Μεγάλη συζήτηση έχει προκαλέσει η κατάσχεση κλεμμένων αρχαίων από την Ελλάδα που βρέθηκαν σε σπίτι δισεκατομμυριούχου στο Μανχάταν.
Συγκεκριμένα, όπως αποκάλυψαν οι New York Times, οι Αρχές της Νέας Υόρκης εισέβαλαν στο γραφείο και στο σπίτι του δισεκατομμυριούχου Μάικλ Στάινχαρτ, στο Μανχάταν, κατάσχοντας πολλά αρχαία έργα που, όπως λένε, έχουν κλαπεί από την Ελλάδα και την Ιταλία.
Ο Μάικλ Στάινχαρτ
Οι έφοδοι πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της προσπάθειας του γενικού εισαγγελέα του διαμερίσματος του Μανχάταν, Σάιρους Βανς Τζούνιορ, να επαναπατρισθούν κλεμμένες αρχαιότητες, που ανακαλύφθηκαν στη Νέα Υόρκη, στις χώρες καταγωγής τους.
Ανάμεσα στα κατασχεθέντα ήταν μια αρχαιοελληνική λευκή λήκυθος, από τον 5ο αιώνα π.Χ., η αξία της οποίας εκτιμάται ότι ανέρχεται στα 380.000 δολάρια:
Επίσης, κατασχέθηκαν φιγούρες της Πρωτοκορινθιακής Περιόδου (από τον 7ο π.Χ. αιώνα) που απεικονίζουν μια κουκουβάγια και μια πάπια, με τα δύο αυτά έργα να εκτιμάται ότι αξίζουν μαζί 250.000 δολάρια:
Στην όλη επιχείρηση και γενικότερα στις επιχειρήσεις εντοπισμού κλεμμένων αρχαιοτήτων κεντρικό ρόλο διαδραματίζει ένας Ελληνας: Ο Μάθιου Μπογδάνος, βοηθός του εισαγγελέα του Μανχάταν, πρώην μποξέρ και συνταγματάρχης του Σώματος Πεζοναυτών εν εφεδρεία.
Ο Μπογδάνος έχει καταγωγή από τη Λήμνο. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη από Έλληνες γονείς, οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει από την Ελλάδα.
Από σερβιτόρος, πεζοναύτης και βοηθός εισαγγελέα
Σε νεαρή ηλικία, δούλευε ως σερβιτόρος στην οικογενειακή επιχείρηση (ελληνικό εστιατόριο) στο κάτω Μανχάταν, μέχρι τη στιγμή που κατετάγη στο Σώμα Εφεδρείας των Πεζοναυτών των ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 1977, ενώ ήταν ακόμα νεοσύλλεκτος.
Έντεκα χρόνια μετά, το 1988, παραιτήθηκε από την ενεργό δράση για να γίνει μέλος του γραφείου του εισαγγελέα του Μανχάταν, ωστόσο επέστρεψε στις αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στους Δίδυμους Πύργους.
Έχει συμμετάσχει στις επιχειρήσεις αντιμετώπισης του εμπορίου ναρκωτικών στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ και ήταν ενεργός κατά τη διάρκεια της επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου», ενώ έχει συμμετάσχει σε αποστολές σε Νότια Κορέα, Λιθουανία, Γουιάνα, Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Κοσσυφοπέδιο.
Τον Μάρτιο του 2003 προήχθη σε συνταγματάρχη και μετατέθηκε στο Ιράκ. Εκεί ήταν που άρχισε να ασχολείται με τις κλεμμένες αρχαιότητες, με αφορμή τη λεηλασία του Μουσείου του Ιράκ στη Βαγδάτη, που είχε ως αποτέλεσμα να κλαπούν χιλιάδες πολύτιμες αρχαιότητες.
Ανέλαβε -για πάνω από πέντε χρόνια- την ευθύνη για την ανάκτηση των κλεμμένων αρχαιοτήτων, επιτυγχάνοντας να ανακτήσει μέχρι το 2006 περίπου 10.000 αντικείμενα (μεταξύ των αρχαιοτήτων που ανακτήθηκαν ήταν το «Αλαβάστρινο βάζο από την Ουρούκ» και η «Μάσκα της Warka»).
