Την εμπλοκή του Ιβάν Σαββίδη για λογαριασμό της Ρωσίας σε προσπάθεια υπονόμευσης της συμφωνίας των Πρεσπών φέρονται να αποδεικνύουν τηλεφωνικές συνομιλίες και email που υπέκλεψαν τον περασμένο Ιούνιο αμερικανικές υπηρεσίες, σύμφωνα με τους New York Times.
Το ρεπορτάζ που υπογράφουν οι Helene Cooper και Eric Schmitt αναφέρει ότι Αμερικανοί αξιωματούχοι μετά την ανάλυση των υποκλοπών αυτών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο επιχειρηματίας και μιντιάρχης πλήρωνε τους διαδηλωτές που αντιτίθεντο στη συμφωνία Ελλάδας -ΠΓΔΜ και ότι αμερικανικές υπηρεσίες συνέλεξαν οικονομικιά στοιχεία που αποδείκνυαν τις καταβολές χρημάτων από τον Σαββίδη σε πολίτες και οπαδούς ομάδων ποδοσφαίρου για να πρωτοστατήσουν σε επεισόδια κατά του δημοψηφίσματος.
Σημειώνει ακόμη ότι οι Αμερικανοί έδωσαν το περιεχόμενο των υποκλοπών στην ελληνική κυβέρνηση, η οποία και αποφάσισε να απελάσει σε αντίποινα δύο Ρώσους διπλωμάτες και να απαγορέψει την είσοδο στην Ελλάδα σε άλλους δύο.
Αναλυτικά το δημοσίευμα αναφέρει:
«Εδώ και χρόνια ο Ιβάν Σαββίδης ήταν ο άνθρωπος του Κρεμλίνου στην Ελλάδα. Ο Έλληνορώσος δισεκατομμυριούχος, πρώην μέλος της ρωσικής Δούμας και ιδιοκτήτης επαγγελματικής ελληνικής ποδοσφαιρικής ομάδας, κινήθηκε αθόρυβα ανάμεσα στους αθλητικούς κόσμους και των δύο χωρών. Έχει βάλει το χέρι του σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής στη Θεσσαλονίκη, το ελληνικό λιμάνι όπου ζει και είναι πολύ γνωστός παίκτης στον συχνά συγκρουόμενο κόσμο των Ελλήνων και Ρώσων ολιγαρχών. Όλα αυτά τον κατέστησαν ενδιαφέροντα για τις αμερικανικές υπηρεσίες κατασκοπείας.
Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι υπέκλεψαν επικοινωνίες τον Ιούνιο, που έδειχναν ότι ο κ. Σαββίδης εργαζόταν ως δάκτυλος της Ρωσίας για να υπονομεύσει τη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και “Μακεδονίας” που θα άνοιγε το δρόμο για την ένταξη της τελευταίας στο ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα αντιτίθεται εδώ και καιρό στην είσοδο της “Μακεδονίας” στο ΝΑΤΟ. Η Μόσχα, που θεωρεί την επεκτεινόμενη συμμαχία ως μεγάλη απειλή στα σύνορά της, ήταν αποφασισμένη να παρέμβει για να αποτύχει το δημοψήφισμα για τη συμφωνία.
Σε αντίποινα, Αμερικανοί αξιωματούχοι έκαναν μια ασυνήθιστα επιθετική κίνηση: Έδωσαν τα στοιχεία των υποκλοπών στην αριστερή κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Η ελληνική κυβέρνηση απάντησε σε μια σπάνια ρήξη με τη Μόσχα απελαύνοντας δύο Ρώσους διπλωμάτες από την Αθήνα και απαγορεύοντας την είσοδο δύο ακόμα στη χώρα.
Αμερικανοί κατάσκοποι και διπλωμάτες ενθουσιάστηκαν. Αν και το δημοψήφισμα τον περασμένο μήνα στην ΠΓΔΜ για τη συμφωνία δεν έβγαλε συμπέρασμα - το Κοινοβούλιο της ΠΓΔΜ πρέπει τώρα να αποφασίσει, ίσως και εντός της εβδομάδας, κατά πόσον η χώρα θα ενταχθεί στην Ατλαντική Συμμαχία – Αμερικανοί αξιωματούχοι βλέπουν την αποκάλυψη του ρόλου του κ. Σαββίδη και την απέλαση των διπλωματών ως μία σπάνια νίκη σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης των ρωσικών εκστρατειών παραπληροφόρησης στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Οι μυστικοί ελιγμοί συνέβησαν ενώ ο Πρόεδρος Τραμπ ταξίδευε στην Ευρώπη το καλοκαίρι, αγκάλιαζε δημόσια τον Πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν και απογοήτευε τη συμμαχία-. Αλλά η ιστορία με την ΠΓΔΜ ξεκινά πολύ πριν από αυτό.
