Η απίθανη ιστορία των αδελφών Michelin: Πώς από ελαστικά κατάφεραν να δίνουν.... αστέρια σε σεφ [εικόνες]

Από το ταπεινό ξεκίνημα το 1889, οι αδερφοί Michelin έχτισαν μια αυτοκρατορία που προκάλεσε επανάσταση στα ταξίδια και μετέτρεψε το Κλερμόν-Φεράν, την πόλη τους σε κινητήρα της γαλλικής παραγωγικότητας.

Τα λιθόστρωτα δρομάκια του Κλερμόν-Φεράν και τα πέτρινα κτίρια μοιάζουν περισσότερο γραφικά παρά επαναστατικά. Αλλά αυτή η γαλλική πόλη άλλαξε τόσο πολύ τον κόσμο του ταξιδιού όταν, το 1889, οι αδερφοί André και Edouard Michelin ίδρυσαν την εταιρεία ελαστικών τους εδώ.


Η ξεχωριστή αρχιτεκτονική και η γεωλογικά εντυπωσιακή ύπαιθρος κάνουν την σημερινή πόλη Κλερμόν -Φεράν, μια πόλη περίπου 145.000 κατοίκων της γαλλικής περιοχής Auvergne-Rhône-Alpes, ένα πλούσιο μέρος για να εξερευνήσετε. Υπάρχει όμως και μια άλλη ίντριγκα κρυμμένη ανάμεσα στους μαύρους πυργίσκους και στα πλούσια διακοσμημένα αρχοντικά. Το πιο διάσημο ζευγάρι εφευρετών του Κλερμόν-Φεράν, δεν άλλαξε μόνο τον σύγχρονο τρόπο μετακίνησης, αλλά δημιούργησε ένα εμπορικό σήμα που χαρακτηρίζεται ως μία από τις υψηλότερες αρετές στον γαστρονομικό κόσμο: τα αστέρια Michelin, τα οποία απονέμονται μόνο στα καλύτερα εστιατόρια.

Οι ταξιδιώτες στη Γαλλία και πέρα από αυτήν, οφείλουν πολλά στους αδερφούς Michelin. Γεννημένοι στο Κλερμόν – Φεράν, οι αδερφοί θέλησαν να σώσουν την προβληματική βιομηχανία των παππούδων τους, αλλά κατέληξαν να πετύχουν πολλά περισσότερα. Οι καινοτομίες των ελαστικών τους, από τα αφαιρούμενα ελαστικά ποδηλάτων έως τις αμαξοστοιχίες που κινούνταν με ελαστικά από καουτσούκ, βοήθησαν στην ευκολότερη και οικονομικότερη μεταφορά των ανθρώπων από ποτέ.

Με την κυκλοφορία των οδηγών και των χαρτών Michelin στις αρχές του 20ου αιώνα, οι αδερφοί κατάφεραν να καταστήσουν το «Michelin» μια λέξη όχι μόνο γνωστή για τα ελαστικά - σήμερα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος κατασκευαστής ελαστικών παγκοσμίως, βάση εσόδων – αλλά και για τα ταξίδια και την haute cuisine. Ένας από τους πιο έξυπνους ελιγμούς της εταιρείας ήταν να αναδείξει τρόφιμα για τα οποία άξιζε να ταξιδέψει κανείς. Τα εξώφυλλα των οδηγών με εστιατόρια με ξεχωριστή τοπική κουζίνα και γεμάτα κελάρια με κρασιά, έκανε τους οδηγούς να θέλουν να ταξιδέψουν όλο και πιο μακριά (και φυσικά, χρειάζονταν να ανθεκτικά ελαστικά Michelin για να φέρουν εις πέρας το ταξίδι τους). Με την εμφάνιση των αστεριών Michelin το 1926, που απονέμει βραβεία στα καλύτερα εστιατόρια των οδηγών, τα ανθεκτικά ελαστικά αυτοκινήτων και το κυνήγι για το καλύτερο boeuf bourguignon έγιναν για πάντα έννοιες ταυτόσημες.


