Η Ουάσιγκτον απέτυχε τουλάχιστον δύο φορές να εμποδίσει τον Μπασάρ αλ Άσαντ να εξαπολύσει επιθέσεις με χημικά όπλα.
Και παρά τις προειδοποιήσεις του Ντόναλντ Τραμπ ότι το καθεστώς της Δαμασκού θα πληρώσει άμεσα ένα «μεγάλο τίμημα» για το τελευταίο χτύπημα με χημικά το περασμένο Σάββατο στην ανταρτοκρατούμενη Ντούμα της Ανατολικής Γούτα, οι επιλογές του είναι περιορισμένες και καμία απ’ αυτές δεν είναι καλή.
Ο προκάτοχος του Τραμπ στο αξίωμα, ο Μπαράκ Ομπάμα, προσπάθησε να δοθεί λύσει στο πρόβλημα διά της διπλωματικής οδού το 2013. Αλλά παρά τη συμφωνία για την καταστροφή του μεγαλύτερου μέρους του χημικού οπλοστασίου της Συρίας, η λύση αυτή δεν άντεξε. Ο Τραμπ ακολούθησε μια πιο επιθετική στάση εξαπολύοντας πριν από περίπου έναν χρόνο πυραυλική επίθεση κατά αεροπορικής βάσης της πολεμικής αεροπορίας του Άσαντ σε αντίποινα για επίθεση των δυνάμεων του τελευταίου στην επαρχία Ιντλίμπ.
Αλλά ο Άσαντ δεν δίστασε προ ημερών, όπως όλα δείχνουν, να καταφύγει και πάλι στα χημικά όπλα με αποτέλεσμα να χάσουν τις ζωές τους δεκάδες άνθρωποι, ανάμεσά τους και παιδιά.
Τι μπορεί λοιπόν, να κάνει τώρα ο Τραμπ;
Αναφορικά με τη Συρία η πολιτική της Ουάσιγκτον βρίσκεται είναι σ’ ένα κρίσιμο σημείο. Το να συνεχίσει να επιμένει αποκλειστικά στην καταπολέμηση του «Ισλαμικού Κράτους» δεν είναι πλέον επιλογή, αφού αυτή η μάχη έχει κατά το μάλλον ή ήττον κερδηθεί. Και υπό μία έννοια η νίκη επί των τζιχαντιστών έχει περιπλέξει τα πράγματα, αφήνοντας αντιμαχόμενες δυνάμεις της ευρύτερης περιοχής να μάχονται για τον έλεγχο των εδαφών, όπου κυριαρχούσε κάποτε η τρομοκρατική οργάνωση.
Επί σειράν ετών η αμερικανική πολιτική οδήγησε σε μια διαίρεση του μετώπου στη Συρία, στο ανατολικό σκέλος του οποίου δινόταν η μάχη κατά του «Ισλαμικού Κράτους» υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και των Κούρδων συμμάχων τους και «μετριοπαθών» Αράβων ανταρτών, ενώ στο δυτικό ισλαμιστές αντάρτες και άλλες ομάδες πολεμούσαν τον Άσαντ και τους συμμάχους του από τη Ρωσία και το Ιράν.
Αλλά με το «Iσλαμικό Κράτος» σκιά πλέον του εαυτού του, οι παλιές διαχωριστικές γραμμές καταρρέουν. Οι Κούρδοι, τους οποίους προστάτευαν οι Αμερικανοί ως αιχμή του δόρατος στον αγώνα κατά των τζιχαντιστών, δέχονται τώρα επίθεση από την Τουρκία, ενώ η Τεχεράνη εδραίωνει την επιρροή της προκαλώντας την έντονη ανησυχία των Ισραηλινών.
Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό οι ΗΠΑ έχουν περιοριστεί ως επί το πλείστον στο ρόλο του θεατή χωρίς σαφή πολιτική και αγνοώντας ποιους μπορεί να εμπιστευτούν στα πεδία των μαχών ως αξιόπιστους συμμάχους. Την περασμένη εβδομάδα ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι σκέφτεται να αποσύρει όλες τις αμερικανικές δυνάμεις από την περιοχή. Κι ενώ η τελευταία επίθεση με χημικά, όπως όλα δείχνουν του Άσαντ και η σφοδρή απάντηση του Αμερικανού προέδρου απομακρύνει μια τέτοια προοπτική, μια κλιμάκωση θα έφερνε τους Αμερικανούς στρατιώτες σ’ ένα πεδίο, όπου δρουν ήδη Ρώσοι, Τούρκοι, Σύριοι, Κούρδοι, αντάρτες, Ιρανικές πολιτοφυλακές και Ισραηλινοί και θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να αποφευχθεί ένα «ατύχημα».
Αναλυτές, όπως ο πρόεδρος του Council of Foreign Relations, Ρίτσαρντ Χάας θεωρούν ότι «αν δεν κάνει κάτι τώρα ο Τραμπ θα είναι ένα ηθικό και στρατηγικό φιάσκο» και ως εκ τούτου τρεις είναι οι επιλογές του:
- -Να προβεί σε μια τιμωρητική, περιορισμένης κλίμακας κίνηση, όπως η περσινή πυραυλική επίθεση, στέλνοντας έτσι ένα μήνυμα στη Δαμασκό, χωρίς ουσιαστικά να αλλάξει κάτι.
- -Να προβεί σε μια τιμωρητική ευρείας κλίμακας κίνηση (όπως η καταστροφή του μεγαλύτερου μέρους της πολεμικής αεροπορίας του Άσαντ), που θα έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα και θα έπληττε σοβαρά το καθεστώς. Το πρόβλημα είναι ότι με τέτοια κίνηση δεν αποκλείονται ρωσικά αντίποινα- χώρια που θα έδινε την εντύπωση ότι οι ΗΠΑ εμπλέκονται σε μια δύσκολη, ροψικίνδυνη και ανοικτού αποτελέσματος προσπάθεια ανατροπής του καθεστώτος.
- -Να εγκαταλείψει το στόχο αποχώρησης από τη Συρία και να δεσμευτεί σε μια «μετριοπαθή» παρουσία που θα εστιάζει στο να εμποδίσει το «Ισλαμικό Κράτος» να αναδυθεί από τις στάχτες και να εξασφαλίσει στις ΗΠΑ μια θέση στο τραπέζι.
Τρεις επιλογές για τον Τραμπ «βλέπει» και ο Ίαν Μπρέμερ της δεξαμενής σκέψης Eurasia Group:
- -Να διατάξει πιο ευρείες επιθέσεις στη Συρία από το σφυροκόπημα της βάσης της πολεμικής αεροπορίας πέρυσι.
- -Να προβεί σε μια πιο έξυπνη κίνηση, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ έχουν συμμάχους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και να συγκροτήσει ένα συνασπισμό καθώς δεν θα ήταν δύσκολο να πειστεί η Γαλλία να ηγηθεί μιας τέτοιας συμμαχίας μαζί με τις ΗΠΑ.
- -Να επιτεθούν μονομερώς οι ΗΠΑ σε βάσεις του καθεστώτος, απ’ όπου εξαπολύθηκαν οι χημικές επιθέσεις. Αν μετάσχει και η Βρετανία τότε θα πρόκειται για μια έξυπνη κίνηση από μέρους του Τραμπ. Μόνον που ο τελευταίος είναι απρόβλεπτος, καθώς δρα παρορμητικά.
Το πρόβλημα κατά τον Μπρέμερ είναι η Μόσχα. Ο Πούτιν δεν θα καθίσει με σταυρωμένα τα χέρια αν οι ΗΠΑ εξαπολύσουν ευρείες επιθέσεις κατά του Άσαντ -αν και δεν αναμένεται να αναλάβει άμεση δράση αντιποίνων αν δεν απειληθούν άμεσα ζωές Ρώσων στρατιωτικών.
Αυτά όσον αφορά στη βραχυπρόθεσμη αντίδραση της Ουάσιγκτον. Θα πρέπει, όμως, να δει και τι θα κάνει μακροπρόθεσμα στη Συρία.
- Μια επιλογή θα ήταν να επιδιώξει την εξεύρεση μιας βιώσιμης λύσης προς τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία . Αυτό, βέβαια, θα σήμαινε ότι η αμερικανική κυβέρνηση θα πρέπει να αποδεχθεί κάποιες από τις ρωσικές προτεραιότητες, πιθανώς έναν κεντρικό ρόλο για τον Άσαντ στα πράγματα, αλλά οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αποσπάσουν κάποιας μορφής αυτονομία για τους συμμάχους τους Κούρδους στα ανατολικά, ή κάποιο ειδικό καθεστώς για τη συρο-ισραηλινή μεθόριο. Το πρόβλημα είναι ότι οι ρωσο-αμερικανικές σχέσεις βρίσκονται σε ένα πολύ χαμηλό σημείο, λόγω της εμπλοκής της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές, στην Ουκρανία, την υπόθεση Σκρίπαλ κ.ο.κ. Ακόμη κι ο Τραμπ άρχισε να κατηγορεί ευθέως τον Πούτιν ότι επιτρέπει στον Άσαντ να διαπράττει ωμότητες.
- Μια άλλη επιλογή είναι να θεωρήσει ο Λευκός Οίκος τον πόλεμο στη Συρία ως ευκαιρία αναδιαμόρφωσης της Μέσης Ανατολής σύμφωνα με τα αμερικανικά συμφέροντα -προοπτική που μάλλον θα ηχούσε καλά στα αυτιά του νέου συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας, του «γερακιού» Τζον Μπόλτον. Μια αμερικανική κατοχή θα διευκόλυνε την καταστροφή του χημικού οπλοστασίου της Δαμασκού, αλλά θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου -όπως συνέβη και με την εισβολή στο Ιράκ – με αντάρτικο κατά των κατοχικών δυνάμεων, συγκρούσεις μεταξύ αντιπάλων εθνοτικών-θρησκευτικών ομάδων και τις δυσκολίες μια δημιουργίας βιώσιμης κυβέρνησης.
- Ο Κένεθ Πόλοκ του American Enterprise Institute πρότεινε πρόσφατα να εξοπλίσουν οι ΗΠΑ αντάρτικες ομάδες κατά των δυνάμεων του Άσαντ και των Ιρανών συμμάχων του. Αλλά ο κίνδυνος είναι να συμβεί κάτι ανάλογο με εκείνο που συνέβη τη δεκαετία του ‘80 στο Αφγανιστάν, όταν οι ΗΠΑ βοήθησαν τους μουτζαχεντίν να πολεμήσουν τους Σοβιετικούς, αλλά στη χώρα γεννήθηκε η Αλ Κάιντα κι άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις.
- Φυσικά θα μπορούσε ο Λευκός Οίκος να επιχειρήσει να χωρίσει και πάλι τον πόλεμο στα δύο, αφήνοντας τον έλεγχο των δυτικών περιοχών της Συρίας στον Άσαντ και τους συμμάχους του, ενισχύοντας παράλληλα την αμερικανική παρουσία στα ανατολικά, όπου είναι βρίσκεται και το πετρέλαιο.
- Μια σκέψη -που δεν απαιτεί μεγαλύτερη στρατιωτική εμπλοκή από τις ΗΠΑ- είναι η επιβολή οικονομικών κυρώσεων – ένας τρόπος να πληγούν οι οικονομίες της Ρωσίας και του Ιράν και να αναγκαστούν σε υποχωρήσεις.
- Τέλος υπάρχει και η πιθανότητα πλήρους αποχώρησης των ΗΠΑ -αλλά αυτή θα άφηνε τον Άσαντ, τη Μόσχα και την Τεχεράνη να θριαμβολογήσουν και να επεκτείνουν ακόμη περισσότερο την επιρροή τους στην περιοχή...
Οι επιλογές είναι όλες δύσκολες. Κι ο Τραμπ καλείται τώρα να επιλέξει «το μη χείρον»...