Έντονη ανησυχία έχουν προκαλέσει στις Βρυξέλλες οι εντεινόμενες φιλοδοξίες της Τουρκίας για διείσδυση στα Βαλκάνια έναν αιώνα μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Σε μια περίοδο που η ΕΕ επιχειρεί άνοιγμα στις έξι χώρες των δυτικών Βαλκανίων με στόχο την μελλοντική ένταξή τους φοβούμενη εν μέρει και τη ρωσική εμπλοκή στην περιοχή, ο ρόλος της Τουρκίας αποτελεί νέα πηγή ανησυχίας, λόγω του αυταρχικού στυλ διακυβέρνησης του Ταγίπ Ερντογάν, σημειώνει το Politico. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν έβαλε την Άγκυρα και τη Μόσχα στο ίδιο καλάθι στην ομιλία του τον περασμένο μήνα στο ευρωκοινοβούλιο, τονίζοντας ότι δεν θέλει τα Βαλκάνια «να στραφούν προς την Τουρκία ή τη Ρωσία».
Η Τουρκία θεωρεί τα Βαλκάνια κομμάτι της φυσικής σφαίρας επιρροής της από την εποχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και επί των ημερών του Ερντογάν έχει επενδύσει κόπο και χρήμα για να αυξήσει την πολιτική, πολιτισμική και οικονομική της επιρροή με μεγάλα έργα υποδομών, εγκαίνια πανεπιστημίων, αναπαλαίωση ιστορικών τεμενών και επενδύσεις. Πιέζει , όμως, και τις κυβερνήσεις των χωρών αυτών να λάβουν μέτρα κατά του δικτύου του ιμάμη Γκιουλέν, του ενορχηστρωτή, όπως τον χαρακτηρίζει η Άγκυρα, του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η απαγωγή από Τούρκους πράκτορες έξι φερόμενων ως γκιουλενιστών από το Κόσοβο τον περασμένο Μάρτιο εν αγνοία του πρωθυπουργού της χώρας, που απέπεμψε οργισμένος τον υπουργό του των Εσωτερικών.
Αλλά και τα σχέδια του Ερντογάν για προεκλογική συγκέντρωση στο Σαράγιεβο στις 20 Μαϊου δείχνουν την έκταση της τουρκικής επιρροής στην περιοχή.
Το φλερτ της Άγκυρας με το Βελιγράδι
Κι αν οι στενοί πολιτισμοί, ιστορικοί και θρησκευτικοί δεσμοί της Τουρκίας με χώρες των δυτικών Βαλκανίων όπως η Βοσνία Ερζεγοβίνη, η Αλβανία και το Κόσοβο που έχουν σημαντικό μουσουλμανικό πληθυσμό θεωρούνται τρόπον τινά «φυσικοί», έκπληξη προκαλεί η στενή σχέση που καλλιεργούν Άγκυρα και Βελιγράδι, αφού τα αντιτουρκικά αισθήματα ήταν έντονα κάποτε στη Σερβία.
Όμως οι δύο χώρες αποφάσισαν να αφήσουν στην άκρη τις παλιές εχθρότητες λόγω των οικονομικών συμφερόντων. Ο όγκος εμπορικών συναλλαγών της Σερβίας με την Τουρκία ανήλθε πέρυσι σχεδόν σε ένα δισ. ευρώ. Κι όταν ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάντερ Βούτσιτς επισκέφθηκε πρόσφατα την Άγκυρα για να συζητήσει για έργα υποδομών χαρακτήρισε την Τουρκία «τη μεγαλύτερη δύναμη και την ισχυρότερη χώρα στα Βαλκάνια».
Πηγή ανησυχίας η αυξανόμενη πολιτική επιρροή της Τουρκίας του Ερντογάν
Αλλά δεν είναι τόσο η έντονη οικονομική παρουσία της Τουρκίας που ανησυχεί τους Ευρωπαίους, όσο η αυξανόμενη πολιτική της επιρροή, λέει το Politico. Εκείνο που φοβούνται στις Βρυξέλλες είναι μήπως με το έντονο ενδιαφέρον της Άγκυρας, της Μόσχας, του Πεκίνου και χωρών του Κόλπου για τα δυτικά Βαλκάνια οι κυβερνήσεις των χωρών των τελευταίων συνάψουν στενές σχέσεις με εταίρους «που δεν ενδιαφέρονται και τόσο για τις δημοκρατικές αξίες».
Αναλυτές θεωρούν ότι η εμπρηστική ρητορική του Ερντογάν μπορεί να πυροδοτήσει εντάσεις μεταξύ εθνοτικών ομάδων στα δυτικά Βαλκάνια, αφού συχνά υιοθετεί τακτικές όπως η αμφισβήτηση της εγκυρότητας συμφωνιών που καθορίζουν τα σύνορα (π.χ. Συνθήκη της Λωζάνης) για να γίνει αρεστός στους εθνικιστές συμμάχους του και να αγρεύσει την υπερπολύτιμη για την επικράτησή του ψήφο τους ενόψει των εκλογών. Αλλά αυτή είναι μια επικίνδυνη τακτική σε μια περιοχή που δεν έχουν ακόμη επουλωθεί οι πληγές από τους πολέμους της δεκαετίας του ‘90 που οδήγησαν στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
«Μπορεί αυτά να λέγονται για εσωτερική κατανάλωση, αλλά ο τρόπος που λέγονται έχει αντίκτυπο», σημειώνει η Βέσελα Τσέρνεβα, επικεφαλής του γραφείου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τις Διεθνείς Σχέσεις στη Σόφια. Το να παίζεις το χαρτί του εθνικισμού και της θρησκείας «έχει πολύ σημαντικότερες επιπτώσεις στα Βαλκάνια από οπουδήποτε αλλού», προσθέτει.