Αντιμετωπίζοντας την εμπλοκή
Όταν Αμερικανοί αξιωματούχοι των υπηρεσιών εθνικής ασφάλειας είδαν για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2016 ενδείξεις ότι η Ρωσία προσπαθούσε να εμπλακεί στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυηνας σε στενή συνεργασία με τις υπηρεσίες πληροφοριών συγκρότησαν αυτό που αποκαλείται σήμερα Ομάδα Ρωσικής Επιρροής σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τις ρωσικές προσπάθειες, κυρίως στην Ευρώπη. Αυτό πειρλάμβανε και εκλογές στην Ευρώπη όπου η Ρωσία ίσως προσπαθούσε να παρέμβει.
Στα τέλη της περασμένης άνοιξης είδαν ότι η ΠΓΔΜ ήταν ένας πιθανός στόχος. Στις 12 Ιουνίου Σκοπιανοί και Έλληνες αξιωματούχοι ανακοίνωσαν ότι η χώρα θα άλλαζε το όνομά της σε Βόρεια Μακεδονία για να τερματιστεί μια διαμάχη τριών δεκαετιών με την Ελλάδα, που θεωρεί ότι το όνομα «Μακεδονία» υποκρύπτει εδαφικές αξιώσεις για την ομώνυμη ελληνική περιοχή.
Από τη στιγμή που η χώρα θα γινόταν πλέον Βόρεια Μακεδονία, η Ελλάδα δεν θα έβαζε πλέον βέτο για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. ΤΟ δημοψήφισμα για την υιοθέτηση του νέου ονόματος ορίστηκε για τα τέλη Σεπτεμβρίου.
Η Μόσχα δυσαρεστήθηκε. Σε συνέδριο στην Αθήνα τρεις μέρες μετά τη συμφωνία ανώτερος Ρώσος διπλωμάτης απηύθυνε αυστηρή προειδοποίηση στη Δύση για τα σχέδια πρόσκλησης της ΠΓΔΜ να ενταχθεί στη Συμμαχία.
«Σίγουρα, δεν θα ρίξουμε πυρηνικές βόμβες», είπε ο Βλαντιμίρ Α. Χιζόφ, πρεσβευτής της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. «Αλλά», πρόσθεσε, «υπάρχουν λάθη που έχουν συνέπειες».
Η απειλή του κ. Ζιζόφ προκάλεσε μια σειρά διπλωματικών τηλεγραφημάτων προς την Ουάσιγκτον από τον Αμερικανό πρεσβευτή Τζέφρι Ρ. Πάιατ στην Ελλάδα, ο οποίος παρέστη στο ίδιο συνέδριο, με τα οποία προειδοποιούσε ότι η Μόσχα θα προσπαθήσει να επηρεάσει το επικείμενο
δημοψήφισμα. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η CIA και το αρχηγείο της Ευρωπαϊκής Διοίκησης του Πενταγώνου με έδρα τη Στουτγάρδη της Γερμανίας είχαν ήδη καταπιαστεί με την υπόθεση, είπαν αξιωματούχοι.
Ήδη ως εκείνο το σημείο είχε εμφανιστεί αντίσταση στο δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ. Στη διάρκεια του καλοκαιριού εμφανίστηκαν εκατοντάδες νέες ιστοσελίδες που καλούσαν σε μποϊκοτάζ του δημοψηφίσματος και αναρτήσεις στο Facebook που παρότρυναν τους Σκοπιανούς να κάψουν τα ψηφοδέλτιά τους -κλασική παραπληροφόρηση κατευθυνόμενη από υποστηριζόμενες από τη Ρωσία ομάδες, είπαν Σκοπιανοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι.
Την ημέρα της συμφωνίας, σημειώθηκαν επίσης βίαιες διαμαρτυρίες έξω από το κτίριο της Βουλής στα Σκόπια, την πρωτεύουσα της ΠΓΔΜ.
Κι εδώ μπαίνει στο παιχνίδι ο κ. Σαββίδης. Ως μέλος του κόμματος του Πούτιν, της Ενωμένης Ρωσίας, όταν ήταν στη Δούμα, τη ρωσική κάτω Βουλή, ήταν επί χρόνια στο ραντάρ των Αμερικανικών και Ελληνικών μυστικών υπηρεσιών και είχε χτίσει μια περιουσία αρχικά μέσω μιας ρωσικής εταιρείας καπνού και στη συνέχεια με μια σειρά επιχειρήσεων στη βόρεια Ελλάδα.
Ως ιδιοκτήτης της ελληνικής ομάδας ποδοσφαίρου ΠΑΟΚ στη Θεσσαλονίκη, εισέβαλε στη διάρκεια ενός αγώνα φέτος κατά ομάδας της Αθήνας στον αγωνιστικό χώρο οπλισμένος με πιστόλι και περιστοιχισμένος από σωματοφύλακες. Οι παίκτες της ομάδας της Αθήνας έφυγαν από το γήπεδο φοβούμενο για την ασφάλειά τους και ο αγώνας διεκόπη.
