Η κινηματογραφική ταινία «Νόμος περί τέκνων» που προβάλλεται αυτές τις μέρες στις κινηματογραφικές αίθουσες βασίζεται στο ομότιτλο μυθιοστόρημα του Ιαν ΜακΓιούαν που διερευνά τις ανθρώπινες σχέσεις και την έννοια της δικαιοσύνης.
Η Φιόνα Μέι είναι μια αφοσιωμένη δικαστίνα στο Ανώτατο Δικαστήριο, στο Τμήμα Οικογενειακών Υποθέσεων. Η δουλειά της είναι απαιτητική· συχνά χρειάζεται να επέμβει πολύ γρήγορα, ενώ άλλες φορές απαιτούνται ιδιαίτερα λεπτοί χειρισμοί. Η Φιόνα έρχεται καθημερινά αντιμέτωπη με γάμους που διαλύονται και παιδιά που μένουν μετέωρα· οι σύζυγοι διαπληκτίζονται για τον τόπο διαμονής των παιδιών, για το σπίτι, το σχολείο, τη διατροφή, το εισόδημα, την κληρονομιά. Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου ο συγγραφέας περιγράφει την περίπλοκη καθημερινότητά της: δύο σύζυγοι σε διάσταση ανήκουν σε διαφορετική θρησκεία και ο καθένας έχει την απαίτηση να ανατραφούν τα δυο κορίτσια τους σύμφωνα με τη δική του θρησκεία και τα δικά του πρότυπα· μια Αγγλίδα μητέρα είναι πεπεισμένη ότι ο Μαροκινός πατέρας της πεντάχρονης κόρης της θα την πάρει μαζί του στο Μαρόκο· οι γονείς δυο νεογέννητων σιαμαίων αδερφών αρνούνται να αποφασίσουν για την επέμβαση που θα τα χωρίσει –και θα επιτρέψει τουλάχιστον στο ένα να μεγαλώσει σαν φυσιολογικό υγιές παιδί.
Μέσα σε όλα αυτά, φτάνει στο δικαστήριο η κατεπείγουσα υπόθεση του νεαρού Άνταμ που πάσχει από λευχαιμία και νοσηλεύεται στο νοσοκομείο, αλλά αρνείται πεισματικά να δεχτεί τη μετάγγιση αίματος που θα σώσει τη ζωή του. Οι γονείς του επίσης, είναι ανένδοτοι· σύμφωνα με τη θρησκεία τους «το να αναμιγνύεις το αίμα σου με το αίμα ενός άλλου ανθρώπου είναι μόλυνση, είναι απόρριψη του υπέροχου δώρου του Δημιουργού». Η Φιόνα θα χρειαστεί να αποφασίσει για την τύχη του νεαρού Άνταμ. Ωστόσο, μετά την πρώτη ακροαματική διαδικασία και πριν καταλήξει στην τελεσίδικη απόφασή της, η δικαστής θα ζητήσει να συναντήσει τον ίδιο τον Άνταμ και να συνομιλήσει μαζί του. Εξάλλου, σε λίγο εκείνος ενηλικιώνεται –αν είχε γεννηθεί μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, εκείνη δεν θα είχε καμιά δικαιοδοσία επάνω του. Η συνάντηση αυτή θα χαράξει για πάντα τις ζωές τους.
Ανάμεσα στην πίστη και στον ορθό λόγο
Το «Νόμος περί τέκνων» είναι ένα ιδιαίτερα πυκνό μυθιστόρημα που θέτει ερωτήματα σχετικά με τη δικαιοσύνη, την ηθική, τη θρησκεία, την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, το δικαίωμα της επιλογής, το νόημα της ζωής, αλλά και την τέχνη που μας συντροφεύει και μας παρηγορεί. Η δικαστής Φιόνα δεν ησυχάζει ποτέ· συνεχίζει να αναρωτιέται και να θέτει ερωτήματα στα οποία δύσκολα δίνει κανείς σαφή και τελική απάντηση. Τι είναι ευημερία; Ποιο είναι το συμφέρον των παιδιών; Τι είναι το δικαίωμα στη ζωή; Τι είναι ελευθερία; Είμαστε ελεύθεροι; Μήπως την ελευθερία μας την υπαγορεύει η ηθική μας; Η θρησκεία μας; Πού ξεκινάει και πού σταματάει η αγάπη για τον συνάνθρωπο; Ποια είναι η ευθύνη μας απέναντι στους συνανθρώπους μας; Σταματάει στο σημείο που ολοκληρώνουμε την εργασία μας και επιστρέφουμε στην ασφάλεια του σπιτιού μας; Ή μήπως η ευθύνη αυτή είναι κάτι πολύ βαθύτερο που έχει να κάνει με την ίδια μας την υπόσταση;
Ο Ιαν ΜακΓιούαν χειρίζεται με εξαιρετικό τρόπο όλα αυτά τα σημαντικά θέματα, με λεπτότητα και ευαισθησία. Βουτάει στις σκέψεις και στα συναισθήματα της ηρωίδας του και σε εκείνες τις ανεπαίσθητες λεπτομέρειες που κρύβουν μέσα τους μεγάλες αλήθειες και παρουσιάζει με θαυμαστό τρόπο τόσο τα περίπλοκα θέματα της δικαιοσύνης όσο και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Φιόνα στον άλλοτε ευτυχισμένο γάμο της. Η δικαιοσύνη λειτουργεί με νόμους και η Φιόνα έχει εμπιστοσύνη στους νόμους επειδή είναι ξεκάθαροι.
Οι ανθρώπινες σχέσεις, ωστόσο, είναι πιο πολύπλοκες γιατί διέπονται από άλλους νόμους, πιο σύνθετους και πιο ιδιαίτερους, που έχουν να κάνουν με τα συναισθήματα, τις αξίες, την προσωπική ηθική του κάθε ανθρώπου. «Θρησκείες, ηθικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένου και του δικού της, έμοιαζαν με κορυφές σε μια πυκνή οροσειρά ιδωμένη από μακριά, καμιά καταφανώς ψηλότερη, πιο σημαντική, πιο αληθινή από την άλλη. Τι είχε να κρίνει; Για ποιο πράγμα να αποφανθεί;» αναρωτιέται κάποια στιγμή η Φιόνα, δίνοντας τον τόνο σε ολόκληρο το έργο που αξίζει να διαβαστεί για τα καίρια και βαθιά ανθρώπινα ερωτήματα που θέτει.
Το μυθιστόρημα του Ιαν ΜακΓιούαν «Νόμος περί τέκνων» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά.
