Ο Κώστας Γάκης και η Ανθή Φουντά παρουσιάζουν 10 εξέχουσες γυναίκες της αρχαίας τραγωδίας [βίντεο]

Μια παράσταση - κατάδυση στα έγκατα της γυναικείας φύσης, όπως αυτή προκύπτει από δέκα εξέχουσες γυναικείες παρουσίες της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας παρουσιάζει από την Παρασκευή και κάθε Παρασκευή ο Κώστας Γάκης στο θέατρο Αλφα Ιδέα.

Γυναίκες, έτσι όπως τις αποτύπωσαν ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης, είτε ως αρχετυπικές μορφές, είτε ως βαθιά ανθρώπινες και ένσαρκες οντότητες.

Το πρωτότυπο κείμενο, η σκηνοθεσία, η μουσική, και το video art είναι του Κώστα Γάκη που ερμηνεύει επί σκηνής με τη Μαρία Παπαφωτίου.

Πίσω από τη δράση των δύο ηθοποιών ανατέλλει ο ευφάνταστος κόσμος των video ή των live captures, πότε σαν ένας τρισδιάστατος ου-τόπος καμωμένος από μινιατούρες που μεταχειρίζονται σε παρόντα χρόνο οι ηθοποιοί, πότε ως τοπία του Αιγαίου, που λειτουργούν ως ένας φυσικός καμβάς των δραμάτων, και πότε σαν μια σπαρακτική εστίαση στις λεπτομέρειες των προσώπων των γυναικών.

Μετά τη διεθνή πρεμιέρα της παράστασης στη Σεούλ τον περασμένο Σεπτέμβριο, η παράσταση συνεχίζει το ταξίδι της στην Ελλάδα από το θέατρο Άλφα Ιδέα.

Ο Κώστας Γάκης, σκηνοθέτης και συγγραφέας του έργου και η Ανθή Φουντά, συνεργάτις στη σκηνοθεσία και τη δραματουργία, καταθέτουν στο iefimerida τις απόψεις τους για τα θέματα που επεξεργάζεται το έργο. «Ένα έργο για κείνα που διαβάσαμε μα ποτέ δε γράφτηκαν. Ένα έργο για τις σημαντικές γυναίκες που πάνω μας χαράχτηκαν. Ένα έργο για όλα όσα ήμασταν μα κάποτε ξεχάστηκαν».

«Η παράστασή «Από την Αντιγόνη στη Μήδεια» είναι ουσιαστικά ένα ποίημα που δημιουργείται σε πραγματικό χρόνο και την ίδια ακριβώς στιγμή συνδιαλέγεται με το ίδιο το θέμα της ποιητικής δημιουργίας. Από την αρχή ως το τέλος. Ή μάλλον από λίγο πριν την αρχή μέχρι λίγο μετά το τέλος.
Πώς φτάνει κανείς στην αρχή ενός ποιήματος, στην πρώτη λέξη; Ήδη χρησιμοποιώντας το ρήμα “φτάνω” μοιάζει η αρχή της δημιουργίας του ποιήματος να φέρει μέσα της το τέλος μιας προηγούμενης περιόδου. Ας ονομάσουμε την περίοδο αυτή, κύηση».

«Μέσα στον ποιητή, όπως και σε κάθε άνθρωπο, ρέουν ελεύθερα σκέψεις, εικόνες, μνήμες, όνειρα. Και όπως και κάθε άνθρωπος, ο ποιητής έρχεται καθημερινά σε επαφή με την πόλη, την κοινωνία, τη φύση. Αυτή η επαφή αλληλεπιδρά με τον εσωτερικό του κόσμο, τον αναδιαμορφώνει, τον ηρεμεί ή τον ταράζει.
Στην ιστορία του ποιητή θα συμβεί όμως και κάτι άλλο. Κάποια απροσδόκητη και αναπάντεχη στιγμή ο εξωτερικός κόσμος θα συναντήσει τον εσωτερικό με τέτοιον τρόπο, που θα τον γονιμοποιήσει. Και ό, τι μέχρι εκείνη τη στιγμή εκινείτο άναρχα και άλογα, αρχίζει να αποκτά μορφή και να γίνεται σώμα. Αυτό το σώμα είναι η ιδέα.

Ο ποιητής αναγνωρίζει πως μέσα του μεγαλώνει μια ιδέα και αποφασίζει να τη θρέψει, να τη φροντίσει. Κι έτσι η ιδέα μεγαλώνει και μεγαλώνει μέχρι που δε χωρά πια μέσα στον ποιητή. Τότε τα νερά σπάνε και ξεκινά η επώδυνη διαδικασία του τοκετού. Η δημιουργία. Και η δημιουργία τον βρίσκει μαζί με το κοινό αλλά και μόνο του απέναντι από αυτό».

