Στην ιστορία της οικονομίας υπάρχουν πολλές «φούσκες». Είτε αυτές αφορούν σε ομόλογα, σιδηρόδρομους είτε σε λούτρινα κουκλάκια και ψηφιακά χρήματα. Πώς μπορείτε όμως να αποφύγετε να δείτε την περιουσία σας να εξανεμίζετε σε μία από αυτές τις οικονομικές φούσκες;
Θυμάστε τη φούσκα με τα κουκλάκια Beanie Baby του 1999; Ο Κρις Ρόμπινσον, ένας ηθοποιός που έπαιξε στην τηλεοπτική σειρά «General Hospital», σίγουρα την θυμάται. Επένδυσε 100.000 δολάρια ελπίζοντας να χρηματοδοτήσει την εκπαίδευση των παιδιών του και έχασε τα πάντα – εκτός από περίπου 20.000 τέτοια αρκουδάκια στο γκαράζ του. Στην κορυφή της μανίας με τα κουκλάκια αυτά, το 1999, λίγο πριν καταλήξουν σε φούσκα, πωλούνταν έναντι 5.000 δολαρίων το καθένα και αντιπροσώπευσαν το 105 των πωλήσεων στο eBay.
Αυτή ήταν μόνο μία σε μια μακρά ιστορία οικονομικών φουσκών, συμπεριλαμβανομένης της μανίας για τουλίπες το 1630 και του αποθέματος της South Sea Company, 100 χρόνια μετά. Οι φούσκες αυτές εμφανίστηκαν σε πολλές μορφές: ομόλογα, ακίνητά, κανάλια, σιδηρόδρομοι, εμπορεύματα και τώρα ενδεχομένως, Bitcoin -σχεδόν στα πάντα που έχουν μια τιμή. Μεταξύ των θυμάτων και ο Ισαάκ Νεύτων που έχοντας χάσει χρήματα στη φούσκα του South Sea, σχολίασε: «Μπορώ να υπολογίσω την κίνηση των αστεριών, αλλά όχι την ανθρώπινη τρέλα».
Ωστόσο, αν εντοπίσετε μια φούσκα στα αρχικά της στάδια και είστε αρκετά σοφοί για να βγείτε από αυτήν , σίγουρα δε θα είστε τρελοί. Εξάλλου, ορισμένοι ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν πως οι φούσκες είναι απολύτως ορθολογικές, καθώς σε κάθε σημείο η πιθανότητα υψηλότερων αποδόσεων αντισταθμίζει πλήρως τους επενδυτές για την πιθανότητα να καταρρεύσει αυτή.
Ποια θα είναι, λοιπόν, η επόμενη φούσκα; Ένας απλός ορισμός της λέξεως μπορεί να είναι: ένα εμπόριο περιουσιακών στοιχείων σε τιμή πολύ μεγαλύτερη από την εγγενή αξία του. Όσο πιο δύσκολο είναι να βάλεις μια εγγενή αξία σε κάτι, τόσο πιο εύκολο είναι να ξεγελαστούν οι άνθρωποι και να πληρώσουν μια παράλογη τιμή για ένα υπερτιμημένο περιουσιακό στοιχείο.
Όπως επισήμανε πρόσφατα ο Economist, τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία χωρίς εισοδηματικές ροές είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν. Έτσι, ένα προφανές μέρος για να αναζητήσει κανείς φούσκες θα είναι στο σύμπαν του ψηφιακού κόσμου. Εάν οι ηλεκτρονικές ταυτότητες γίνουν κάποια στιγμή, εμπορεύσιμες, θα μπορούσαν να μετατραπούν σε φούσκες. Εάν οι έξυπνοι άνθρωποι σε επενδυτικές τράπεζες κατορθώσουν να εξασφαλίσουν πρόσβαση στον αέρα και το νερό, οι φούσκες αυτές θα είναι εφικτές και πιθανές.
Στη συνέχεια, υπάρχουν επενδύσεις που σχετίζονται με την κάνναβη. Στις αρχές του τρέχοντας έτους, η Καλιφόρνια έγινε το τελευταίο αμερικανικό κράτους που νομιμοποίηση την ψυχαγωγική μαριχουάνα. Σύμφωνα με το Forbes, οι επιχειρήσεις που σχετίζονται με την κάνναβη αποτελούν μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες βιομηχανίες στις ΗΠΑ, ενώ μόνο η αγορά ιατρικής μαριχουάνας αναμένεται να αυξηθεί στα 13 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2020.
