Το στοίχημα αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολο για τον Ζόραν Ζάεφ, η πολιτική επιβίωση του οποίου είναι επί ξυρού ακμής μετά το «Ν-Οχι» του χθεσινού δημοψηφίσματος στην ΠΓΔΜ, εκτιμούν διεθνή ΜΜΕ και αναλυτές.
Μπορεί το 91% των ψηφισάντων να τάχθηκε υπέρ της συμφωνίας με την Ελλάδα για το ονοματολογικό, αλλά η χαμηλή προσέλευση στις κάλπες έχει αλλάξει την εξίσωση.
Οι ψηφοφόροι απείχαν μαζικά για διάφορους λόγους: από τη μια η καμπάνια για μποϊκοτάζ της αντιπολίτευσης -που ήταν επί μακρό διάστημα στην εξουσία και εξακολουθεί ακόμη να κινεί κάποια νήματα και να διαθέτει πολλές πηγές στην ΠΓΔΜ-. Από την άλλη η εκστρατεία στην πορεία προς τις κάλπες ενίσχυσε το υφιστάμενο αίσθημα ανασφάλειας αναφορικά με το ζήτημα της εθνικής ταυτότητας πολλών ψηφοφόρων που δεν ήθελαν να τους υπαγορευθεί έξωθεν (βλ. Ελλάδα) ένα νέο όνομα. Και βέβαια για αρκετούς ήταν και μια ευκαιρία να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους έναντι της κυβέρνησης Ζάεφ -η δημοτικότητα του οποίου έχει ολισθήσει τους τελευταίους μήνες- για τη διαφθορά που δεν έχει καταφέρει ακόμη να καταπολεμήσει, την ανάπτυξη που δεν έχει ακόμη φέρει, παρέχοντας μόνον υποσχέσεις για τα καλά που θα κομίσει η ένταξη στην ΕΕ – διαδικασία, όμως, που φαντάζει ακόμη μακριά.
Σύμφωνα με δηλώσεις του αθηγητή Ιστορίας και Πολιτικής της Νοτίου Ευρώπης στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς στην Αυστρία, Φλόριαν Μπίμπερ, στο Politico, η ισχνή συμμετοχή «ενέχει τον κίνδυνο να βυθίσει τα Σκόπια σε άλλη μια βαθιά πολιτική κρίση».
Πολιτική κρίση στα Σκόπια
«Το φιάσκο άνοιξε το δρόμο για τον ευρωπαϊστή πρωθυπουργό να προσπαθήσει να επικυρώσει τη Συμφωνία με ψήφο στη Βουλή. Το δημοψήφισμα δεν ήταν μεν δεσμευτικό, αλλά η αποτυχία του καθιστά δύσκολη υπόθεση γι’ αυτόν να εξασφαλίσει την πλειοψηφία δύο τρίτων που χρειάζεται, ενώ παρέχει στους εθνικιστές πολεμοφόδια για να πουν ότι η συμφωνία δεν έχει λαϊκή εντολή», σημειώνει ο Euobserver.
Ο Ζόραν Ζάεφ και οι σύμμαχοί του -περιλαμβανομένων και εκείνων από την αλβανική μειονότητα της χώρας- μπορούν να υπολογίζουν σε 71 ψήφους στη Βουλή, τη στιγμή που χρειάζεται 80, ενώ τα αντιπολιτευόμενα κόμματα που έχουν 49 έδρες επί συνόλου 120 δεν δείχνουν την παραμικρή διάθεση συμβιβασμού.
Ήδη πολλοί βουλευτές είχαν επισημάνει στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι η συναίνεσή τους στην αλλαγή του ονόματος θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα. Και τώρα θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να δεχθεί η αντιπολίτευση να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά για τον πρωθυπουργό, πόσω μάλλον που δεν νιώθει καμία πίεση από τους ψηφοφόρους στο δρόμο να το πράξει.
