Σε σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες εξελίσσεται το θέμα της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, με τη χώρα μας να βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων.
Την ερχόμενη εβδομάδα, θα επισημοποιηθεί το τρίγωνο Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου μέσα από την υπογραφή ενός μνημονίου συνεργασίας, το οποίο φυσικά θα γίνει με τις ευλογίες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Όλα αυτά την ώρα, που η ρωσική Gazprom εποφθαλμιά τη Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ) και τα θαλάσσια οικόπεδα που δημοπρατεί η Κυπριακή Δημοκρατία.
Το σκηνικό περιπλέκεται καθώς, από τη μια, η ισραηλινή πλευρά δεν έχει ακόμη καταλήξει για τον τρόπο μεταφοράς του αερίου προς την Ευρώπη κι αν αυτός θα περνά από Ελλάδα, και συνδέει την τελική απόφαση και με τις μελλοντικές έρευνες νοτίως της Κρήτης.
«Κατεβαίνουν οι Ρώσοι»
Η Ρωσία, μέσω του ενεργειακού κολοσσού της Gazprom επιθυμεί να επιχειρήσει κάθοδο προς την Ανατολική Μεσόγειο υλοποιώντας την παραδοσιακή της στρατηγική για έξοδο θέτοντας ένα διττό στόχο: από τη μία να θέσει «υπό μόνιμο έλεγχο» την Τουρκία και τα Στενά, ενώ από την άλλη επιχειρεί να δημιουργήσει ένα νέο άξονα με τον οποίο θα τροφοδοτεί τους Ευρωπαίους με φυσικό αέριο, παρακάμπτοντας τις ευαίσθητες πολιτικά Ουκρανία και Λευκορωσία.
Έτσι η Ρωσία σχεδιάζει μέσω της απόκτησης μετοχικού πακέτου της ΔΕΠΑ αλλά και του β' γύρου αδειοδοτήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, να εδραιώσει την παρουσία της στην περιοχή.
Το γεωπολιτικό παζλ είναι φυσικά εξαιρετικά ευαίσθητο, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν κρύψει την ενόχλησή τους για την ρωσική εμπλοκή στην περιοχή. Παρά το γεγονός ότι η Ουάσινγκτον δεν φαίνεται να είναι ικανοποιημένη από το γεγονός ότι παρακάμπτεται η Τουρκία, εντούτοις φαίνεται να στηρίζει προς στιγμήν τους σχεδιασμούς του Τελ Αβίβ για συνεργασία με Λευκωσία και Αθήνα.
Τι φέρνει ο Μόρνινγκσταρ στην Αθήνα
Στο πλαίσιο αυτό, δεν είναι τυχαίο ότι καταφθάνει στην Αθήνα εντός ολίγων ημερών ο Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ο ειδικός απεσταλμένος για θέματα ενέργειας στην Ευρασία θα μιλήσει στο συνέδριο του Economist που είναι αφιερωμένο στις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και η παρέμβασή του μόνο τυπική δεν μπορεί να θεωρηθεί, καθώς στο συνέδριο αναμένεται να επισημοποιηθεί ο «ενεργειακός γάμος» των τριών χωρών αλλά και να επανασχεδιαστεί ο ευρωπαϊκός ενεργειακός χάρτης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα ο κ. Μόρνινγκσταρ θα συναντηθεί με τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβη Ιωάννη Αλέξιο Ζέπο καθώς και με την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος (είτε τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου είτε τον Γιάννη Μανιάτη). Συνάντηση μάλιστα αναμένεται να έχει και με στελέχη της ΔΕΠΑ.