Τον Ιούνιο, Αμερικανοί αξιωματούχοι προσδιόρισαν μέσω των υποκλοπών επικοινωνιών του -email, κείμενα, τηλεφωνήματα ή συνδυασμός αυτών- ότι πλήρωνε τους διαδηλωτές.
Ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ είπε ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες μπόρεσαν εύκολα να συλλέξουν οικονομικά στοιχεία, που έδειχναν ότι ο κ. Σαββίδης ήταν πίσω από τις καταβολές χρημάτων σε πολίτες και οπαδούς ποδοσφαιρικών ομάδων για την πρόκληση βίας κατά του δημοψηφίσματος στην ΠΓΔΜ.
Σύμφωνα με το Οrganized Crime and Corruption Reporting Project, έναν ανεξάρτητο δημοσιογραφικό ερευνητικό οργανισμό, ο κ. Σαββίδης πλήρωσε τουλάχιστον 300.000 ευρώ, ή περίπου 350.000 δολάρια σε αντιπάλους της καμπάνιας υπέρ της μετονομασίας της ΠΓΔΜ.
Μεταξύ αυτών που έλαβαν χρήματα περιλαμβάνονταν πολιτικοί της ΠΓΔΜ< νεοσύστατες ακραίες εθνικιστικές οργανώσεις και χούλιγκα της ομάδας Βαρντάρ, που διοργάνωσαν τις βίαιες διαμαρτυρίες μπροστά από το κτίριο της Βουλής στα Σκόπια, ανέφερε το OCCRP.
Ο κ. Σαββίδης αρνήθηκε κατηγορηματικά τις κατηγορίες. «Είναι εντελώς ψευδείς και λίαν συκοφαντικές», ανέφερε η εταιρεία του σε ανακοίνωσή της το περασμένο καλοκαίρι.
Η κοινοποίηση της έκθεσης
Η κοινοποίηση της έκθεσης των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών στην ελληνική κυβέρνηση στις αρχές Ιουλίου ανατέθηκε στον τον κ. Πάιατ, έναν έμπειρο Αμερικανό διπλωμάτη, πρεσβευτή της Ουάσιγκτον στην Αθήνα εδώ και δύο χρόνια, είπαν αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι. Ο κ. Πάιτα ήταν καλά προετοιμασμένος γι’ αυτό το ρόλο, έχοντας υπηρετήσει ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία από το 2013 έως το 2016, όταν η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία και υποστήριξε τις δυνάμεις των αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία.
«Δεν υπάρχει κόλπο που μπορούν να κάνουν οι Ρώσοι και να μην το γνωρίζει ο Πάιατ», είπε σε συνεντευξη ο Δημοκρατικός γερουσιαστής του Κονέκτικατ και μέλος της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, Κρίστοφερ Σ. Μέρφι. Ο ίδιος είπε ότι είχε μιλήσει με τον κ. Πάιατ για την ανάμειξη της Ρωσίας στο δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ, αλλά αρνήθηκε να σχολιάσει τις λεπτομέρειες της κατ’ ιδίαν συνομιλίας τους.
Το να φτάσουν οι πληροφορίες στον Έλλοηνα πρωθυπουργό ήταν το ένα ζητούμενο, αλλά να δράσει βάσει αυτών δεν ήταν επ’ ουδενί εξασφαλισμένο.
Ο πρωθυπουργός κ. Τσίπρας, που είχε αρνηθεί να στηρίξει με την υπόλοιπη Ευρώπη τη Βρετανία καταδικάζοντας τη Ρωσία για την επίθεση με νευροτοξικό παράγοντα σ’ έναν πρώην πράκτορα, προερχόταν από ένα κόμμα με ιστορικά φιλικές σχέσεις με τη Μόσχα. Ωστόσο, η απόφαση να κινηθεί κατά της Μοσχας διευκολύνθηκε από την προσπάθεια που είχε καταβάλει ο κ. Τσίπρας για να σπάσει την τριακονταετή κόντρα με την ΠΓΔΜ – μια προσπάθεια που δεν θα επέτρεψε τη Ρωσία να την υπονομεύσει.
