Γνωστός κυρίως με τα αρχικά του, MBS, o 33χρονος Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν παραμέρισε όλους τους αντιπάλους του από τη στιγμή που αναδείχθηκε τον Ιούνιο του 2017 πρώτος στη σειρά διαδοχής του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας.
Εισάγοντας αδιανόητες για τα δεδομένα του υπερσυντηρητικού βασιλείου καινοτομίες υποσχέθηκε μια πιο «μετριοπαθή» Σαουδική Αραβία καθώς προσπαθεί να προσελκύσει διεθνείς επενδυτές με το όραμά του για απεξάρτηση της οικονομίας της χώρας από το πετρέλαιο . Τα έβαλε με πανίσχυρους κληρικούς που κυριαρχούσαν επί δεκαετίες στη ζωή της χώρας, αλλά τα πρώτα ανησυχητικά δείγματα για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τα πράγματα, τα έδωσε πέρυσι τον Νοέμβριο, όταν εξαπέλυσε ένα πογκρόμ κατά της ελίτ, συλλαμβάνοντας στο πλαίσιο μιας εκστρατείας, όπως είπε, κατά της διαφθοράς εκατοντάδες πρίγκιπες, υπουργούς και μεγαλοεπιχειρηματίες.
Το πιο καίριο, όμως, πλήγμα στην εικόνα του μεταρρυθμιστή που προσπαθεί επιμελώς να καλλιεργήσει εκτός των συνόρων της χώρας του κατάφερε μέχρι στιγμής η υπόθεση Κασόγκι κι η παραδοχή από το Ριάντ, μετά από δύο εβδομάδες επίμονων διαψεύσεων, ότι ο δριμύς επικριτής της νέας ηγεσίας της χώρας δημοσιογράφος σκοτώθηκε μέσα στο προξενείο στην Κωνσταντινούπολη στις 2 Οκτωβρίου στη διάρκεια ενός «καυγά».
«Παλιομοδίτης φύλαρχος»
Μέσα σε μικρό διάστημα ο γιος του βασιλιά Σαλμάν ανέπτυξε στενές σχέσεις με τον Λευκό Οίκο υπό τον Τραμπ, ειδικά με τον γαμπρό και σύμβουλό του, Τζάρεντ Κούσνερ.
Στις δυτικές κυβερνήσεις εμφανιζόταν ως πρόθυμος να συνεχίσει τις μπίζνες μεταρρυθμιστής με μια σειρά μέτρων, όπως η άρση της απαγόρευσης οδήγησης για της γυναίκες, η μείωση των εξουσιών της Θρησκευτικής Αστυνομίας και η επαναλειτουργία κινηματογράφων, στο πλαίσιο του Οράματος 2030 του MBS για οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις καθώς το Ριάντ ετοιμάζεται για την μετά-πετρέλαιο εποχή.
Αλλά πολλές οργανώσεις έσπευσαν να καταδικάσουν το πογκρόμ διώξεων που εξαπέλυσε ο νεαρός πρίγκιπας κατά των πολιτικών αντιφρονούντων. Η Διεθνής Αμνηστία και η Human Rights Watch κατήγγειλαν τις συλλήψεις δεκάδων συγγραφέων, ακτιβιστών και σημαινόντων θρησκευτικών ηγετών πέρυσι τον Σεπτέμβριο, περίπου την εποχή που Τζαμάλ Κασόγκι έφυγε από τη χώρα του για να ζήσει αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ.
Σφοδρά πυρά δέχθηκε ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν και για την απόφασή του να τεθεί υπό κατ’ οίκον περιορισμό στο Ριάντ τον περασμένο Νοέμβριο και ο πρωθυπουργός του Λιβάνου Σαάντ αλ Χαρίρι, (ο οποίος έχει και σαουδαραβική υπηκοότητα) λόγω της αδυναμίας του να εμποδίσει την άνοδο της υποστηριζόμενης από την Τεχεράνη Χεζμπολάγχ.
«Ο μικρός Σαντάμ»
Ενώ έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις τόσο λόγω του αποκλεισμού που επέβαλε σε συνεργασία με άλλες χώρες του Κόλπου και την Αίγυπτο στο Κατάρ – πολλοί κάτοικοι του οποίου τον αποκαλούν ήδη «μικρό Σαντάμ» φοβούμενοι ότι θα εισβάλει και αυτός στο εμιράτο τους - , αλλά κυρίως λόγω του πρωταγωνιστικού ρόλου των ενόπλων δυνάμεων της χώρας του στον καταστροφικό πόλεμο στη γειτονική Υεμένη στο πλευρό της κυβέρνησης και κατά των υποστηριζόμενων από το Ιράν ανταρτών Χούτι
«Βαθιά μέσα του παραμένει ένας παλιομοδίτης φύλαρχος», είχε πει νωρίτερα φέτος ο Κασόγκι στο Newsweek σε μια off the record συνέντευξη, που δόθηκε στη δημοσιότητα μετά την επιβεβαίωση των φημών για τον θάνατό του. «Θέλει να απολαμβάνει τους καρπούς του εκσυγχρονισμένου Πρώτου Κόσμου και της Σίλικον Βάλεϊ και τους κινηματογράφους κι όλα αυτά, αλλά ταυτόχρονα θέλει να κυβερνά όπως ο παππούς του κυβερνούσε τη Σαουδική Αραβία»...
Οι Αρχές της Σαουδικής Αραβίας συνέλαβαν φέτος κι έναν αριθμό ακτιβιστών υπέρ των δικαιωμάτων των ανθρώπων και των γυναικών με κατηγορίες μεταξύ άλλων περί υπονόμευσης της εθνικής ασφάλειας κι οι πληροφορίες για την τύχη τους βγαίνουν με το σταγονόμετρο απ’ τη χώρα.