Ειδικά το VMRO-DPMNE, που έχει πάρει αέρα μετά το χθεσινό αποτέλεσμα, δεν έχει κανένα λόγο να στηρίξει τη συμφωνία. Ένας πρόσθετος λόγος, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Ντάνιελ Κάντικ του ιδρύματος Friedrich Naumann στη Νοτιοανατολική Ευρώπη στο SRF, είναι ότι στα οκτώ χρόνια που συγκυβέρνησε το VMRO -DPMNE με διάφορους συμμάχους -και με κόμματα της αλβανικής μειονότητας- άπλωσε τα πλοκάμια του στον κρατικό μηχανισμό τοποθετώντας στελέχη του σε καίρια πόστα. Ως εκ τούτου υπάρχουν «πολλοί σκελετοί στο ντουλάπι του», πολλές υποθέσεις διαφθοράς που δεν θα ήθελε να βγουν στη φόρα, όπως το project «Σκόπια 2014» για τη μεταμόρφωση της πρωτεύουσας της ΠΓΔΜ σε σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη, που φέρεται να κόστισε πάνω από μισό δισ ευρώ, μεγάλο μέρος των οποίων κατέληξε στις τσέπες ημετέρων.
Το στοίχημα των εκλογών
Τι μένει λοιπόν σε περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις περί αποτυχίας κύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών στη Βουλή; Ο Ζάεφ το ξεκαθάρισε: Πρόωρες εκλογές.
Κάποιοι αναλυτές θεωρούν ότι το παιχνίδι σε μια τέτοια περίπτωση ίσως να μην είναι χαμένο a priori για την κυβέρνηση, αλλά η πόλωση θα οξυνθεί κατακόρυφα με την αντιπολίτευση να υποκινεί με κάθε τρόπο την αντίθεση στην αλλαγή του ονόματος. «Είναι δύσκολο να κερδίσει το VMRO αυτές τις εκλογές, αλλά θα επικρατήσει μεγάλη ανασφάλεια, που όλοι προσπαθούν να αποφύγουν», εκτιμά ο Μπίμπερ.
Εκλογική συμμαχία Ζάεφ με τα αλβανικά κόμματα;
Μια λύση για τον Ζάεφ θα ήταν μια συμφωνία των κομμάτων υπέρ του ΝΑΙ για κοινή κάθοδο στις εκλογές – ενδεχόμενο που άφησε χθες ανοικτό ο υπουργός του των Εξωτερικών-. Όταν ρωτήθηκε αν η κυβέρνηση θα επιβιώσει εφόσον η χώρα οδηγηθεί πρόωρα στις κάλπες ο Νικολά Ντιμιτρόφ απάντησε: «με βάση αυτά τα αποτελέσματα εάν έχουμε έναν συνασπισμό θα υπάρξει μια τεράστια νίκη».
Στις εθνικές εκλογές πριν από δύο χρόνια οι Σοσιαλδημοκράτες του Ζάεφ είχαν πάρει 436.981 ψήφους (37.87% ) έναντι 454.577 που ψήφισαν το VMRO-DPMNE (39.39%). Η Δημοκρατική Ένωση για Ενσωμάτωση (BDI) του Αλία Αχμέτι, το μεγαλύτερο δηλαδή από τα αλβανικά κόμματα, είχε εξασφαλίσει 86,796 ψήφους (7.52%), το ΒΕSA του Μπιλάλ Κασάμι 57.868 (5,01%), η Συμμαχία των Αλβανών 35.121 ψήφους (3,01%) και το Δημοκρατικό Κόμμα Αλβανών 30.964 ψήφους (2,68%). Αθροιστικά δηλαδή τα τέσσερα αλβανικά κόμματα είχαν εξασφαλίσει 210.749 ψήφους.
Όμως μπορεί ο Ζάεφ να υπολογίζει στη σύμπραξη των Αλβανικών κομμάτων; Οι προσδοκίες για πολύ υψηλή προσέλευση των ψηφοφόρων τους χθες στις κάλπες δεν επιβεβαιώθηκαν, χώρια που αν διαφανεί ότι η πλάστιγγα γέρνει υπέρ του VMRO-DMPNE δεν είναι σίγουρο τι θα αποφασίσουν να πράξουν, όπως επισημαίνει ο Ντάνιελ Κάντικ.
Η κυβέρνηση Ζάεφ προσπαθεί ως εκ τούτου τώρα να περισώσει ό,τι μπορεί. Τι θα πετύχει στο τέλος; Ίδωμεν.