1ο Βραβείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Αγ. Κυριακή της Νάξου -Βυζαντινή, με σπάνιο διάκοσμο [βίντεο]

Το 1ο Βραβείο Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς/Europa Nostra κέρδισε πρόσφατα η βυζαντινή εκκλησία της Νάξου Αγία Κυριακή για τις μοναδικές τοιχογραφίες του 8ου και 9ου αιώνα και πλέον έφτασε η ώρα της απονομής του βραβείου.

Η Αγία Κυριακή είναι μια βυζαντινή εκκλησία, στην οποία διασώζεται ένα σπάνιο σύνολο ανεικονικού διακόσμου, που φιλοτεχνήθηκε στην πρώτη ή δεύτερη Εικονοκλαστική περίοδο (726 – 787 μ.Χ., 813 – 843 μ.Χ.).

Η εκκλησία βρίσκεται σε μια απομακρυσμένη αγροτική περιοχή, η οποία ήταν για πολλά χρόνια παραμελημένη. Το έργο αποκατάστασής της αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα ευρωπαϊκής συνεργασίας με πρωτεργάτη την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.

Οι πηγές χρηματοδότησής του ήταν αποκλειστικά ιδιωτικές χορηγίες, προερχόμενες αρχικά από την πρωτοβουλία Swiss Initiative, και εν συνεχεία από τον Σύνδεσμο Association Hagia Kyriaki, με τη συνδρομή του Ιδρύματος Ι.Φ. Κωστόπουλου. Επιπροσθέτως, σημαντική χρηματοδότηση προήλθε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, που έλαβε χορηγίες από το Ίδρυμα Λεβέντη και ο ζεύγος Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου.

Η αρχιτεκτονική του ναού

Πρόκειται για μακρόστενη μονόκλιτη τρουλλωτή εκκλησία η οποια καταλήγει ανατολικά σε μεγάλη ημικυκλική αψίδα.

Τόξα με λοφία στηρίζουν τον τρούλλο, ο οποίος υψώνεται στην μέση. Τα τόξα σχηματίζουν στην βόρρεια και νότια πλευρά αβαθή τυφλά αψιδώματα. Το νότιο τυφλό αψίδωμα για να επικοινωνεί με το παρεκκλήσιο διατρυπανάται με μεγάλο τοξωτό άνοιγμα. Στο ανατολικό και δυτικό τμήμα του νότιου ενδιάμεσου τοίχου Στον βόρειο τοίχο της δυτικής κεραίας του ναού υπάρχει μια τοξωτή κόγχη.

Οι τοίχοι εκτος του ιερού έχουν περιμετρικά ένα κτιστό χαμηλό θρανίο πλάτους περίπου 38 εκατοστά. Διακόπτεται στη μέση του βόρρειου τυφλού αψιδώματος από ένα βράχο σφαιρικό . Γείσο στεφανώνει τους τοίχους στο ύψος της γέννησης των καμαρώτύμπναν.

Ο τρούλος με βαριές αναλογίες, έχει κυλινδρικό εσωτερικά και εξωτερικά τύμπανο και καλοσχηματισμένα λοφία . Ένα απλό γείσο περιβάλει στο κάτω μέρος τον κύλινδρο. Το ανατολικό θολωτό τμήμα σκεπάζει το ιερό.

Η ημικυκλική αψίδα φωτίζεται από από ένα στενό δίλοβο παράθυρο που αργότερα κλείστηκε με τοίχο και περιτρέχεται εσωτερικά από ένα απλό κτιστό σύνθρονο σαν σκαλοπάτι χαμηλό. Ο επισκοπικός θρόνος, στη μέση, κάτω από το δίλοβο παράθυρο, και στο ίδιο ύψος με το υπόλοιπο σύνθρονο περιορίζεται από δεξιά και αριστερά από δύο όρθιες σχιστολιθικές πλάκες.

Σώζεται σε αρκετό ύψος ένα μέρος από κτιστό τέμπλο, με τοιχοδομία μεταγενέστερη.
Ο νάρθηκας με διαστάσεις 7,12Χ 2,03 πλ. στεγασμένος με συεχή καμάρα έχει την είσοδο πλάτους 0,95 μ. στη νότια στενή πλευρά Η επικοινωνία τυ με τους άλλους χώρους γίνεται με δύο θύρες στον ανατολικό τοίχο. Η μεγαλύτερη πλάτους 1,15 μ. οδηγεί στον κυρίως ναό, ενώ η μικρότερη πλάτους 0, 65 που τώρα είναι κλεισμένη με με τοίχο, κολλητά στη νοτιοανατολική γωνία,οδηγεί στο παρεκκλήσιο. Στο βόρειο στενό τοίχο κοντά στην βορειονατολική γωνία υπάρχει μια τετράγωνη κόγχη

Οι νικητές των Ευρωπαϊκών Βραβείων 2018, τα οποία αποτελούν ύψιστη τιμή, ανακοινώθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Europa Nostra, η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό δίκτυο πολιτιστικών οργανισμών και φορέων.

Ανεξάρτητοι επιστημονικοί φορείς εξέτασαν 160 αιτήσεις από 31 χώρες της Ευρώπης. Εγκρίθηκαν και τιμήθηκαν 29 νικητές από 17 χώρες. Από την Ελλάδα βραβεύθηκαν δύο έργα στην κατηγορία της αποκατάστασης, η Αγία Κυριακή Απειράνθου και η Ελληνορθόδοξη εκκλησία Αγία Αικατερίνη του Σινά.

Η τελετή βράβευσης πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο παρουσία του Προέδρου της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Στάινμαγερ, ο οποίος είναι επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς στη Γερμανία.