Ο Μπογδάνος με τη «Μάσκα της Warka»
Μάλιστα, τον Νοέμβριο του 2005 του απονεμήθηκε το Εθνικό Μετάλλιο Ανθρωπιστικών Σπουδών από τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους -τον νεότερο- για τη συμβολή του στην ανάκτηση των αρχαιοτήτων.
Το 2009 μετατέθηκε στο Αφγανιστάν ως μέλος δυνάμεων καταστολής ανταρτοπόλεμου του ΝΑΤΟ, ενώ αποδεσμεύτηκε πίσω στην Εφεδρεία των Πεζοναυτών τον Σεπτέμβριο του 2010 και επέστρεψε στο γραφείο του εισαγγελέα του Μανχάταν.
Η δράση του
Ο 61χρονος σήμερα Μάθιου Μπογδάνος (παντρεμένος, με 4 παιδιά) είναι αυτός που σχεδιάζει τις μυστικές επιχειρήσεις για την εξάρθρωση κυκλωμάτων αρχαιοκαπήλων που έχουν αρπάξει σπάνια αρχαία. Μάλιστα, με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε για πρώτη φορά τμήμα αρχαιοκαπηλίας στη νεοϋορκέζικη Εισαγγελία, με την υπηρεσία να θέτει ως προτεραιότητά της τον εντοπισμό αρχαιοτήτων που κυκλώματα έχουν αρπάξει από τον ελληνικό χώρο και τον επαναπατρισμό τους στην Ελλάδα.
Πρόσφατα είχε έρθει στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Κομοτηνή, για να συμμετάσχει σε διημερίδα με θέμα «Αρχαιοκαπηλία: Ιστορία, πολιτιστική, πολιτική και νομική διαχείριση» που διοργάνωσε το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο.
Στη Βαβυλώνα, το 2003 (τρίτος από αριστερά)
Από εκεί, ο Μπογδάνος μίλησε στο «Εθνος της Κυριακής». «Εχω καταλάβει ότι η αρχαιοκαπηλία είναι ένα δραματικό πρόβλημα. Κυκλοφορούν χιλιάδες αρχαία που πρέπει να βρεθούν και να επαναπατριστούν. Και δυστυχώς ελάχιστοι άνθρωποι ασχολούνται με αυτό το πρόβλημα. Μόλις το συνειδητοποίησα, δημιούργησα αυτό το τμήμα στη Νέα Υόρκη» είπε.
Μάλιστα, όπως συμπλήρωσε, διαβάζοντας από μικρό παιδί την Ιλιάδα και έχοντας αδυναμία στην Ιστορία, αλλά και εξαιτίας της βαριάς ελληνικής του κληρονομιάς, δεν δυσκολεύτηκε να πάρει την απόφαση να ασχοληθεί με την ανεύρεση αρχαίων κλεμμένων θησαυρών.
Η επιστροφή κλεμμένων αρχαιοτήτων στην Ελλάδα
Τα τελευταία τρία χρόνια, ο Μάθιου Μπογδάνος έχει βοηθήσει ώστε να επιστραφούν στην Ελλάδα πολλές κλεμμένες αρχαιότητες. Πρόκειται για πέντε νομίσματα από τον 5ο αιώνα π.Χ. και μια μαρμάρινη σαρκοφάγο από τον δεύτερο αιώνα, η οποία επέστρεψε στη χώρα μας ύστερα από 30 χρόνια.
«Είναι δύσκολο να πεις ποιο είναι το πιο σημαντικό εύρημα. Είναι σαν να ρωτάς έναν πατέρα ποιο είναι το πιο σημαντικό παιδί του. Για μένα κάθε θησαυρός που βρίσκω είναι ξεχωριστός» πρόσθεσε.
Όσο για τις διαδρομές τις κλεμμένων αρχαιοτήτων, είπε ότι «όταν αποκτούμε τα λεηλατημένα κομμάτια, πρέπει να βρούμε σε ποιον ανήκουν. Θα επαναπατριστούν στην Ελλάδα ή στην Ιταλία, δεδομένου ότι οι δύο πολιτισμοί έχουν πολλά κοινά σημεία; Και συνήθως το μυστήριο λύνεται όταν μάθουμε τη διαδρομή των κλοπιμαίων και κυρίως το σημείο από όπου φορτώθηκαν».
