Η σχεδόν τρίωρη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, και του Σκοπιανού ομολόγου του, Ζόραν Ζάεφ, στο Νταβός σημαδεύτηκε από την αμοιβαία προσπάθεια -πέραν των κόκκινων γραμμών- να συνεχιστούν οι κινήσεις που θα συμβάλουν στην εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δύο χώρες.
Τι δίνει και τι ζητάει η Ελλάδα
Τι δίνει
Ο κ. Τσίπρας υποσχέθηκε στον Σκοπιανό ομόλογό του ότι θα φέρει πιο σύντομα από ό,τι αναμενόταν προς κύρωση στο ελληνικό Κοινοβούλιο τη δεύτερη φάση της συμφωνίας σύνδεσης της ΠΓΔΜ με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στόχος του Ελληνα πρωθυπουργού είναι να φέρει το Σκοπιανό άμεσα στη Βουλή, ώστε όλες οι πολιτικές δυνάμεις να ανοίξουν τα χαρτιά τους και ο ίδιος να μπορέσει να υπερασπιστεί την πολιτική του.
Ο κ. Τσίπρας υποσχέθηκε, επίσης, να προωθήσει την υποψηφιότητα της ΠΓΔΜ για την Πρωτοβουλία Αδριατικής-Ιονίου.
Τι ζητάει
Ρητά και δημόσια ανέφερε ο πρωθυπουργός ότι, παρά την καλή διάθεση που επιδεικνύει η Ελλάδα για καλές σχέσεις επ' ωφελεία και των δύο χωρών αλλά και της σταθερότητας στα Βαλκάνια, «δεν θέλουμε να λύσουμε μόνο το θέμα του ονόματος, πρέπει πρώτα να αντιμετωπίσουμε τον αλυτρωτισμό, σε όλες τις μορφές, με εγγυήσεις ότι δεν θα αφήσουμε κανένα ανοικτό παράθυρο ώστε να δημιουργηθούν παρόμοιες προκλήσεις στο μέλλον».
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο κ. Τσίπρας επέμεινε στην αναγκαιότητα αλλαγών στο Σύνταγμα των Σκοπίων. Όσον αφορά στις κόκκινες γραμμές, ο πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι προϋπόθεση για την επίτευξη συμφωνίας στο ζήτημα της ονομασίας, που θα πρέπει να είναι σύνθετη ονομασία με ισχύ έναντι όλων, είναι να αντιμετωπιστεί ο αλυτρωτισμός «και μάλιστα με εγγυήσεις ότι δεν θα αφήσουμε κανένα ανοικτό παράθυρο ώστε να δημιουργηθούν παρόμοιες προκλήσεις στο μέλλον». Προφανώς, η Αθήνα επιδιώκει όχι απλώς την απάλειψη των αλυτρωτικών αναφορών στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ, αλλά και τη συμπερίληψη κάποιας δέσμευσης ότι το Σύνταγμα δεν θα μπορεί να αλλάξει εκ νέου στο μέλλον.
Τι δίνουν τα Σκόπια
Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ, παραδέχθηκε στη χθεσινή συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα ότι, παρά τις δικές του προσπάθειες να το διαχειριστεί, το ζήτημα της αλλαγής του Συντάγματος της ΠΓΔΜ «είναι πολύ δύσκολο θέμα», οριοθετώντας, ουσιαστικά, και τα δικά του όρια παραχωρήσεων.
Ωστόσο, ως απτή απόδειξη της δέσμευσης της κυβέρνησής του να προχωρήσει στην κατεύθυνση εξεύρεσης λύσης, ο κ. Ζάεφ ανακοίνωσε την αλλαγή ονομασίας στο αεροδρόμιο των Σκοπίων και στην εθνική οδό της χώρας, που ονομάζονται σήμερα «Μέγας Αλέξανδρος».
Ο κ. Ζάεφ περιέγραψε την επιδιωκόμενη λύση ως τέτοια που «να λαμβάνει υπόψη την εθνική αξιοπρέπεια των λαών». Ανακοινώθηκε επίσης ότι το Σάββατο ο κ. Ζάεφ συγκαλεί συμβούλιο πολιτικών αρχηγών για το θέμα της ονομασίας αλλά και των αιτημάτων της ελληνικής πλευράς.
Η συνέχεια
Ο κ. Τσίπρας ανακοίνωσε, επίσης, την εντατικοποίηση των συνομιλιών για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, οι οποίες άρχισαν με ελληνική πρωτοβουλία το 2016.
Ο επόμενος σταθμός στη διαδικασία διαπραγμάτευσης τοποθετείται την επόμενη εβδομάδα, όταν ο ειδικός μεσολαβητής του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς, θα επισκεφθεί Αθήνα και Σκόπια, στις 30 και 31 Ιανουαρίου, αντίστοιχα.
Ο κ. Κοτζιάς αμέσως μετά την ολοκλήρωση των δηλώσεων των δύο πρωθυπουργών, αναφερόμενος στα αποτελέσματα της συνάντησης και ιδιαίτερα στη χειρονομία καλής θέλησης από την πλευρά των Σκοπίων, έσπευσε να αναρτήσει στο Τwitter το μήνυμα: «Με την αδράνειά τους άφησαν να κτίζονται “αλυτρωτικοί Μεγαλέξανδροι”. Με την εξωτερική μας πολιτική βάζουμε τέλος στους αλυτρωτισμούς. Ο λαός θα δει και θα κρίνει. Οι συνθήκες φτιάχνονται με τη δράση μας, όχι με ανόητες μεγαλοστομίες αδράνειας», ασκώντας κριτική στους χειρισμούς των προηγούμενων κυβερνήσεων.
