Φούρνοι -Θύμαινα: Το «σχολικό» του Αιγαίου και η μυστηριώδης νόσος [εικόνες]

Η Θύμαινα είναι νησί του συμπλέγματος των Φούρνων που βρίσκεται μεταξύ Σάμου και Ικαρίας. Η τελευταία απογραφή μιλούσε επίσημα για 136 κατοίκους αλλά οι ντόπιοι λένε ότι σήμερα είναι μάλλον λιγότεροι.

Πλησιάζει 7.30 το πρωί στο μικρό λιμανάκι του νησιού και το καΐκι «Σπυριδούλα» του καπετάν Λευτέρη περιμένει κάθε μέρα 5 μαθητές για να τους μεταφέρει απέναντι στους Φούρνους. Τρίτη και Δευτέρα Λυκείου αυτοί οι έφηβοι (τρία κορίτσια και δύο αγόρια) είναι συνηθισμένοι πλέον εδώ και πολλά χρόνια να κάνουν την ίδια θαλάσσια διαδρομή. Είτε με μπουνάτσα, είτε με τρικυμία και αέρηδες τον χειμώνα. Και εκεί ξεκινάνε τα προβλήματα.

Ο δημοσιογράφος του ΑΠΕ-ΜΠΕ Γιώργος Κουβαράς και ο φωτορεπόρτερ του Πρακτορείου Γιάννης Κολεσίδης πραγματοποίησαν ένα οπτικοακουστικό οδοιπορικό και καταγράφουν με εικόνα και ήχο τι σημαίνει να ζεις τη ζωή σου σε ένα μόνιμο θαλάσσιο πέρασμα, Στο ενάμιση μίλι που χωρίζει τα δύο λιμάνια. Τη Θύμαινα με τους Φούρνους.

Πηγαίνοντας στο σχολείο
Ο Στέλιος Μαρκάκης είναι πρώην δημοτικός σύμβουλος και μόνιμος κάτοικος της Θύμαινας. Αγαπάει και ασχολείται τόσο πολύ με τον τόπο του που του έχουν προσδώσει το παρατσούκλι«ο θυμαινάρχης».

«Είναι τεράστιο το πρόβλημα τον χειμώνα για τα παιδιά,πολλές φορές αποκλείονται εδώ και δεν μπορούν να πάνε σχολείο» λέει στο ΑΠΕ και προσθέτει: «Και βέβαια παρόλο που έχουμε πλέον γιατρό εδώ και δεν είναι όπως παλιά και μάλιστα κάνει καλά τη δουλειά της, παρακαλάμε να μην τύχει κάποιο έκτακτο περιστατικό με πολλά μποφόρ». «Πράγματι είναι μεγάλο πρόβλημα και θα έπρεπε να έρθετε χειμώνα για να καταλάβετε πόσο δύσκολο είναι» μας λέει η Κική Μαρκάκη, μία από τις μαθήτριες που πάει στη δευτέρα λυκείου και μας δείχνει ένα βιντεάκι που τράβηξε για να καταλάβουμε τι εννοεί.

Είναι αλήθεια ότι τα κύματα που βλέπουμε καταπίνουν κυριολεκτικά την «Σπυριδούλα», ένα καΐκι που εξασφαλίζει τα περάσματα δυο και τρεις φορές την ημέρα.

Πόσο επικίνδυνο όμως μπορεί να γίνει το πέρασμα, είναι το ερώτημα που προκύπτει αβίαστα. «Είναι ναι επικίνδυνο, γιατί δεν μπορείς να ξέρεις εκείνη τη στιγμή τι καιρό έχει και μέσα στα δύο λιμάνια» μας λέει ο δεύτερος της σχολικής παρέας, ο Γιώργος Μαρκάκης, ο οποίος δε θα δώσει πανελλήνιες εξετάσεις, αλλά βλέπει το μέλλον του στη θάλασσα.

«Θέλω να γίνω ναυτικός. Έχω μεγαλώσει με τη θάλασσα μέσα στα καϊκια, από πολύ μικρό παιδί ζω μαζί της» υπογραμμίζει χαρακτηριστικά και μας λέει με νόημα: «Την σέβομαι τη θάλασσα, γιατί αν δεν την σέβεσαι...».

