Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έχουν μεγαλύτερο περιθώριο να καθορίζουν χαμηλότερους συντελεστές ΦΠΑ ή ακόμη και να καταργούν τον ΦΠΑ για ορισμένα προϊόντα, με βάση σχέδιο νόμου που θα μεταρρύθμιζε τον κεντρικό μηχανισμό της ΕΕ για τον καθορισμό συντελεστών ΦΠΑ.
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα επιτρέπει στις χώρες της ΕΕ να μην επιβάλλουν ΦΠΑ σε μία μεγάλη γκάμα ειδών, καταργώντας την υφιστάμενη απαγόρευση για νέες εξαιρέσεις προϊόντων από τον ΦΠΑ, στην οποία είναι από καιρό αντίθετα αρκετά κράτη. Μειωμένοι ή μηδενικοί συντελεστές θα μπορούσαν να ισχύσουν για όλα τα είδη, εκτός από εκείνα που αποκλείονται ρητά. Σε αυτά που εξαιρούνται περιλαμβάνονται από τα καύσιμα πετρελαίου και αερίου έως τα όπλα και από τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες έως το αλκοόλ και τον καπνό. Οι χώρες της ΕΕ, ωστόσο, θα πρέπει να διατηρούν έναν «σταθμισμένο μέσο συντελεστή ΦΠΑ» που θα είναι τουλάχιστον 12% και να εφαρμόζουν μόνο έναν «περιορισμένο αριθμό» μειωμένων συντελεστών.
Οι 28 χώρες της ΕΕ πρέπει σήμερα να επιλέγουν μεταξύ δύο συντελεστών ΦΠΑ: τουλάχιστον 5% ή 15% για τις πωλήσεις προϊόντων. Στις χώρες που είχαν χαμηλότερους συντελεστές, πριν την υιοθέτηση των κανόνων αυτών στη δεκαετία του 1990, επετράπη να τους διατηρήσουν. Στο πλαίσιο μίας ευρύτερης αλλαγής των κανόνων για τη φορολογία των πωλήσεων, η Κομισιόν προτείνει τώρα να μπορούν τα κράτη να χρησιμοποιούν έναν επιπλέον συντελεστή «μεταξύ του πέντε και του μηδέν τοις εκατό» - επιτρέποντας ουσιαστικά την κατάργηση του ΦΠΑ για ορισμένα προϊόντα.
Πριν από το δημοψήφισμα του 2016 για το Brexit, η απαγόρευση της ΕΕ για τη διεύρυνση της λίστας με τα προϊόντα που εξαιρούνται από τον ΦΠΑ προκάλεσε αναστάτωση στη Βρετανία για τον λεγόμενο «φόρο ταμπόν», καθώς ο ΦΠΑ για τα προϊόντα υγιεινής των γυναικών δεν μπορούσε να μειωθεί από το 5% που ίσχυε. Με τη νέα πρόταση, τα ταμπόν θα μπορούσαν να εξαιρεθούν από τον ΦΠΑ. Αν, όμως, υιοθετηθούν οι προτεινόμενοι κανόνες, πιθανότατα δεν θα εφαρμοσθούν πριν από το 2022 και η Βρετανία αναμένεται να φύγει σε κάθε περίπτωση από την ΕΕ το επόμενο έτος.
Η απαίτηση για έναν σταθμισμένο μέσο συντελεστή 12% αποσκοπεί στο να αποτρέψει τα κράτη της ΕΕ να σπεύσουν να υιοθετήσουν χαμηλούς συντελεστές ΦΠΑ για να προσελκύσουν ξένους καταναλωτές ή να ευχαριστήσουν τους ψηφοφόρους, μειώνοντας υπερβολικά τα δημόσια έσοδα. Η Κομισιόν τόνισε, επίσης, στην πρότασή της ότι οι μειωμένοι συντελεστές θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο σε προϊόντα που πωλούνται σε καταναλωτές, όχι σε ενδιάμεσα προϊόντα που εμπορεύονται οι επιχειρήσεις μεταξύ τους. Η Επιτροπή θα ανακοινώσει την πρόταση την Πέμπτη. Αυτή υπόκειται ακόμη σε αλλαγές και θα πρέπει να εγκριθεί από τα κράτη της ΕΕ και την Ευρωβουλή για να γίνει νόμος.