Αναξιοποίητοι μένουν κάθε χρόνο στην Ελλάδα πάνω από τρία εκατομμύρια τόνοι βιομάζας από αγροτικά υπολείμματα και κλαδέματα, τη στιγμή που η ενεργειακή τους αξία είναι πολύ μεγάλη.
Σε μία χώρα όπου είναι η κυρίαρχη την καλλιέργεια της ελιάς και των οπωροφόρων δέντρων θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας.
Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), 1,5 εκατομμύριο τόνοι ξηρής βιομάζας από υπολείμματα καλλιεργειών (άχυρο σιτηρών, υπολείμματα καλαμποκιού και άλλα) παράγονται ετησίως ενώ σε ό,τι αφορά τα κλαδέματα, οι ποσότητες που μένουν ανεκμετάλλευτες κάθε χρόνο υπολογίζονται σε 1,5 με 2,5 εκατομμύρια τόνους.
Αν, μάλιστα, αναλογιστεί κάποιος ότι 1000 λίτρα πετρελαίου ισοδυναμούν ενεργειακά με δύο έως τρεις τόνους βιομάζας ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της και την περιεκτικότητά της σε υγρασία, τότε θα μπορούσε να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι από τρία εκατομμύρια τόνους βιομάζας θα ήταν δυνατόν να εξοικονομηθούν πάνω από ένα δισεκατομμύριο λίτρα πετρελαίου ετησίως!
Σείριασμα άχυρου στη Θεσσαλία/ Φωτογραφία: Μανώλης Καραμπίνης, επιστημονικός συνεργάτης ΕΚΕΤΑ
«Βέβαια τα μεγέθη είναι τεράστια και θα μπορούσαν να δημιουργήσουν παρανοήσεις, με την έννοια ότι η ύπαρξη του δυναμικού αυτού δεν σημαίνει ότι από τη μια μέρα στην άλλη μπορεί να αξιοποιηθεί. Για να προχωρήσει κάποιος σε μια λογική αξιοποίησης των υπολειμμάτων βιομάζας θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι το κόστος συλλογής κινείται σε λογικά επίπεδα, ώστε να είναι ανταγωνιστικό των ορυκτών καυσίμων. Παράλληλα - και εκεί είναι ένα μεγάλο μέρος της δυσκολίας - όλοι οι εμπλεκόμενοι σε μια αλυσίδα ενεργειακής αξιοποίησης πρέπει να πειστούν ότι έχουν όφελος από τη συμμετοχή τους.
Διαφορετικά το εγχείρημα δεν θα ξεκινήσει» επισημαίνει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο επιστημονικός συνεργάτης ΕΚΕΤΑ και μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Ανάπτυξης Βιομάζας (ΕΛΕΑΒΙΟΜ), Μανώλης Καραμπίνης.
1.000 λίτρα πετρελαίου ισοδυναμούν ενεργειακά με δύο έως τρεις τόνους βιομάζας
Στη συνέντευξή του, που φιλοξενείται και στο free press περιοδικό του Αθηναϊκού και Μακεδονικού Πρακτορείο Ειδήσεων "Πρακτορείο", αναφέρει ότι στην Ελλάδα είναι αρκετά αναπτυγμένη η αξιοποίηση των υπολειμμάτων που παράγονται από αγροτοβιομηχανίες και,καθώς παράγονται κεντρικά από μια μονάδα, δεν έχουν κόστος συλλογής (πυρηνόξυλο - που αποτελείται από τον πυρήνα της ελιάς, την ψίχα της και τη φλούδα του καρπού - φλοιοί ρυζιού και κουκούτσια από ροδάκινα).
Ζήτημα συλλογής υπάρχει για τα αγροτικά υπολείμματα που παράγονται στο χωράφι όπως το άχυρο και τα κλαδέματα. Στην περίπτωση αυτή το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με τη χρήση ειδικών μηχανημάτων.
Εκτός από τις μονάδες που χρησιμοποιούν αγροτικά υπολείμματα για την παραγωγή θερμότητας, ιδιοκτήτες μονάδων όπως τα εκκοκκιστήρια βάμβακος, στο πλαίσιο συνεργασίας με ιδιώτες, έχουν κατασκευάσει μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας από την καύση των υπολειμμάτων της βιομάζας που διαχειρίζονται.
