Η ιστορία του υποβρυχίου «Κατσώνης» -Οι επιχειρήσεις, οι τορπιλισμοί και το ναυάγιο [εικόνες]

Το υποβρύχιο ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ1) υπήρξε ένα από τα έξι υποβρύχια του Ελληνικού Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού κατά την διάρκεια του Μεσοπολέμου και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

75 χρόνια μετά η Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού ανακοίνωσε πως «Επιβεβαιώθηκε με οπτικά μέσα η ακριβής θέση του ιστορικού ναυαγίου του υποβρυχίου «Κατσώνης» σε απόσταση 6 ναυτικών μιλίων, βορειοδυτικά της Σκιάθου και σε βάθος 253 μέτρα»
Η ελληνική κυβέρνηση το είχε παραγγείλει από τη Γαλλία το 1925, μαζί με το ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ (Υ2), και κατασκευάστηκε κατά τα έτη 1925-1927 στο ναυπηγείο Forge et Chantiers de la Gironde, του Μπορντό.
Η παραλαβή έγινε στη Χάβρη στις 8 Ιουνίου 1928 από τον πρώτο του κυβερνήτη αντιπλοίαρχο Κωνσταντίνο Αρβανίτη και κατέπλευσε στον ναύσταθμο της Σαλαμίνας στις 21 Ιουνίου 1928 όπου εντάχθηκε στο Ελληνικό Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό με τον διακριτικό κωδικό «Y1».

Το όνομα «Κατσώνης» δόθηκε προς τιμήν του Έλληνα αξιωματικού του τσαρικού στρατού Λάμπρο Κατσώνη.
Κατά τον Ελληνοïταλικό Πόλεμο, με κυβερνήτη τον Αθανάσιο Σπανίδη, πραγματοποίησε τέσσερις πολεμικές περιπολίες. Μάλιστα στις 31 Δεκεμβρίου 1940 βύθισε με το πυροβόλο του το ιταλικό ατμόπλοιο QUINΤO πλησίον των Γιουγκοσλαβικών ακτών.
Μετά την κατάληψη της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 1941, κατέφυγε με τον υπόλοιπο ελληνικό στόλο στην Αίγυπτο και στην συνέχεια κατέπλευσε στο Πορτ Σουδάν όπου παρέμεινε για μακρά επισκευή.

Ο λάθος χειρισμός και η πρώτη βύθιση

Στις 2 Ιουλίου 1942, μετά την επανάπλευση του στην Αίγυπτο, βυθίστηκε από λανθασμένο χειρισμό στο λιμάνι του Πορτ Σάιντ κατά την αποπεράτωση του δεξαμενισμού του. Ανελκύστηκε, επισκευάστηκε και άρχισε περιπολίες στο Αιγαίο με κυβερνήτη τον Βασίλη Λάσκο.

Οι επιχειρήσεις και τα χτυπήματα

• Στις 2 Απριλίου 1943 βύθισε το ιταλικό βοηθητικό περιπολικό TERGESTE στο λιμάνι του Γυθείου. 
• Στις 5 Απριλίου 1943 βύθισε έξω από τον Μέριχα της Κύθνου το ισπανικό ατμόπλοιο SAN ISIDRO LABRADOR. 
• Στις 29 Μαΐου 1943 βύθισε κοντά στην Σηπιάδα το ισπανικό ατμόπλοιο RIGEL, συλλαμβάνοντας αιχμάλωτο τον καπετάνιο και τέσσερα μέλη του πληρώματος. 

Η «ναυμαχία» με το γερμανικό ανθυποβρυχιακό και το τέλος

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1943 και ενώ το ΚΑΤΣΩΝΗΣ ανέμενε την διέλευση εχθρικού πλοίου κοντά στις ακτές του νοτίου Πηλίου, εντοπίστηκε από το γερμανικό ανθυποβρυχιακό UJ-2101 (πρώην ελληνικό Β.Π. ναρκαλιευτικό-ναρκοθετικό ΣΤΡΥΜΩΝ).
Μετά την ρίψη βομβών βάθους το ΚΑΤΣΩΝΗΣ εξαναγκάσθηκε σε ανάδυση και εξόρμηση δια πυροβόλου αλλά εμβολίστηκε από το διώκτη του, με αποτέλεσμα να βυθιστεί βόρεια της Σκιάθου. Φονεύθηκαν ο κυβερνήτης του Βασίλης Λάσκος και 31 μέλη του πληρώματος, οδηγήθηκαν στην αιχμαλωσία 17, ενώ τρεις κατάφεραν να διαφύγουν κολυμπώντας.

Ποιος ήταν ο καπετάνιος Βασίλης Λάσκος

Ο Βασίλης Λάσκος (1899-1943) αποφοίτησε από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Πήρε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία. Το 1925 ήταν υπασπιστής του Θ. Πάγκαλου και επέβαινε στο τορπιλοβόλο «Πέργαμος», με το οποίο κινήθηκε ο Πάγκαλος από τις Σπέτσες (Αύγουστος 1926).
Το 1933 έγινε πλωτάρχης. Πήρε μέρος στο Κίνημα του 1935 και κατέφυγε αρχικά στα Δωδεκάνησα και μετά στην Ιταλία. Ανακλήθηκε το 1940-41 και το 1942 έγινε πλοίαρχος. Αδερφός του ήταν ο σκηνοθέτης και ποιητής Ορέστης Λάσκος (1908-1992).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η δράση του «Κατσώνης» είχε προκαλέσει έκπληξη και θαυμασμό στο συμμαχικό στρατηγείο, που πίστευε ότι δεν μπορούσε να προσφέρει πολλά πράγματα...