«Ο ποιητής της δικής μας ιστορίας θέλει να μιλήσει για τη γυναίκα. Ίσως γιατί εκείνη κουβαλά το τόσο άγνωστο κι ανεξερεύνητο γι' αυτόν μυστικό της δημιουργίας.
Ποιος ποιητής είναι σπουδαιότερος από το γυναικείο σώμα; Ένα σκηνικό ποίημα για τη γυναίκα λοιπόν. Όλα μοιάζουν έτοιμα. Κι όμως. Η μήτρα του σιωπά. Το χαρτί μένει λευκό.

Ο ποιητής δε βρίσκει νόημα. Η έμπνευση δεν τον επισκέπτεται. Η διαδικασία του τοκετού έχει ξεκινήσει, η γέννα όμως θέλει το χρόνο της. Σ' αυτήν την ανυπεράσπιστη στιγμή που δε μπορεί να πάει παραπέρα, ούτε όμως μπορεί και να γυρίσει πίσω, ο ποιητής αποφασίζει να βουτήξει στην πηγή που ενέπνευσε ποιητές πριν από αυτόν, στη μεγάλη θάλασσα των μύθων. Μια βουτιά πίσω στη μήτρα, ένα ταξίδι πολύ βαθύ και σκοτεινό. Είναι μια συνδιαλλαγή με τις “μεγάλες πέτρες” του Σεφέρη..».

Δείτε το τρέιλερ της παράστασης

Βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες·

τούτες τις πέτρες τις εσήκωσα όσο βάσταξα

τούτες τις πέτρες τις αγάπησα όσο βάσταξα

τούτες τις πέτρες, τη μοίρα μου.

Στο ταξίδι του αυτό ο ποιητής ερευνά το πως στάθηκαν οι γυνακείες μορφές της αρχαίας τραγωδίας μέσα σε έναν κόσμο φτιαγμένο και κυριευμένο από τους άντρες. Ο κόσμος των γυναικών μέσα στον κόσμο των ανδρων. Η γυναίκα που αγωνίζεται, θέλγει, θυσιάζεται, ποθεί, πενθεί, πονά, φροντίζει και στο τέλος εκδικείται. Και με κάθε της ρήμα απαντά ποιητικά στον πεζό κόσμο των αντρών. Και με κάθε της θάνατο επιλέγει μια ζωή που ξεπερνά τα όρια της εξουσίας που όρισαν οι άρχοντες του καιρού της. Είτε κανείς συμμερίζεται είτε όχι την πράξη καθεμιάς αυτών των γυναίκών δε μπορεί να αρνηθεί την ποιητικότητα και την πολυπλοκότητα της στάσης που τήρησαν, μια στάση που ανάγεται σε έννοια πανάρχαια, παλαιολιθική, αρχετυπική.

Γυναίκες (..) ερχόμαστε απ'το φόβο και το φόνο, απ'το αίμα και την επανάληψη. Ερχόμαστε από την παλαιολοθική αρπαγή-κι αρχίζουμε την ανθρώπινη φιλία (Λειβαδίτης)

Ο ποιητής στέκεται δίπλα σε αυτές τις γυναίκες, τις παρατηρεί, τις αφηγείται στο κοινό. Η ποιητική διαδικασία όμως δεν επιτρέπει τέτοιες αποστάσεις από το δημιούργημα. Ο ποιητής βουτάει ο ίδιος μες στους μυθους και αναβιώνει τους άντρες που στάθηκαν απένταντι σε εκείνες τις γυναίκες. Αναγκάζεται να είναι αυτός ο ίδιος που θα τις οδηγήσει στην τραγική τους πράξη. Όσο πιο βαθιά στο ποίημα βουτάει, τόσο πιο δύσκολο είναι να βγει έξω από αυτό και να το παρατηρήσει, έτσι φτάνει να παρατηρεί την εξέλιξη του ποιήματος ως μέρος του ίδιου του ποιήματός του. Ο ποιητής εγκλωβίζεται μέσα στο ποίημα. Ο ποιητής είναι ο ίδιος πια μέσα στην ίδια του τη μήτρα και παλεύει να βγει έξω, να γεννηθεί ξανά μαζί με το ποιημά του. Και όντας πια μέσα στο ποίημα αφήνει τις ηρωίδες του να του μιλήσουν με τρόπο πρωτάκουστο. Θα ήταν πιο σωστό να πούμε ότι δεν έχει πια κανέναν έλεγχο πάνω τους και έρχεται σε επαφή με πτυχές των μύθων σκοτεινές, πτυχές που η ντροπαλή μας κοινωνία δεν επιτρέπει καν να φανταστούμε σαν πιθανές. Ο ποιητής πάσχει από την επαφή του με το ίδιο του το σκοτάδι, με τα τέρατα που θρέφει μέσα του. Κι αυτό του το σκοτάδι θα το φέρει στο φως, θα το μοιραστεί με τους ανθρώπους κι αυτό το μοίρασμα είναι πιο επώδυνο κι από το ίδιο το σκοτάδι.