Αναφορικά με τις έρευνες, ο 61χρονος βοηθός εισαγγελέα τόνισε ότι «οι έρευνες αυτές είναι εξαιρετικά δύσκολες και βασίζονται κυρίως στην πολύ καλή συνεργασία μεταξύ των διαφόρων χωρών. Είμαι σε στενή συνεργασία με τους Έλληνες ομολόγους μου, αλλά και τους Ιρακινούς και τους Ιταλούς. Και αυτό που θέλω να πω είναι ότι αν δεν είχα την ικανότητα να σηκώσω το τηλέφωνο και να μιλήσω απευθείας με συγκεκριμένους ανθρώπους, δεν θα είχε γίνει τίποτα μέχρι σήμερα. Αν βασιζόμασταν μόνο σε κυβερνήσεις και σε διακρατικές συμφωνίες και μνημόνια συνεργασίας, τότε δεν θα καταφέρναμε τίποτα».
Ο Μπογδάνος, μόλις εντοπίσει έναν κλεμμένο θησαυρό, τηλεφωνεί σε έναν ντετέκτιβ στη Σκότλαντ Γιαρντ τον οποίο γνωρίζει πολύ καλά, έπειτα τηλεφωνεί σε έναν φίλο του στην ιταλική αστυνομία ή και κάποιο υπάλληλο του υπουργείου Πολιτισμού στην Ελλάδα με τον οποίο έχει συνεργαστεί στενά.
«Κάπως έτσι εξελίσσονται τα πράγματα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το κάνεις. Δεν χρησιμοποιούμε κυβερνητικούς αξιωματούχους, ούτε και συμφωνίες. Αν προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε μια κυβερνητική συνθήκη, συνήθως αυτό το αίτημα κάνει 9 μήνες για να ικανοποιηθεί», λέει.
Και συμπληρώνει: «Οι αρχαιοκάπηλοι μπορούν όμως να μεταφέρουν τους θησαυρούς μέσα σε λίγες ώρες. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουν και οι Οργανισμοί. Αυτοί προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν κυβερνήσεις, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, την Ιντερπόλ ή και την UNESCO. Και το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι αποφεύγω να τους χρησιμοποιώ».
Κάθε χρόνο στην πατρίδα
Ο Μάθιου Μπογδάνος επισκέπτεται την Ελλάδα κάθε χρόνο, όχι όμως όσο συχνά θα ήθελε. Εχει ξαδέρφια στη Λήμνο αλλά και συγγενείς έξω από τα Χανιά. Στο μυαλό του δεν διαχωρίζει την αρχαία από τη σύγχρονη Ελλάδα. Τις βλέπει ως ένα ενιαίο σύνολο, ως δυο πράγματα που κινούνται κατά μήκος της ίδιας γραμμής.
«Κάθε χώρα περνάει από κύκλους, έχει τα πάνω της και τα κάτω της. Αυτή είναι η φύση του κόσμου. Iσως η Ελλάδα δεν πηγαίνει καλά τώρα. Οι Ελληνες έχουν το ίδιο αίμα στις φλέβες τους, το ίδιο πνεύμα, την ίδια καρδιά, την ίδια αποφασιστικότητα με τους προγόνους τους, οπότε δεν ανησυχώ», είχε πει στο «Eθνος της Κυριακής».
Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο για τον Μάθιου Μπογδάνο είναι ότι έχει αγωνιστεί ως μποξέρ μεσαίων βαρών. Και μάλιστα με ιδιαίτερη επιτυχία, καθώς είχε ρεκόρ 23 νικών και μόλις 3 ηττών.
Ακόμα και σήμερα, πάντως, ο Μπογδάνος συμμετέχει σε αγώνες μποξ, αλλά για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Όπως ο αγώνας που έδωσε τον Απρίλιο του 2016, με νικηφόρο για αυτόν αποτέλεσμα: