνθρωποι αγωνίζονταν για να κρατήσουν την ίδια τη γη τους. Παράλληλα είναι μία κατάθεση του Γούντι Γκάθρι ενάντια στις δυνάμεις της απληστίας που τσακίζουν τους αδύναμους. Και τέλος δείχνει μία διαφορετική πλευρά του τροβαδούρου που μπορεί να τραγουδούσε για τους άκληρους που ονειρεύονται ένα καταφύγιο αλλά ξέρει και να υμνεί με μία ευφάνταστη γλώσσα τις ηδονές του έρωτα.
Άλλωστε όπως γράφει και ο Τζόνι Ντεπ προλογίζοντας το μυθιστόρημα και συνδέοντας το με την σημερινή κατάσταση μίας Αμερικής κάτω από την εξουσία ενός προέδρου σαν τον Τραμπ: «Στα τραγούδια του Γούντι (όπως και στο μυθιστόρημα) υπάρχει η θέληση ενός λαού να αντέξει και να αντισταθεί στην καταπίεση. Πιστεύω ότι αυτό είναι που λέμε αμερικάνικο πνεύμα».
