Οι αθέμιτες πρακτικές της φαρμακοβιομηχανίας Novartis έχουν καταγγελθεί και καταδικαστεί παγκοσμίως, ήδη από το 2003.
Η εταιρεία-κολοσσός της Ελβετίας πλήρωσε πολλά εκατομμύρια δολάρια πρόστιμα και καταδικάστηκε, σε πολλές χώρες στον κόσμο, για δωροδοκία γιατρών και κρατικών υπαλλήλων ή για παράνομες πρακτικές στον χώρο του φαρμάκου. Μόνο στην Ελλάδα, μέσω τριών προστατευομένων μαρτύρων, κατηγορήθηκαν πολιτικά πρόσωπα για δωροδοκία.
Tο FBI έκανε ενδελεχή έρευνα για τις πρακτικές της Novartis και στην Ελλάδα. Η δικογραφία που έχει στα χέρια της η ελληνική Βουλή περιλαμβάνει και έγγραφα του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ερευνών του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, με ημερομηνία 13 Δεκεμβρίου 2017 και αποδέκτη την εισαγγελέα κατά της Διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη.
Τρεις μάρτυρες με «κουκούλα» κατηγόρησαν πολιτικούς
Τα πολιτικά πρόσωπα μπήκαν στο στόχαστρο -και κατά συνέπεια στη δικογραφία- μέσω των 3 προστατευομένων μαρτύρων («Κελέση», «Σαράφης», «Αναστασίου»), οι οποίοι εκλήθησαν να καταθέσουν και κατηγόρησαν (σχεδόν αποκλειστικά) 10 κορυφαία πολιτικά πρόσωπα, πρώην πρωθυπουργούς και υπουργούς. Οι καταθέσεις τους έγιναν τους 2 τελευταίους μήνες του 2017 και τον Ιανουάριο του 2018, ως την ημέρα του συλλαλητηρίου στην Αθήνα για τη Μακεδονία, στις 4 Φεβρουαρίου.
Η ανωνυμία των μαρτύρων προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, εξαιτίας της σοβαρότητας της υπόθεσης, την έντονη αντίδραση της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Τα δύο κόμματα κάλεσαν την κυβέρνηση να ρίξει άπλετο φως στην υπόθεση Novartis, «αλλά χωρίς κουκούλες».
Η στοχοποίηση πολιτικών προσώπων, τα οποία ανήκουν στα δύο κόμματα της αντιπολίτευσης, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, εγείρει ερωτήματα. Γιατί μόνο στην Ελλάδα; Υπάρχουν καταθέσεις για άλλα πρόσωπα που δεν περιλαμβάνονται στη δικογραφία; Πρόκειται για επιχείρηση κάθαρσης, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ή για προσπάθεια σπίλωσης των πολιτικών αντιπάλων, όπως δηλώνουν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ;
Δικογραφία χωρίς αποδείξεις
Αυτό που προκαλεί αίσθηση, πάντως, είναι ότι η δικογραφία Novartis έφθασε στη Βουλή, αλλά δεν περιλαμβάνει αποδεικτικά στοιχεία. Πέραν των διατυπωμένων υπονοιών, περιγραφών και εκτιμήσεων για δωροδοκία σε πολιτικά πρόσωπα, κανένα στοιχείο δεν στοιχειοθετεί πραγματικές κατηγορίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε προανακριτική επιτροπή ή σε... Ειδικό Δικαστήριο τους 10 εμπλεκόμενους πολιτικούς.
Η εξέλιξη της υπόθεσης στο επόμενο διάστημα θα δείξει αν πράγματι ο «φάκελος Novartis» έχει πολιτικό χρώμα (θα είναι μια ακόμη πρωτιά της Ελλάδας) ή αν πρόκειται για έναν αντιπερισπασμό της κυβέρνησης Τσίπρα με προφανή στόχο τη σπίλωση των δύο μεγάλων κομμάτων της αντιπολίτευσης, ενόψει εκλογών.
Ας δούμε τι συνέβη με το σκάνδαλο Novartis σε άλλες χώρες:
Το 2005 ξεκίνησε η πρώτη μεγάλη έρευνα των ομοσπονδιακών αρχών των ΗΠΑ για τη Novartis. Η υπόθεση αφορά την προώθηση από δίκτυο γιατρών έξι ευπώλητων φαρμάκων της εταιρείας προς το κοινό. Το αντίτιμο της προώθησης ήταν δώρα, γεύματα, ταξίδια που πλήρωνε η εταιρεία. Η υπόθεση έκλεισε πέντε χρόνια αργότερα, με τη Novartis να πληρώνει αποζημίωση 422,5 εκατ. δολαρίων στο αμερικανικό δημόσιο.
Τον Νοέμβριο του 2015 οι αμερικανικές Αρχές επιβάλλουν νέο πρόστιμο ύψους 390 εκατ. δολαρίων στην εταιρεία. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, είχε στήσει ένα δίκτυο προώθησης των προϊόντων της σε φαρμακεία της χώρας, με αντίτιμο εκπτώσεις επί των τιμών και δώρα στους φαρμακοποιούς.
Το 2014, η Αρχή Διασφάλισης της Τηρήσεως των Κανόνων του Ανταγωνισμού και της Αγοράς της Ιταλίας (AGCM) επέβαλε δύο πρόστιμα, έκαστο ποσού άνω των 90 εκατ. ευρώ, στις επιχειρήσεις Roche και Novartis, επειδή οι συγκεκριμένες εταιρείες είχαν συμφωνήσει σύμπραξη με σκοπό την τεχνητή διαφοροποίηση των φαρμάκων Avastin και Lucentis. Κατά την AGCM, το Avastin και το Lucentis είναι ισοδύναμα από κάθε άποψη για τη θεραπεία οφθαλμολογικών παθήσεων.
Η Νότια Κορέα επέβαλε στη Novartis, το 2017, πρόστιμο 59,9 εκατ. δολαρίων, γιατί δωροδοκούσε γιατρούς να συνταγογραφούν τα φάρμακά της και ανέστειλε για έξι μήνες την ασφαλιστική κάλυψη των φαρμάκων της εταιρείας. Επίσης, η κορεατική επιτροπή Δίκαιου Εμπορίου είχε ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει σε καταγγελία της Novartis Κορέας, καθώς είχε ξοδέψει 7,6 δισ. γουόν για να χρηματοδοτήσει τα ταξίδια γιατρών στο εξωτερικό και την παρακολούθηση ιατρικών συνεδρίων.
Η Κομισιόν επέβαλε τον Δεκέμβριο του 2013 πρόστιμο 5,5 εκατομμυρίων ευρώ στη Novartis και πρόστιμο 10,8 εκατ. ευρώ στην Johnson & Johnson επειδή εμπόδισαν να κυκλοφορήσει νωρίτερα στην αγορά ένα γενόσημο του φαρμάκου Fentanyl.
Τον Μάρτιο του 2016 η Novartis πλήρωσε πρόστιμο 25 εκατομμυρίων δολαρίων στο πλαίσιο έρευνας διαφθοράς γιατρών, κρατικών λειτουργών και φαρμακοποιών στη θυγατρική της στην Κίνα.
Πρόστιμα και καταδίκες επεβλήθησαν στον ελβετικό κολοσσό και σε Ρωσία, Ινδία, Ουγγαρία για αθέμιτες πρακτικές και δωροδοκία γιατρών.