Υπάρχουν, βέβαια, ρυθμιστικά ακόμη εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν στις ΗΠΑ, αλλά καθώς αυτά απομακρύνονται, αναμένεται πως οι τιμές θα αυξηθούν. Οι επενδύσεις στην κάνναβη θα προσθέσουν νέο νόημα στον όρο «μετοχική εταιρεία».
Οι συνέπειες ορισμένων φουσκών μπορεί να έχουν πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία – για παράδειγμα, τα αποτελέσματα από την πιστωτική κρίση το 2008. Ωστόσο, ορισμένες φούσκες, ενώ οι επενδυτές χάνουν χρήματα,κ αφήνουν πίσω τους μια υποδομή που ωφελεί την ευρύτερη κοινωνία. Τα κανάλια, οι σιδηρόδρομοι και το διαδίκτυο απαίτησαν υπερβολική κερδοσκοπία για να συγκεντρώσουν επαρκείς πόρους για την κατασκευή ακριβών υποδομών. Μερικοί επενδυτές έχασαν τη ζωή τους, αλλά οι επόμενες γενιές επωφελήθηκαν από αυτό.
Το Blockchain, η τεχνολογία πίσω από το Bitcoin, μπορεί να αποδειχθεί ένα άλλο παράδειγμα. Αλλά όταν ένα αγαθό ή ένα προϊόν υπόκειται σε μια φούσκα, οι άνθρωποι που συνήθως καταλήγουν να βγάλουν τα περισσότερα χρήματα είναι οι προμηθευτές υπηρεσιών. Στην εποχή του χρυσού στην Καλιφόρνια, οι άνθρωποι που πωλούσαν φτυάρια έγιναν πλούσιοι και όχι οι ανθρακωρύχοι. Σήμερα μπορεί να μην είναι οι αγοραστές Bitcoin, αλλά οι βιομηχανίες υπηρεσιών γύρω από αυτό που καταλήγουν με τα μεγαλύτερα κέρδη.
Μια άλλη τεχνολογία που πρέπει να παρακολουθήσετε είναι αυτές που σχετίζονται με μπαταρίες για ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι κάθε νέα τεχνολογία μπορεί να καταλήξει σε φούσκα. Οι φούσκες έχουν ένα κοινωνικό στοιχείο που απευθύνεται σε μια μάζα ανθρώπων, δημιουργώντας ένα λαϊκό παραλήρημα, ενώ το λίθιο ή το γκένιο είναι πιθανό να ξεσηκώσουν μόνο μερικές μικρές εταιρείες. Ένα πρόβλημα για τους απλούς ανθρώπους είναι ότι συχνά είναι δύσκολο γι’ αυτούς να επενδύσουν νωρίτερα στις νέες τεχνολογίες, καθώς οι εταιρείες που τις αναπτύσσουν μπορεί να είναι ιδιωτικές ή κρατικές (κυρίως στην περίπτωση της Κίνας). Μέχρι τη στιγμή που οι επενδυτές μπορούν να βάλουν το χέρι τους σε αυτές, ίσως είναι πολύ αργά.
Οι φούσκες τείνουν να εμφανίζονται κατά τη διάρκεια μεγάλων περιόδων χαμηλών επιτοκίων, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα χρέους και στους επενδυτές που κυνηγούν εισόδημα. Σήμερα, χάρη στην ποσοτική χαλάρωση από τις κεντρικές τράπεζες, έχουμε αυτό που αποκαλούν κάποιοι « Everything Bubble», το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει τα αποθέματα, την ακίνητη περιουσία, την τέχνη, την εταιρική πίστη, τα δάνεια αυτοκινήτων και τα φοιτητικά. Επομένως, αυτή τη στιγμή μπορεί να είναι πιο σημαντικό η διατήρηση των χρημάτων σας προσδιορίζοντας ποιά φούσκα μπορεί να σκάσε πρώτα, αντί να ψάχνετε για νέα.