Γυμνάσιο – Λύκειο Φούρνων Κορσέων
Η απόσταση Θύμαινα – Φούρνοι δεν είναι μεγάλη. Γρήγορα η Σπυριδούλα θα δέσει στο λιμάνι. Τα παιδιά διασχίζουν τον κεντρικό δρόμο και φτάνουν πάντα στην ώρα τους στο μοναδικό Γυμνάσιο με λυκειακές τάξεις. Έχει σύνολο 45 παιδιά και σε αυτό έρχονται και από το μακρινό ψαροχώρι, τη Χρυσομηλιά, με λεωφορείο.

Η Χρυσομιλιά απέχει περίπου 20 χιλιόμετρα, ίσως λιγότερο. Διευθύντρια είναι η κυρία Ρούσου Κάρλα Μαριάνθη. «Υπάρχουν ημέρες που τα παιδιά λόγω του καιρού χάνουν το μάθημα» δηλώνει η διευθύντρια. «Βέβαια δεν παίρνουν απουσίες αλλά είναι ένα πρόβλημα και προσπαθούμε με τους καθηγητές να τα αναπληρώσουμε». Το σχολείο έχει κυρίως αναπληρωτές καθηγητές, πολλοί εκ των οπίων έρχονται από πολύ μακρυά με αποτέλεσμα να διαταράσσεται και η ίδια η οικογενειακή τους συνοχή. «Πρέπει να υπάρχει έντονο συναίσθημα για να είναι κανείς εδώ, βιώνεις την αγάπη σου για τα παιδιά. Για τα παιδιά του κόσμου. Πρώτα για να ξένα παιδιά και μετά για τα δικά σου» μας λέει ο 50χρονος φιλόλογος Χρήστος Ζεντέλης, από την Πάτρα. «Εγώ έχω τρία παιδιά, ο μεσαίος μου γιος αυτή την στιγμή δίνει πανελλαδικές και εγώ είμαι μακριά του».


«Η αγάπη όμως γι’ αυτά τα παιδιά, για την περιφέρεια, για τους τόπους αυτούς που έχουν ανάγκη την σωστή παιδεία, κάνει να δυναμώνει μέσα μου το συναίσθημα και με κάνει να ξεχνάω την αγάπη για το παιδί μου».

Ο κ. Ζεντέλης θα μας πει ακόμη ότι τα παιδιά από την Θύμαινα αναμφίβολα επηρεάζονται λόγω του καθημερινού ταξιδιού τους στη θάλασσα, αναγκάζονται να σηκώνονται από πολύ νωρίς το πρωί και γιατί προέρχονται από οικογένειες που ασχολούνται με ναυτικές και κτηνοτροφικές εργασίες και πολλές φορές βοηθούν και τους γονείς τους. Κάποια παιδιά φαίνεται ότι νυστάζουν ή είναι πολύ κουρασμένα για να παρακολουθήσουν τα μαθήματα, ιδιαίτερα σε περίοδο εξετάσεων.

Ρωτάμε αν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες για να περάσουν στις ανώτατες σχολές. «Θεωρητικά» λέει η διευθύντρια, «ναι» και δίνει το παράδειγμα παιδιών που πέρασαν και σε δύσκολες σχολές, αλλά είναι δύσκολο. Δεν υπάρχει φροντιστήριο αλλά ενισχυτική διδασκαλία η οποία δεν προβλέπεται όπως μας λέει ο κ. Ζεντέλης. «Γίνεται αμισθί και εθελοντικά, χωρίς καμία επιβάρυνση για τους μαθητές».

Ο πρώτος που συνέβαλε για την μεταφορά των μαθητών από την Θύμαινα στους Φούρνους είναι ο καραβοκύρης Κωνσταντίνος Κοττατάς. Είναι ο καπετάνιος του «Παναια Θεοτόκος», ένα μικρό φέρι, που εξασφαλίζει τη γραμμή Σάμος – Ικαρία – Φούρνοι – Θύμαινα. Ο Κοτταράς είναι γέννημα θρέμμα της Θύμαινας και δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι χάρη του γιου του πριν πολλά χρόνια ξεκίνησε η μεταφορά μαθητών στο σχολείο των Φούρνων.


«Παλαιότερα για να μάθουν γράμματα τα παιδιά τους, ανάγκαζαν τις οικογένειες να μετακομίζουν στην Σάμο ή την Ικαρία» μας λέει ο καπετάνιο, μάλιστα εν πλω.

Το «Παναγία Θεοτόκος» μάλιστα έχει χαρακτηρισθεί ως το «ασθενοφόρο του Αιγαίου», αφού συμβάλλει στο να σωθούν, κυριολεκτικά, ζωές όταν χρειάστηκε να μεταφερθούν επειγόντως.

Αυξημένα τα έκτακτα περιστατικά υγείας
Δίπλα από το σχολείο στους Φούρνους είναι το κέντρο Υγείας. Δύο γιατροί εξασφαλίζουν την πρόληψη και την περίθαλψη. Η Άννα Μαρία Αξιώτη είναι εκεί από τον Φεβρουάριο και κάνει το «αγροτικό» της στους Φούρνους. Η ίδια δεν είχε πρόβλημα να εγκλιματιστεί καθώς η καταγωγή της είναι από τη Σάμο.

«Τον τελευταίο μήνα, μας λέει, έχουν αυξηθεί τα έκτακτα περιστατικά. Μερικά από αυτά ήταν βαριά και περίπλοκα. Ήταν κυρίως καρδιολογικά αλλά έχουν υπάρξει και χειρουργικά. Το ένα ήταν για έναν νέο κύριο γύρω στα 50 με έμφραγμα του μυοκαρδίου και μετακομίσθηκε με ελικόπτερο στην Χίο, και ψυχιατρικά περιστατικά που έχρηζαν άμεσης νοσηλείας καθώς επίσης και χειρουργικά».

Για την νεαρή γιατρό, παρά τις δυσκολίες, έχουν ανταπεξέλθει στα προβλήματα, ωστόσο «το γεγονός ότι δεν είναι ακριβώς κέντρο υγείας, ούτε νοσοκομείο, τα προβλήματα παραμένουν καθώς παρέχεται μόνο η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας».

Υποδομή και λόγω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας
Δήμαρχος των Φούρνων Κορσέων είναι ο κ. Ιωάννης Μαρούσης, ανελλιπώς εδώ και 17 χρόνια. Μας περιγράφει την πρόοδο σε σχέση με το παρελθόν στα θέματα υγείας αφού υπάρχουν ιατρεία και στους Φούρνους και στη Θύμαινα, αν και για εκείνον πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα πράγματα. Και μπορεί οι γιατροί, όπως η Άννα Μαρία Αξιώτη, να κάνουν ότι περνάει από το χέρι τους, ωστόσο ρωτάμε τι γίνεται με τις υποδομές και τα αναγκαία μηχανήματα.

«Έχει εγκατασταθεί στους Φούρνους η τηλεϊατρική, την οποία εγκατέστησε η Alpha Bank, μας λέει και σύντομα θα εγκατασταθεί και στη Θύμαινα, αλλά αυτό είναι μηχανήματα, πρόληψη». Σχετικά με το θέμα των γεννήσεων, «ευτυχώς υπάρχει η Γένεσις», ο κ. Χάνδρακας ενδιαφέρθηκε και έχει σχεδόν υιοθετήσει όλες τις έγκυες γυναίκες, τις μελλοντικές μητέρες των Φούρνων με την προϋπόθεση να είναι μόνιμοι κάτοικοι, και ξεκινάμε από την σύλληψη μέχρι τη γέννα, και μετά και δύο μήνες μετά, όλα εντελώς δωρεάν».

Ο Δήμαρχος δίνει ιδιαίτερη σημασία και στις ιατρικές πρωτοβουλίες όπως των γιατρών του Αιγαίου ενώ για τα ανήλικα παιδιά, θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική την πρωτοβουλία του Ιατρικού Ομίλου Αθηνών. «Ο κ. Αποστολόπουλος υιοθέτησε όλα τα παιδιά των Φούρνων μέχρι 14 ετών. Όλες οι εξετάσεις και αν χρειασθεί – ο μη γένοιτο – η όποια παρέμβαση. Και πάλι με την προϋπόθεση να είναι μόνιμοι κάτοικοι».

Ο κ. Β. Αποστολόπουλος, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι η πρωτοβουλία αυτή δε θα παραμείνει στους Φούρνους αλλά θα επεκταθεί και στη γειτονική Θύμαινα.

