Ενας ύμνος στο ποδόσφαιρο από τον Εδουάρδο Γκαλεάνο [εικόνες]

Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο, η «φωνή» της Λατινικής Αμερικής, ξαναγράφει την ιστορία του ποδοσφαίρου από την αρχή, από τα πρώτα παιχνίδια στην Κίνα πριν πέντε χιλιάδες χρόνια, σε ένα βιβλίο που φανερώνει το πάθος του για το πιο συναρπαστικό άθλημα του κόσμου.

Όπως όλοι οι Ουρουγουανοί, ήθελα κι εγώ να γίνω ποδοσφαιριστής. Έπαιζα καταπληκτικά, ήμουνα τέλειος, αλλά τη νύχτα στον ύπνο μου. Τα πρωινά ήμουνα ξύπνιος, χειρότερος δεν έχει περάσει από τις αλάνες της χώρας μου […] Πέρασαν πολλά χρόνια ώσπου να αποδεχτώ τελικά τον εαυτό μου: δεν είμαι παρά ένας ζητιάνος που περιφέρεται ανά τον κόσμο, παρακαλώντας για λίγο καλό ποδόσφαιρο στα γήπεδα. “Ένα καλό παιχνίδι, για το Θεό”. Και όταν η ευχή πραγματοποιείται, πανευτυχής για το θαύμα, λίγο με νοιάζει ποια ομάδα ή ποια χώρα παίζει» εξομολογείται ο Γκαλεάνο στις πρώτες σελίδες του βιβλίου.

Η «θρησκεία του ποδοσφαίρου»

Το ποδόσφαιρο μόνο με το φαινόμενο της θρησκείας μπορεί να συγκριθεί. Είναι ένα άθλημα, το μοναδικό άθλημα, που εκφράζει τα πάντα, την ίδια τη ζωή. Ο Γκαλεάνο δεν είναι ο διανοούμενος που γράφει για ένα μαζικό φαινόμενο με στόχο να το απομυθοποιήσει ή να το ακυρώσει. Γράφει μάλιστα ένα απολαυστικό κεφάλαιο για την περιφρόνηση που δείχνουν οι διανοούμενοι στο ποδόσφαιρο: «Τι κοινό έχουν το ποδόσφαιρό και ο Θεός; Οι πιστοί τούς είναι απόλυτα αφοσιωμένοι, και οι διανοούμενοι τα αμφισβητούν». Ο Γκαλεάνο μιλάει από τη σκοπιά του ανθρώπου που λατρεύει το ποδόσφαιρο, που μάτωσε τα γόνατά του μικρός στις αλάνες τις γειτονιάς και είναι έτοιμος να πάει στην άλλη άκρη του κόσμου για να παρακολουθήσει ένας καλό ματς. «Ένα καλό παιχνίδι, για το Θεό».

«Το ποδόσφαιρο στη σκιά και στο φως» είναι ίσως το πιο ωραίο βιβλίο που έχει γραφτεί ποτέ για ένα άθλημα. Στις σελίδες του το ποδόσφαιρο μεταμορφώνεται σε έναν υπέρλαμπρο πρωταγωνιστή που έχει ζήσει μια ζωή συγκλονιστική, γεμάτη στιγμές δόξας αλλά και ιστορίες σκοτεινές.

Ο Γκαλεάνο μιλάει για τους βασικούς πρωταγωνιστές, για τα μεγάλα γήπεδα του κόσμου, για τους παίκτες και τους οπαδούς, για τις διοικήσεις για την εξάπλωση του παιχνιδιού, για τις μεγάλες επιτυχίες, αλλά και τη χειραγώγησή του από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, για τη μετάλλαξή του και το πέρασμα από τη εποχή της αθωότητας στη βιομηχανία του θεάματος: «Η ιστορία του ποδοσφαίρου είναι ένα θλιβερό ταξίδι από το πηγαίο στο αναγκαίο. Καθώς το ποδόσφαιρο κατέληξε να γίνει βιομηχανία, εξορίστηκε σιγά σιγά η ομορφιά που πηγάζει από την απόλαυση του να παίζεις και μόνο […] Το παιχνίδι έχει μετατραπεί σε θέαμα, σε ποδόσφαιρο προς θέαση, με λίγους πρωταγωνιστές και πολλούς θεατές, κι αυτό το θέαμα έχει γίνει μια από τις πιο κερδοφόρες οικονομικές δραστηριότητες παγκοσμίως. Οργανώνεται όχι για γίνει παιχνίδι, αλλά για να εμποδιστεί να είναι παιχνίδι. Η τεχνοκρατία του επαγγελματικού αθλητισμού έχει επιβάλει ένα ποδόσφαιρο ταχύτητας και δύναμης, που απαρνείται τη χαρά, σκοτώνει τη φαντασία και απαγορεύει την τόλμη. Ευτυχώς, εμφανίζεται ακόμη στα γήπεδα, αν και περιστασιακά, κάποιο τολμηρό αγρίμι που ξεφεύγει από το πλάνο, και διαπράττει το σφάλμα να τα βάλει με ολόκληρη την αντίπαλη ομάδα, τον διαιτητή και το κοινό στις κερκίδες, για την απόλαυση και μόνο του κορμιού, που ορμά στην απαγορευμένη περιπέτεια της ελευθερίας». Από το βιβλίο δεν λείπουν και οι αναφορές στους «μικρούς θεούς» αυτής της θρησκείας, όπως ο Πελέ, ο Μαραντόνα, ο Γκούλιτ, ο Κρόιφ, ο Πλατινί, ο Ρονάλντο και ο Μέσι.

«Το ποδόσφαιρο στη σκιά και στο φως» πρωτοεκδόθηκε το 1995 και σε κάθε επανέκδοση ο Γκαλεάνο συμπλήρωνε το κείμενο με όλα τα νεότερα από τον κόσμο του ποδοσφαίρου. Ιδιαίτερα κεφάλαια είναι αφιερωμένα στα Παγκόσμια Πρωταθλήματα του 1998, του 2002, του 2006, του 2010 και του 2014. Ο Γκαλεάνο πέθανε τον Απρίλιο του 2015. Αναρωτιόμαστε τι θα είχε να πει για το φετινό Παγκόσμιο Πρωτάθλημα.

ΙNFO

ΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΩΣ

Συγγραφέας: Eduardo Galeano

Μετάφραση: Ισμήνη Κανσή

Εκδόσεις Πάπυρος