Σε κάθε περίπτωση οι κατασκευαστές τέτοιων μονάδων διευκρινίζουν ότι δεν υπάρχουν περιβαλλοντικά ζητήματα που να προκύπτουν από τη λειτουργία τέτοιων μονάδων, καθώς η βιομάζα δεν περιέχει στοιχεία, από την καύση των οποίων θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ενώσεις του άνθρακα που επιβαρύνουν το περιβάλλον, όπως το μονοξείδιο ή το διοξείδιο του άνθρακα.
Παράλληλα τονίζουν ότι το μόνο θέμα που πρέπει να διασφαλίζεται σε τέτοιες μονάδες είναι η αντιμετώπιση των στερεών σωματιδίων με φίλτρα ώστε να μη διαφεύγουν στον αέρα.
Μηχάνημα συλλογής και τεμαχισμού κλαδεμάτων, στην Ιταλία. Χησιμοποιείται για τη τροφοδοσία μιας μονάδας ηλεκτροπαραγωγής (1 MWe) στην περιοχή που δουλεύει αποκλειστικά με κλαδέματα ελαιόδεντρων/ Φωτογραφία: Μανώλης Καραμπίνης
Σε ό,τι αφορά τους ίδιους τους αγρότες, αυτοί μπορούν να επωφεληθούν από το υπόλειμμα των καλλιεργειών τους, είτε καίγοντάς το για οικιακή χρήση σε κατάλληλους λέβητες βιομάζας, είτε τροφοδοτώντας μεγαλύτερους λέβητες για βιομηχανική χρήση.
«Ανάλογα με τη μορφή συνεργασίας που θα θεωρηθεί κατάλληλη, οι αγρότες μπορούν είτε να απαλλαχθούν από το κόστος διαχείρισης των υπολειμμάτων τα οποία θα συγκεντρώνουν ιδιώτες, κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις ή άλλοι φορείς, είτε να λαμβάνουν μια αμοιβή για την πρώτη ύλη που παρέχουν» αναφέρει ο κ. Καραμπίνης.
Ακόμη και δήμοι, σύμφωνα με τον ίδιο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν βιομάζα για τη θέρμανση δημοτικών κτιρίων (σχολείων, γυμναστηρίων, κολυμβητηρίων), με οφέλη για τους δημότες που θα πληρώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη λόγω της εξοικονόμησης πετρελαίου.
Εργα για την προώθηση της χρήσης βιομάζας στον αγροτικό τομέα υλοποιεί το ΕΚΕΤΑ
Στο μεταξύ, έργα για την προώθηση της χρήσης βιομάζας από τον αγροτικό τομέα υλοποιεί το ΕΚΕΤΑ με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ για την Έρευνα και την Καινοτομία «Ορίζοντας 2020». Το έργο «uP_running» (αριθμός συμβολαίου 691748) προωθεί την αξιοποίηση βιομάζας από μόνιμες καλλιέργειες, ενώ το «BIOmasud Plus» (αριθμός συμβολαίου 691763) έχει στόχο την ανάπτυξη ενός συστήματος ποιότητας και πιστοποίησης για τα μεσογειακά στερεά καύσιμα, που βρίσκονται σε αφθονία στις μεσογειακές χώρες ωστόσο δεν αξιοποιούνται επαρκώς.
Το έργο «AGROinLOG» (αριθμός συμβολαίου 727961) στοχεύει, τέλος, στην αύξηση του χρόνου δραστηριοποίησης αγροτοβιομηχανιών που λειτουργούν εποχιακά μέσω της διαχείρισης, εκ μέρους τους, αγροτικής υπολειμματικής βιομάζας. Έτσι, σύμφωνα με τον κ. Καραμπίνη, μια βιομηχανία, για παράδειγμα, που παράγει πυρηνέλαιο, ζάχαρη ή ζωοτροφές και λειτουργεί λίγους μήνες το χρόνο, θα μπορούσε να παράγει νέα προϊόντα καυσίμων για ενεργειακές χρήσεις όπως αγροπελέτες, βιοντίζελ από άχυρο κ.α.
Σημειώνεται ότι το ΕΚΕΤΑ συνδιοργανώνει με το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και το Ινστιτούτο Αγροτικής και Συνεταιριστικής Οικονομίας (ΙΝΑΣΟ - ΠΑΣΕΓΕΣ) ημερίδα με τίτλο «Βιομάζα και Αγροτικός τομέας», που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης «Agrotica 2018».