Η μυστηριώδης νόσος
Η Θύμαινα παρόλο που έχει τόσο λίγους κατοίκους παρουσιάζει ωστόσο μια μεγάλη νοσηρότητα από το λεγόμενο σύνδρομο «Κόεν», μια σπάνια ασθένεια, έχοντας τραβήξει τα βλέμματα της παγκόσμιας κοινότητας στο νησί.

«Το σύνδρομο Κόεν είναι μια γονιδιακή μετάλλαξη, μας λέει η γιατρός κ. Αξιώτη, στο γονίδιο Κοχ1, γι΄αυτό ονομάσθηκε και σύνδρομο Κόεν. Είναι πολύ ενδιαφέρον από την άποψη ότι αυτό υπάρχει παγκοσμίως σε πολύ λίγα μέρη. Δηλαδή έχει βρεθεί στην Φινλανδία, έχει βρεθεί στους Φούρνους, όταν μιλάμε για Ευρώπη και Βαλκάνια, αλλά και κάπου στην Αυστραλία».

«Το γεγονός ότι ανακαλύφθηκε, γιατί υπήρξε τόσο μεγάλη νοσηρότητα σε σχέση με τον πληθυσμό και άτομα να έχουν προσβληθεί από το σύνδρομο Κόεν, με αποτέλεσμα να γεννιούνται παιδιά με ειδικές ανάγκες και βρέθηκε από γενετιστές, είναι το μεγάλο γεγονός στην 17χρονη θητεία μου» μας λέει ο δήμαρχος. Και προσθέτει: «Τώρα πλέον γνωρίζουμε και έτσι με εξετάσεις και έλεγχο είμαστε σίγουροι ότι δεν πρόκειται να έχουμε πλέον κρούσματα όπως στο παρελθόν που τα περισσότερα περιστατικά ήταν από τη Θύμαινα».

Για την κυρία Αξιώτη το όλο θέμα πάντως βρίσκεται σε ερευνητικά στάδια. «Αρχικά υπήρξε η υπόθεση της αιμομιξίας», μας λέει χαρακτηριστικά, «ωστόσο προκύπτει το ερώτημα γιατί δεν έγινε το ίδιο σε άλλα μικρότερα νησιά και κοινωνίες όπως για παράδειγμα, το Αγαθονήσι».

«Τέλος οι ψαράδες λόγω υπεραλίευσης»
Αφήνουμε τους Φούρνους και κατευθυνόμαστε στην άκρη του νησιού, στη Χρυσομηλιά. Εκεί συναντάμε τον Φίλιππα Φλυτζάνη και την οικογένειά του που ζούνε από την αλιεία. Ο Φλυτζάνης, 78 χρονών σήμερα, βοηθά για να μπορέσει η οικογένεια να φύγει για ψάρεμα καθώς «έχει καλοσύνη».

Γι’ αυτόν όμως οι ψαράδες τέλειωσαν καθώς υπάρχει υπεραλίευση και δεν μπαίνει φραγμός στις ανεμότρατες. «Δεν υπάρχουν πλέον ψάρια» μας λέει, «τώρα είναι αυγομένα και όμως τα αλιεύουν και η πολιτεία δεν κάνει τίποτα».

Μια ψαριά χθες, μας λέει, 5 κιλά ψάρια που να πρωτοπάνε. Στη συντήρηση, στο ρεύμα, που;

Επόμενος σταθμός μας και πάλι η Θύμαινα, όπου θα επισκεφθούμε το μοναδικό μονοθέσιο δημοτικό σχολείο. Φοιτούν μόνο 4 παιδάκια ενώ στο νηπιαγωγείο, μία αποσπασμένη νηπιαγωγός για ένα και μόνο παιδί.

Αναρωτηθήκαμε τι μπορεί να κάνει κανείς σε αυτό το νησί για να μείνουν οι νέοι και η απάντηση έρχεται από τον δήμαρχο. «Η αλιεία τελείωσε, η ναυτιλία το ίδιο, τι μένει, ο τουρισμός. Αλλά γι’ αυτό χρειάζεται πρόσβαση με καλύτερη συγκοινωνία και όχι μόνο με μια ακτοπλοϊκή γραμμή και υποδομές. Γιατί το μέρος είναι όμορφο και όποιος έρθει θα ξανάρθει».