Η Κρήτη ρυθμιστικός παράγοντας
Στην Αθήνα, αυτό που θεωρούν βέβαιο είναι ότι ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ θα μεταφέρει στις συζητήσεις του τη δυσφορία της Ουάσιγκτον για τη ρωσική κινητικότητα στην περιοχή, καθώς είναι πάγια η αμερικανική αντίληψη ότι πρέπει να δημιουργηθούν ενεργειακά αναχώματα έναντι της Μόσχας στην περιοχή. Πέραν τούτου όμως, ο κ. Μόρνινγκσταρ αναμένεται να παρουσιάσει και το ενδιαφέρον της χώρας του για τις έρευνες νοτίως της Κρήτης, στην περίφημη «λεκάνη του Ηροδότου». Μέχρι τώρα τόσο η Noble Energy όσο και καναδικές εταιρείες φαίνεται να διεκδικούν μερίδιο των ερευνών.
Η Κρήτη, εξελίσσεται σε ρυθμιστή των εξελίξεων, καθώς από τα αποτελέσματα των ερευνών θα κριθεί όχι μόνο η αμερικανική στάση αλλά κυρίως η ισραηλινή. Το Τελ Αβίβ, δεν φαίνεται να έχει καταλήξει με ποιον τρόπο το αέριο του Λεβιάθαν και του οικοπέδου 12 θα εξάγεται στην Ευρώπη. Οι σχετικές μελέτες βιωσιμότητας έπρεπε να ήταν έτοιμες από τις αρχές του χρόνου, ωστόσο οι Ισραηλινοί εξετάζουν δύο σενάρια. Το πρώτο αφορά την υγροποίηση του αερίου σε τερματικό που θα δημιουργηθεί στην Κύπρο, ενώ το δεύτερο προκρίνει την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού που θα φτάνει στην Κρήτη.
Τα σχέδια του Ισραήλ και το Καστελόριζο
Απ' ότι φαίνεται οι Ισραηλινοί θα περιμένουν να δουν τις προθέσεις τις ελληνικής κυβέρνησης σχετικά με την Κρήτη και κατόπιν θα επανεκτιμήσουν τους σχεδιασμούς τους. Είναι αντιληπτό ότι η χώρα μας θα ωφεληθεί τα μέγιστα από την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού, καθώς ένα τέτοιο σενάριο θα αναβαθμίσει τη διεθνή θέση της χώρας. Ωστόσο, το αγκάθι στην υπόθεση αυτή είναι ότι μια τέτοια κατασκευή απαιτεί την χάραξη της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στην περιοχή του Καστελόριζου. Μια τέτοια διαπραγμάτευση σε αυτό το γεωπολιτικό πλαίσιο είναι κάτι παραπάνω από προτιμότερη για τη χώρα μας έναντι μιας διμερούς διαπραγμάτευσης.
Κρίσιμο το φετινό καλοκαίρι
Τόσο στην Αθήνα όσο και στην Λευκωσία, πολλοί επισημαίνουν πως η επιλογή της εταιρείας πρέπει να γίνει με στρατηγικούς και όχι με οικονομικούς όρους. Με λίγα λόγια προκρίνουν την ανάθεση των ερευνών στην αμερικανική Noble Εnergy η οποία εκμεταλλεύεται ήδη τα θαλάσσια οικόπεδα της Κύπρου και του Ισραήλ. Μια τέτοια κίνηση θα εξασφάλιζε όπως στην περίπτωση της Κύπρου, τις αμερικανικές ευλογίες και τη διακριτική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, η οποία μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα σε ενδεχόμενους σχεδιασμούς της Άγκυρας για πρόκληση θερμών επεισοδίων.
Σε κάθε περίπτωση το καλοκαίρι αναμένεται να είναι κρίσιμο για τη χώρα μας, καθώς δεν είναι γνωστές οι προθέσεις του Ισραήλ έναντι του Ιράν. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα δεν έχει εξασφαλίσει εναλλακτική πηγή για τις εισαγωγές πετρελαίου προκειμένου να απεξαρτηθεί από το Ιράν, τη στιγμή που την 1η Ιουλίου λήγει η προθεσμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή του εμπάργκο. Όλα αυτά δε, συμβαίνουν τη στιγμή που η Τουρκία κινείται προκλητικά τόσο στην βόρεια Κύπρο όσο και στο Αιγαίο.