Σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τα στατικά μεσαία εισοδήματα και η αυξανόμενη οικονομική ανασφάλεια έχουν οδηγήσει πολλούς ανθρώπους να χάσουν την πίστη τους στην υπόσχεση που έδωσαν οι σοσιαλδημοκράτες πως η ζωή των παιδιών τους θα είναι καλύτερη και πιο ευημερούσα από τη δική τους. Ορισμένες χώρες, ωστόσο, αντιστάθηκαν στις τάσεις αυτές καλύτερα από άλλες.
Η Δανία και άλλες σκανδιναβικές χώρες είναι μεταξύ αυτών των χωρών, σημειώνει στους Financial Times, η Μέτε Φρεντέρικσεν, αρχηγός του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Δανίας . Αυτό είναι αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών που έχουν διαμορφώσει το σκανδιναβικό κοινωνικό στρώμα. Η επιχειρηματική κοινότητα λειτουργεί μέσα σε ένα ισχυρό πλαίσιο ελεύθερου εμπορίου, γίνονται εκτεταμένες δημόσιες επενδύσεις στην έρευνα και σε ένα πολύ μορφωμένο εργατικό δυναμικό. Αυτή είναι η συνταγή για την κοινωνικό- δημοκρατική επιτυχία που συμμερίζονται οι σκανδιναβικές χώρες: μια αποτελεσματική οικονομία της αγοράς σε συνδυασμό με ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας.
Η Μέττε Φρεντέρικσεν, αρχηγός του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Δανίας. Φωτογραφία: AP
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα νέα λαϊκίστικα κόμματα παρουσιάζουν, με ποικίλους βαθμούς επιτυχίας, την αυθεντική φωνή των απλών εργαζομένων – εις βάρος των σοσιαλδημοκρατών. Το φτωχό αποτέλεσμα που επιτεύχθηκε από το Δημοκρατικό Κόμμα του Ματέο Ρέντζι στις πρόσφατες ιταλικές εκλογές είναι μόνο η τελευταία ζημιά που υπέστη η κεντροοαριστερά στην Ευρώπη.
Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα κατηγορήθηκαν για την επίπτωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης πριν από μια δεκαετία. Ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι η κοινωνική δημοκρατία αυτή καθαυτή, αλλά η αντίληψη πως η κεντροαριστερά έχει ξεχάσει τις θεμελιώδεις αξίες της. Οι άνθρωποι αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι από τα παραδοσιακά εργατικά κόμματα, πιστεύοντας ότι έχουν αποτύχει σε μια περίοδο παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και αυξημένης πίεσης όσον αφορά στα δικαιώματα των εργαζομένων.
Τι πρέπει να γίνει όμως για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην κεντροαριστερά; Η Μέττε Φρεντέρικσεν, πιστεύει πως πρέπει να οικοδομήσουμε τα ιδεώδη της σοσιαλδημοκρατίας, να ενισχύσουμε τον κοινωνικό χαρακτήρα και να σώσουμε τον καπιταλισμό από τα χειρότερα και πιο αυτοκαταστροφικά χαρακτηριστικά του.
Παρά την αύξηση του ευρωσκεπτικισμού, η ΕΕ παραμένει ένα από τα κύρια μέσα για την ενίσχυση του κοινωνικού χαρακτήρα και τη ρύθμιση του καπιταλισμού. Ο στόχος για τη δημιουργία μιας κοινωνικής οικονομίας της αγοράς πρέπει να υλοποιηθεί.
Όπως αναφέρει, η ΕΕ θα πρέπει να σταματήσει τον εξουθενωτικό ανταγωνισμό μεταξύ των κρατών – μελών όσον αφορά στη φορολογία. Μια κοινή αρχή για τον εταιρικό φόρο θα ήταν ένα σημαντικό όπλο σε αυτή τη μάχη.
Δεύτερον, πρέπει να ακολουθήσουμε αυστηρότερα μια πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την επιβολή κυρώσεων στις εταιρείες που μεταφέρουν τα κέρδη τους και τους ιδιώτες, σε φορολογικούς παραδείσους ή που εκμεταλλεύονται νομοθετικά κενά. Τέτοιες δραστηριότητες τροφοδοτούν τον κινητήρα της ανισότητας και συμβάλουν στη διάβρωση της εμπιστοσύνης στα θεσμικά όργανα.
Το ίδιο ισχύει και για τις μη παραγωγικές και βραχυπρόθεσμες κερδοσκοπίες, οι οποίες, παράλληλα με την αστάθεια της αγοράς, τείνουν να διοχετεύουν κεφάλαια και επενδύσεις σε κατευθύνσεις που σπάνια δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας ή επιχειρήσεις.
Τέλος, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σε ολόκληρη την ΕΕ πρέπει να συνεργαστούν για την προστασία των δικαιωμάτων και των μισθών των απλών εργαζομένων. Κανείς δεν κερδίζει – ούτε οι επιχειρήσεις ούτε οι υπάλληλοι – από την επιδείνωση των συνθηκών εργασίας.
Δυστυχώς, δεν έχουμε δει ακόμη τα χειρότερα. Αλλά αν πρόκειται να έχουν ένα εκλογικό μέλλον, τα κεντροαριστερά κόμματα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τις ανησυχίες του κόσμου. Η άνοδος του λαϊκισμού οφείλεται σε μια πραγματική αίσθηση ανασφάλειας. Και οι ψηφοφόροι δεν μπορούν να κατηγορηθούν για την αντίδραση όταν οι καρποί της παγκοσμιοποίησης κατανέμονται άδικα.