Ο ΜΒS «πιστεύει στον εαυτό του. Δεν πιστεύει κανέναν ή τίποτε άλλο», είχε πει ο Κασόγκι στο Newsweek. «Δεν ελέγχει, δεν διαθέτει κατάλληλους συμβούλους και προχωρά προς μια Σαουδική Αραβία όπως αυτός την φαντάζεται, μια Σαουδική Αραβία αλλά Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν».
Η ανησυχητική έκθεση των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών
Τον Δεκέμβριο του 2015 οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες BND σε έκθεσή τους για την αλλαγή γενιάς στην ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας προειδοποιούσαν ότι πολλές εξουσίες συγκεντρώνονται στα χέρα του Μπιν Σαλμάν, υπουργού Άμυνας και δεύτερου τότε στη σειρά διαδοχής του θρόνου. Προέβλεπαν δεν ότι θα προσπαθήσει να διαδεχθεί τον πατέρα του -τον 82χρονο βασιλιά Σαλμάν που πάσχει κατά πληροφορίες από τη νόσο Αλτσχάιμερ- και να εξελιχθεί σ’ έναν ηγέτη αλά Σαντάμ Χουσεϊν στον αραβικό κόσμο χρησιμοποιώντας την στρατιωτική ισχύ για να υλοποιήσει τα σχέδιά του.
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην Κυριακάτικη Mail μέλος βασιλικού οίκου άλλης χώρας του Κόλπου, οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες μελέτησαν τον ιατρικό φάκελο του MBS από την περίοδο που νοσηλεύτηκε ως έφηβος στη Γερμανία για επιληψία, καθώς και ψυχιατρικά δεδομένα που προκάλεσαν ανησυχία για την ψυχική του κατάσταση.
«Ακλόνητος» ο MBS
Η έκθεση των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών για τις φιλοδοξίες του MBS δείχνουν μέχρι στιγμής να επιβεβαιώνονται. Σύμφωνα με ανάλυση του Associated Press η δολοφονία Κασόγκι είναι μάλλον απίθανο να σταθεί εμπόδιο στην ανάρρησή του στην εξουσία. Μπορεί όμως, να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στις σχέσεις με δυτικές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις, θέτοντας εν αμφιβόλω την υλοποίηση των μεταρρυθμιστικών σχεδίων του.
Και μπορεί το Ριάντ να απειλεί με αντίποινα σε περίπτωση που του επιβληθούν κυρώσεις, αλλά το σημαντικότερο όπλο του -η μείωση παραγωγής πετρελαίου- μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ, απομακρύνοντας ακόμη περισσότερα τα όνειρα του πρίγκιπα διαδόχου.
«Το θέμα τώρα είναι πώς θα συντονίσουν την αντίδρασή τους οι δυτικές κυβερνήσεις και σε πιο βαθμό θα θελήσουν να το κλιμακώσουν συντονισμένα», λέει ο Μάικλ Στίβενς του London’s Royal United Services Institute for Defense and Security Studies.
«Θα θεωρήσουν ότι με οικονομικές κυρώσεις εστάλη ένα επαρκές μήνυμα στη Σαουδική Αραβία να μη ξαναγίνει κάτι τέτοιο; Κάποιοι ίσως να το θεωρήσουν ανεπαρκές, άλλοι -όπως οι Αμερικανοί- ίσως το θεωρήσουν παρατραβηγμένο», πρόσθεσε.
Η αποπομπή δύο εμπίστων του MBS (του υπαρχηγού των μυστικών υπηρεσιών Αχμάντ αλ Ασίρι και του συμβούλου της βασιλικής αυλής σε θέματα ΜΜΕ Σαούντ αλ Καχτάνι) για το ρόλο που έπαιξαν στη δολοφονία του Κασόγκι, καθώς και τριών αξιωματούχων των μυστικών υπηρεσιών και η σύλληψη 18 Σαουδαράβων υπόπτων σε συνδυασμό με την τοποθέτηση του Μπιν Σαλμάν επικεφαλής μιας νέας επιτροπής «αναδόμησης» των μυστικών υπηρεσιών, «εκσυγχρονισμού της λειτουργίας τους και προσδιορισμού των ακριβών εξουσιών τους», δείχνει ότι το φταίξιμο θα επιχειρηθεί να αποδοθεί σε άλλους κι ότι ο πρίγκιπας -προστατευόμενος από τον πατέρα του- θα παραμείνει πρώτος στη σειρά διαδοχής.
Οποιαδήποτε ευθεία αμφισβήτηση της σειράς διαδοχής του MBS «ίσως αποβεί αποσταθεροποιητική για ολόκληρο το βασίλειο», εκτιμά η αναλύτρια της Gulf State Analytics Τσίντσια Μπιάνκο. «Ως νέος και τόσο κοντά στον πατέρα του ίσως υπάρχει πιθανότητα να μπουν φραγμοί στις παρορμήσεις του με την επιρροή του πατέρα του κι άλλων παικτών ανά την υφήλιο».
Αυτό, βέβαια, ισχύει για όσο διάστημα παραμένει στην εξουσία ο βασιλιάς Σαλμάν. Γιατί αν παραλάβει το σκήπτρο ο 33χρονοςσήμερα πρίγκιπας Μοχάμεντ, μπορεί να κρατήσει στα χέρια του τα ηνία της χώρας περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο προκάτοχό του από την ίδρυση της Σαουδικής Αραβίας το 1932...