«Οι Michelin έβαλαν τα θεμέλια για την πορεία του τουρισμού στις αρχές του 20ου αιώνα» λέει ο καθηγητής Πάτρικ Γιανγκ, ειδικός στη γαλλική ιστορία του 19ου και του 20ου αιώνα στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης. «Αυτό που ήταν καινοτόμο στους οδηγούς Michelin ήταν η ενσωμάτωσή τους στις μετακινήσεις με αυτοκίνητο, οι λεπτομερέστατες πληροφορίες για τις διαδρομές και το σύστημα βαθμολόγησής τους για ξενοδοχεία και εστιατόρια».

Το Κλερμόν – Φεράν ήταν η έδρα των κεντρικών γραφείων της Michelin και παραμένει μέχρι σήμερα. Αν και μια βιομηχανική πόλη, το Κλερμόν- Φεράν έχει ένα βουκολικό σκηνικό: περιβάλλεται από το Chaîne des Puys, το οποίο ήταν εγγεγραμμένο στη λίστα παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco το 2018 λόγω των εντυπωσιακών γεωλογικών ιδιοτήτων του. Αυτοί οι 80 λόφοι και κώνοι είναι τα ερείπια των ηφαιστείων που δημιουργήθηκαν πριν από 7.000 χρόνια.


Οι ταξιδιώτες, πάντως, δεν χρειάζεται να απομακρυνθούν από το ιστορικό κέντρο της πόλης για να μάθουν για την κληρονομιά Michelin. Μόλις λίγα χιλιόμετρα ανατολικά βρίσκεται στο L'Aventure Michelin, μια διαδραστική γκαλερί και ένα μουσείο που εγκαταστάθηκε σε ένα κτήριο του 20ου αιώνα στη μεγαλύτερη βιομηχανική περιοχή Michelin του Κλερμόν-Φεράν. Μέχρι στιγμής 600.000 επισκέπτες έχουν επισκεφθεί το μέρος αυτό από τα εγκαίνιά του το 2009.

«Η ιστορία της Michelin και της Κλερόμ – Φεράν είναι στενά συνδεδεμένη» δήλωσε ο Στέφαν Νικολά, επιμελητής στο L'Aventure Michelin. «Σκοπός του είναι να μοιραστεί την ιστορία, τον πολιτισμό και τις αξλίες της Michelin με όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους».

Η πρώτη ανακάλυψη των αδερφών Michelin ήταν μια πατέντα για το αφαιρούμενο ελαστικό, που δοκιμάστηκε στον αγώνα ποδηλασίας Παρίσι – Βρέστη – Παρίσι το 1891. Στη συνέχεια, εφηύραν το πρώτο ελαστικό αυτοκινήτου, το πρώτο ελαστικό που μπορούσε να χιεριστεί ταχύτητες άνω των 100 χιλιομέτρων την ώρα και της πρώτης αφαιρούμενης ζάντας. Από το 1929 προχώρησαν στις σιδηροδρομικές μεταφορές: οι μηχανές με ελαστικά από καουτσούκ Micheline έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση στις σιδηροδρομικές γραμμές το 1931.

Οι αδερφοί ανήκαν στο κύμα των Γάλλων οραματιστών που περιελάμβανε τον βιρτουόζο της μηχανικής Γκουστάβ Άιφελ, την σχεδιάστρια μόδας Coco Chanel και τον πρωτοπόρο της αεροπορίας Louis Blériot, υπεύθυνο για την πρώτη επανδρωμένη πτήση μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και ηπειρωτικής Ευρώπης. Την εποχή εκείνη, η γεωργία στη Γαλλία άρχισε να στηρίζεται σε ένα βιομηχανικό μέλλον. Υπήρχαν λιγότερα από 3.000 αυτοκίνητα όταν οι αδερφοί Michelin άνοιξαν το πρώτο τους κατάστημα. Η Γαλλία έχει πλέον περισσότερα από 32 εκατομμύρια οχήματα. Και το μουσείο τους έχει μια εκπληκτική σειρά αυτοκινήτων και μεταφορικών μέσων από αυτή την εποχή της ταχείας αλλαγής.