Αξιωματούχοι είπαν ότι βοήθησαν και πρόσφατες κινήσεις της αμερικανικής διπλωματίας. Η κυβέρνηση Ομπάμα στάθηκε στο πλευρό της Ελλάδας στην πολύχρονη οικονομική κρίση της, συνηγορώντας υπέρ της παραμονής της Αθήνας στην ευρωζώνη, όταν ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες διαμαρτύρονταν στην αρχή κατά της διάσωσης της Ελλάδας. Ο Τζέικομπ Τζ. Λιου, υπουργός Οικονομικών του Μπαράκ Ομπάμα, είχε ξοδέψει τόσο χρόνο για το πακέτο ανακούφισης του ελληνικού χρέους, ώστε ανώτεραι αξιωματούχοι αστειεύονταν ότι είχε γίνει αξιματούχος του υπουργείου εντεταλμένος για την Ελλάδα. Ομπάμα και Λιου ταξίδεψαν στην Αθήνα στη διάρκεια της κρίσης, όπως κι ο αντιπρόεδρος Τζόζεφ Ρ Μπάιντεν τζούνιορ, που επέστρεψε εκεί μετά την αποχώρησή του από το αξίωμα πέρυσι.
Ο κ. Τραμπ υποδέχθηκε τον περασμένο Οκτώβριο από τον Λευκό Οίκο και οι δύο χώρες συζητούν την επέκταση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ελλάδα, περιλαμβανομένης της πρόσβασης αμερικανικών πλοίων και αεροσκαφών.
«Αν δείτε τη γεωγραφία, αν δείτε τις τρέχουσες επιχειρήσεις στη Λιβύη και τις τρέχουσες επιχειρήσεις στη Συρία βλέπετε το δυναμικό κι άλλων επιχειρήσεων στην ανατολική Μεσόγειο, η γεωγραφική θέση της Ελλάδας και οι ευκαιρίες εδώ είναι πολύ σημαντικές», είπε ο στρατηγός Τζόζεφ Ντάνφορτν τζούνιορ, γενικής επιτελάρχης των ΗΠΑ σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα.
Αξιωματούχοι της αμερικανικής υπηρεσίας εθνικής ασφάλειας κατέβαλαν έκδηλες προσπάθειες να απομακρύνουν την Αθήνα από τη Μόσχα. «Καλλιεργούμε την Ελλάδα ως άγκυρα σταθερότητας στην ανατολική Μεσόγειο και τα Δυτικά Βαλκάνια», δήλωσε τον Ιούνιο ο Α. Ουές Μίτσελ, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών για τις ευρωπαϊκές και ευρασιατικές υποθέσεις.
Διπλωματική φιλονικία
Στις 11 Ιουλίου ο κ. Τσίπρας τα έσπασε με τη Μόσχα. Η κυβέρνησή του απέλασε δυο διπλωμάτες και απαγόρευσε σε άλλους δύο Ρώσους την είσοδο στην Ελλάδα, κατηγορώντας τους ότι προσπάθησαν να δωροδοκήσουν μη κατονομαζόμενους αξιωματούχους και να υποκινήσουν διαδηλώσεις κατά της συμφωνίας των Πρεσπών.
«Η διαρκής ασέβεια προς την Ελλάδα πρέπει να σταματήσει», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το Ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. «Ουδείς μπορεί ή έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει σε εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας».
Η Μόσχα αργότερα είπε ότι απελαύνει δύο Έλληνες διπλωμάτες σε αντίποινα.
Λίγα λεπτά αφότου η Αθήνα ανακοίνωσε την απέλαση των Ρώσων, ο Αμερικανός πρεσβευτής Πάιατ έστειλε ένα θριαμβευτικό e-mail σε νυν και πρώην συναδέλφους του στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο. Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Χέδερ Νάουερτ ανήρτησε στο Twitter μετά την ανακοίνωση: “#Η Ελλάδα απέλασε δύο Ρώσους αξιωματούχους και απαγόρευσε την είσοδο σε άλλους δύο για απόπειρα εμπλοκής στην ελληνική πολιτική. Υποστηρίζουμε την Ελλάδα στην προάσπιση της κυριαρχίας της. #Η Ρωσία πρέπει να σταματήσει αυτή την αποσταθεροποιητική συμπεριφορά».
Ο αμερικανικός ρόλος στις απελάσεις από την Ελλάδα δείχνει επίσης πόσο μεγάλο έγινε το ρήγμα ανάμεσα στον κ. Τραμπ – που αμφισβήτησε ανοικτά το ΝΑΤΟ την ώρα που έδειχνε βαθύ θαυμασμό για τον κ. Πούτιν – και το αμερικανικό καθεστώς εθνικής ασφάλειας, που παραμένει προσηλωμένο στην πεποίθηση ότι οι προσπάθειες ανάμειξης της Ρωσίας τσε εκλογές τόσο στις ΗΠΑ όσο και συμμάχους των συνιστά γεωπολιτική απειλή για την αμερικανική ασφάλεια.
Είναι μια σκέψη που σπάνια, αν το έκανε ποτέ, εξέφρασε ο κ. Τραμπ. Αλλά είναι μια σκέψη που διατυπώνουν καθημερινά Αμερικανοί αξιωματούχοι των υπηρεσιών ασφαλείας.»