Η αντίδραση της ΝΔ
«Ο κ. Τσίπρας δεν μπορεί να διαπραγματευθεί με βάση το εθνικό συμφέρον», ήταν η πρώτη αντίδραση της ΝΔ μετά τις δηλώσεις Τσίπρα - Ζάεφ. Στην ανακοίνωση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης επισημαίνεται ότι κανείς από τους δύο πρωθυπουργούς δεν έκανε αναφορά σε αναθεώρηση του Συντάγματος της ΠΓΔΜ, που από τη ΝΔ προσδιορίζεται ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επίλυση του προβλήματος.
Τις ανησυχίες του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης διατύπωσε, πιο αναλυτικά, σε ανακοίνωσή του ο τομεάρχης Εξωτερικών της ΝΔ Γιώργος Κουμουτσάκος:
«1. Δεν υπήρξε καμία σαφής αναφορά από την πλευρά του Έλληνα Πρωθυπουργού στην ανάγκη αλλαγής του Συντάγματος της γειτονικής χώρας, που είναι ο μόνος τρόπος, η μοναδική πραγματική εγγύηση, για να διασφαλισθεί το τέλος κάθε έκφρασης αλυτρωτισμού εκ μέρους των Σκοπίων.
2. Τα Σκόπια δηλώνουν ότι θα προχωρήσουν σε κινήσεις μετονομασίας του αεροδρομίου και λεωφόρων, κινήσεις που στο μέλλον ή από άλλη Κυβέρνηση στα Σκόπια, μπορούν εύκολα να ανακληθούν.
Επιπλέον, αυτό είναι υποχρέωσή τους που πηγάζει από το Άρθρο 7 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του 1995.
Αντίθετα, η Ελλάδα σε αντιστάθμισμα δίνει κάτι που είναι οριστικό και δεν ανακαλείται. Δηλαδή την προώθηση της υποψηφιότητας της ΠΓΔΜ στην Πρωτοβουλία Αδριατικής - Ιονίου και την κύρωση της 2ης φάσης της συμφωνίας σύνδεσης των Σκοπίων με την Ε.Ε. στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
3. Μας ανησυχεί και μας προβληματίζει ιδιαίτερα ότι η διαπραγμάτευση φαίνεται να υιοθετεί τη λογική "τεμαχισμού" των ζητημάτων, ενώ είναι διαχρονική θέση της Ελλάδας ότι η επίλυση στο ζήτημα του ονόματος, με το εύρος εφαρμογής (erga omnes) και την κατάργηση του αλυτρωτισμού αποτελούν ως ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο, την προϋπόθεση για να απελευθερωθεί η διαδικασία προσκλήσεως στο ΝΑΤΟ και να ξεκινήσει η διαδικασία ένταξης στην Ε.Ε.».
Ο κ. Κουμουτσάκος καλεί την κυβέρνηση να απαντήσει με σαφήνεια σχετικά με αυτά τα τρία πρώτα ερωτήματα και προσθέτει πως «κατά τα λοιπά επιφυλασσόμαστε για νέα αξιολόγηση της κατάστασης, όταν και εάν γνωρίσουμε το σύνολο των συμφωνηθέντων στο στάδιο αυτό».
Η αντίδραση του Σταύρου Θεοδωράκη
Με ανάρτησή του στο Twitter ο Σταύρος Θεοδωράκης σχολίασε θετικά την αλλαγή ονομάτων στο αεροδρόμιο και στην εθνική οδό των Σκοπίων, που ανακοίνωσε την Τετάρτη ο Ζόραν Ζάεφ κατά τη συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα.
«Καλή και απαραίτητη αρχή η αλλαγή ονομάτων στο αεροδρόμιο & την εθνική οδό των Σκοπίων. Θα πρέπει να ακολουθήσουν αλλαγές στο Σύνταγμα και τα σχολικά βιβλία. Και αντιστοίχως εμείς να πάψουμε να στρουθοκαμηλίζουμε βλέποντας μόνο διαβόλους στην άμμο αντί για γείτονες στον ορίζοντα» έγραψε ο επικεφαλής του Ποταμιού.
Γεννηματά: Εν κρυπτώ διπλωματία από τον Τσίπρα, ακροδεξιά στροφή από τον Μητσοτάκη
Η Φώφη Γεννηματά, από την πλευρά της, έκανε λόγο για «εν κρυπτώ διπλωματία», ενώ άφησε αιχμές και κατά της Νέας Δημοκρατίας. Η επικεφαλής της Δημοκρατικής Συμπαράταξης τους καταλόγισε «παιχνίδια διχασμού».
«Η εν κρυπτώ διπλωματία συνεχίζεται. Ο κ. Τσίπρας οφείλει τουλάχιστον να απαντήσει αν ανέλαβε δεσμεύσεις για την προώθηση της ενταξιακής διαδικασίας της ΠΓΔΜ χωρίς προηγούμενη λύση στο πρόβλημα. Από την άλλη μεριά, η σημερινή τοποθέτηση του κ. Μητσοτάκη για μη λύση στο ζήτημα της ΠΓΔΜ επιβεβαιώνει την πλήρη ακροδεξιά στροφή του και δεν εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα. Δυστυχώς ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ εξακολουθούν να διχάζουν τον ελληνικό λαό παίζοντας στην πλάτη του παιχνίδια με τα εθνικά θέματα», ανέφερε η κυρία Γεννηματά.