Ένας εμφύλιος πόλεμος μαίνεται μέσα στην ψυχή του ποιητή. Οι στίχοι του σουρρεαλιστή ποιητή Πωλ Ελυάρ μετά την επαφή του με τις γυναίκες που αγωνίζονταν με τον ΔΣΕ το 1949 αποδεικνύονται συνταρακτικά επίκαιροι και περιγράφουν την περιπέτεια του ποιητή που λυτρώνεται μέσα από τη βουτιά στη μήτρα: Αδελφή μου της ελπίδας, ω γενναία γυναίκα,έχεις κλείσει συμφωνία ενάντια στο θάνατο,ω αθάνατη αγαπημένη μου,παίζεις τη ζωή σου για να θριαμβεύσει η ζωη.

Από λίγο πριν την αρχή μέχρι λίγο μετά το τέλος. Το τέλος του ποιήματος έρχεται ξαφνικά. Αναπάντεχα. Όπως αναπάντεχα έρχεται και η σύλληψη της ιδέας. Το ποίημα έχει ολοκληρωθεί σχεδόν ερήμην του ποιητή. Δεν ήταν αυτός που το ολοκλήρωσε, ο ίδιος ολοκληρωνόταν μαζί του. Και ξαφνικά σαν εξόριστος από τον κόσμο που μέχρι εκείνη τη στιγμή κατοικούσε βρίσκεται ενώπιον της ιδέας του που δεν είναι πια ιδέα του. Δεν είναι άϋλη. Είναι ένα συμπαγές σώμα που μόλις γεννήθηκε. Κάτι τόσο δικό του μοιαζει ξανά χωρίς νόημα και ξένο. Ο ποιητής, νεογέννητος, μοιάζει χαμένος μες στον κόσμο.

Με τα τρανά τα άλμπατρος κι ο Ποιητης πως μοιαζει! Δε σκιαζεται τις σαιτιες, τις θυελλες αψηφα. μα ξενος μες στον κοσμο αυτον που γυρω του χουγιαζει, σκονταφτει απ'τα γιγαντια του φτερα σαν περπατα. (Μπωντλαίρ)

Μοιάζει να κλαίει όπως το βρέφος στην πρώτη του ανάσα. Ξαφνιασμένο από το καινούριο περιβάλλον. Με την τάση να θέλει να γυρίσει πίσω στο σκοτάδι του παρά να τυφλώνεται από το φως. Προσπάθησε να κατοικήσει το άγνωστο, τη γυναίκα. Η γυναίκα θα παραμείνει κάτι αγνωστο, όμως τώρα του είναι άγνωστος και ο ίδιος. Με αυτόν τον τρόπο ίσως πράγματι κατάφερε να κατοικήσει το άγνωστο. Άλλωστε κάθε ταξίδι προς τη γνώση, πάντα θα σε οδηγεί στη γνώση, πότε όμως στη γνώση για την οποία ξεκίνησες.

Έχω την καρδιά βαρειά από τα τόσα που ξέρω, σα να σηκώνω πέτρες υπέρμετρες σ'ένα σακί, ή να 'χει πε΄σει η βροχή ασταμάτητη μεσα στη μνήμη μου.

Μη με ρωτάτε για τη γυναίκα, την ποίηση, τη μνήμη. Δεν ξέρω για τί πράγμα μιλάτε. Εγώ δεν έμαθα, έπαθα. Ούτε κι οι άλλοι ξέραν. Κι έτσι πήγα από καταχνιά σε καταχνιά (Νερούδα)

«Από την Αντιγόνη στη Μήδεια», του Κώστα Γάκη

Πρωτότυπο κείμενο, Σκηνοθεσία, Μουσική, Video art: Κώστας Γάκης
Ερμηνεύουν: Κώστας Γάκης, Μαρία Παπαφωτίου
Live τραγούδι: Ίρις Κανδρή / Live μουσική: Στέλλα Ζιοπούλου
Συνεργασία στη σκηνοθεσία: Ανθή Φουντά
Επιμέλεια κίνησης: Ευθύμης Χρήστου
Φωτισμοί: Στέλιος Πλασκασοβίτης, Στέφανος Λώλος
Σκηνογραφία: Στέφανος Λώλος
Κοστούμια: Σάλι Αλάραμπι, Κωνσταντίνα Μαρδίκη
Βοηθοί σκηνοθέτη: Βίλλη Κοντονικολάκη, Ισμήνη Πρωίου

Κάθε Παρασκευή στις 21:00

Θέατρο Άλφα.Ιδέα, 28ης Οκτωβρίου (Πατησίων) 37 & Στουρνάρα 51, Πολυτεχνείο Τηλ.: (210) 5238742, 5221444