«Όταν δημιουργήσαμε το L'Aventure Michelin, δεν αντλήσαμε την έμπνευσή μας από μια υπάρχουσα ιδέα» εξηγεί ο Νικολά. «Θέλαμε η εμπειρία να είναι εξατομικευμένη και σύμφωνα με την προσωπικότητα της Michelin». Τα μεταλλικά δάπεδα και οι στέγες που θυμίζουν κύματα δίνουν μια βιομηχανική αίσθηση, ενώ συχνά τα σκηνικά είναι σουρεαλιστικά: αυτοκίνητα που βγαίνουν μέσα από γιγάντιους χάρτες και η μασκότ της εταιρείας – ο άνθρωπος Michelin ή Bibendum όπως είναι γνωστός στη Γαλλία, χαμογελά πάνω από τις πόρτες.


Η μασκότ «γεννήθηκε» το 1898 και κλείνει τα 120 φέτος. Μια έκθεση στο L’Aventure Michelin, που θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη του 2018, δείχνει την καλύτερη πλευρά μιας από τις παλαιότερες μασκότ εταιρείας στον κόσμο, συγκεντρώνοντας 120 σχέδια από όλες τις δεκαετίες ζωής του, δείχνοντας την εξέλιξή του από ένα περιστρεφόμενο bon vivant που καπνίζει ένα πούρο μέχρι μια πιο λεπτή φιγούρα. Το όνομά του, Bibendum, προέρχεται από το λατινικό « Nunc est bibendum», που σημαίνει «ήρθε η ώρα να πιεις». Σκοπός του ήταν να προκαλέσει τον τρόπο που τα ελαστικά Michelin «έπιναν» κάθε εμπόδιο στο δρόμο τους. Μέσα από τα σύγχρονα μάτια πάντως, μοιάζει μάλλον σαν μια πρόβλεψη του ταξιδιού της Michelin στον κόσμο του καλού φαγητού.

Η εταιρεία Michelin άρχισε να εκδίδει ταξιδιωτικούς οδηγούς το 1900, ξεκινώντας με έναν οδηγό για τη Γαλλία, ο οποίος δόθηκε στους οδηγούς δωρεάν. Οι οδικοί χάρτες ακολούθησαν μέσα σε μια δεκαετία. Τα βιβλία και οι χάρτες προσέλκυαν τους οδηγούς για να εξερευνήσουν τη χώρα τους, κάνοντας παρακάμψεις σε ελκυστικά εστιατόρια και παραμονής μιας νύχτας για να επιμηκύνουν τα ταξίδια τους- ένας τρόπος για να ενθαρρύνουν τα μεγαλύτερης διάρκειας ταξίδια με αυτοκίνητο, πράγμα που με τη σειρά του σήμαινε μεγαλύτερες πωλήσεις ελαστικών.


Μέχρι το 1926, η Michelin παρήγαγε πιο περιεκτικούς ταξιδιωτικούς οδηγούς με έμφαση πλέον στο καλό φαγητό και η χρήση τους εκτοξεύτηκε εν μέρει χάρη στην αξιοπιστία των επιθεωρήσεων, οι οποίες διεξάγονταν ανώνυμα από μυστικούς πελάτες (μια διαδικασία που παραμένει προσεκτικά φυλασσόμενη μέχρι σήμερα). Τώρα πλέον, η Michelin καλύπτει 34 προορισμούς στην Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική, με το διάσημο σύστημα βαθμολόγησης Michelin-star που προκαλεί τρόμο αλλά και θρίαμβο στα εστιατόρια ανά τον κόσμο. Ένα αστέρι Michelin είναι ο στόχος σχεδόν όλων των επίδοξων σεφ.


Οι οδηγοί συνεχίζουν να εκδίδονται και η Michelin έχει καταφέρει να διατηρήσει την φήμη της ως γευσιγνώστης. Ωστόσο, από πολλούς θεωρείται δικτάτορας της γεύσης και οι ακραίες πιέσεις που συνδέονται με την απόκτηση ή την απώλεια ενός αστεριού Michelin συχνά εμφανίζονται στους τίτλους των ειδήσεων. Μάλιστα, λέγεται πως ο διάσημος σεφ Γκόρντον Ράμσεϊ έβαλε τα κλάματα όταν ένα εστιατόριό του έχασε και τα δύο αστέρια του Michelin.


Παρόλα αυτά, οι αδερφοί Michelin έφεραν επανάσταση τόσο στον χώρο των ελαστικών, όσο και στων ταξιδιωτικών οδηγών και του καλού φαγητού και έτσι θα μείνουν για πάντα στην ιστορία.

Φωτογραφίες: AP, Wikipedia, L’Aventure Michelin