Εχετε φτάσει στο σημείο να σκέφτεστε ότι «έχει πιο πολλούς φίλους από μένα;». Συμβαίνει κυρίως στην εποχή μας, αφού εφαρμογές όπως το Facebook και το Instagram μας αναγκάζουν -περισσότερο από ποτέ- να συγκρίνουμε την κοινωνικότητά μας και τον αριθμό των φίλων μας με των άλλων.
Ωστόσο, αν έχετε φτάσει σε αυτό το σημείο, δεν είστε μόνοι. Αυτό αναφέρει η τελευταία έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο Personality & Social Psychology Bulletin και αποδεικνύει ότι δεν είστε μεμονωμένη περίπτωση. Η έρευνα μας μαθαίνει, πάντως ότι το να πιστεύουμε πως οι άλλοι έχουν περισσότερους φίλους από εμάς -παρότι μπορεί να είναι απολύτως ψέμα- μπορεί να βλάψει σοβαρά την ζωή μας.
Σύμφωνα με την έρευνα, για την οποία απαιτήθηκαν πάνω από δέκα χρόνια έρευνας στην ψυχολογία, η κοινωνική σύγκριση είναι μια ουσιώδης ανθρώπινη τάση. Συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους ώστε να βαθμολογήσουμε και να κατανοήσουμε τις ικανότητές μας, την κοινωνική μας θέση, ακόμη και τα ίδια μας τα συναισθήματα.
Οταν συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους, αναφέρει η έρευνα, οι άνθρωποι έχουν τάση να υπερτιμούνται και να θεωρούν ότι βρίσκονται πάνω από τον μέσο όρο. Είναι γενικά πολύ αισιόδοξοι όσον αφορά την υγεία, την ομορφιά τους και την εξυπνάδα τους.
Υπάρχει, ωστόσο, ένας τομέας στον οποίο οι άνθρωποι έχουν τάση να πιστεύουν ότι είναι λιγότερο καλοί από τους άλλους: οι συναισθηματικές εμπειρίες.
Υπάρχει και μια παλιότερη έρευνα, του Alex Jordan, της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, η οποία αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι υποτιμούν την ύπαρξη αρνητικών συναισθημάτων στους άλλους (στρες, κατάθλιψη) και υπερεκτιμούν την συχνότητα των θετικών συναισθημάτων τους (ευτυχία, περηφάνια, ελπίδα).
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχουμε γενικά τάση να υπερεκτιμούμε τις κοινωνικές σχέσεις των άλλων. Και να υπερεκτιμούμε τη σημασία των πολυπληθών κοινωνικών σχέσεων στην αναζήτηση της ευτυχίας.
Με τα social media, είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγουμε να συγκρίνουμε τον αριθμό των κοινωνικών σχέσεων των άλλων με τις δικές μας. Από την στιγμή που εμφανίστηκε το Facebook, το 2004, πάνω από 1 δις άνθρωποι έχουν τον προσωπικό τους λογαριασμό και είναι σήμερα το σάιτ με τις περισσότερες επισκέψεις στον κόσμο. Οι Αμερικανοί περνούν περίπου 56 δις λεπτά στο Facebook κάθε μήνα.
Η ζήλεια για την ζωή των άλλων
Και ενώ ένα μέρος αυτού του χρόνου αξιοποιείται στο να στέλνουμε μηνύματα σε άλλα άτομα, ο μέσος χρήστης περνάει τον περισσότερο καιρό να παρατηρεί τι κάνουν άλλοι. Αυτή η πρακτική, στα αγγλικά, λέγεται «lurking», κάτι σαν «ψαχουλεύω» ή «κρύβομαι». Με άλλα λόγια, στα social media, οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν τον χρόνο τους στο να συλλέγουν πληροφορίες, στα μουλωχτά, για την ζωή των άλλων.
Και βέβαια, οι αναρτήσεις μας στα social media έχουν στόχο, εν πολλοίς, να δείξουν την πιο θετική εικόνα του καθενός μας.
Οι ερευνητές, προκειμένου να μελετήσουν από πιο κοντά τα πιστεύω των ανθρώπων για την κοινωνική ζωή των άλλων και τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα πιστεύω χαλάνε τη ζωή τους, ρώτησαν φοιτητές πρώτου έτους στο πανεπιστήμιο του Βανκούβερ του Καναδά.
Το ερωτηματολόγιο ετέθη σε 1 488 φοιτητές και περιείχε δύο ερωτήσεις-κλειδιά: πόσους φίλους έχετε στο πανεπιστήμιο; Πόσους φίλους έχουν οι άλλοι φοιτητές του πρώτου έτους, κατά τη γνώμη σας; Τους ρώτησαν επίσης να εκτιμήσουν πόσο χρόνο περνούν οι άλλοι για να κάνουν κοινωνικές σχέσεις με νέους φίλους και πόσο χρόνο περνούν οι ίδιοι.
Ενα εντυπωσιακό ποσοστό φοιτητών πίστευε ότι οι άλλοι είχαν περισσότερους φίλους και περνούσαν περισσότερο χρόνο στην κοινωνική τους ζωή απ’ό,τι οι ίδιοι. Σύμφωνα με την έρευνα, το 48% των φοιτητών του πρώτου έτους πίστευε ότι οι άλλοι ήταν πιο κοινωνικοί, ενώ μόνο το 31% πίστευε το αντίθετο.
Οι φοιτητές ανέλυαν επίσης το επίπεδο ευτυχίας τους και το επίπεδο μοναξιάς. Απαντούσαν έτσι στις φράσεις «Οι συνθήκες ζωής μου είναι υπέροχες» ή «Θεωρώ τον εαυτό μου μοναχικό». Και πράγματι, όσοι θεωρούσαν ότι οι άλλοι είχαν περισσότερους φίλους, δήλωναν ότι δεν ήταν ευχαριστημένοι με τον τρόπο ζωής τους και είχαν μεγαλύτερο αίσθημα μοναξιάς.
Το απίστευτο στην έρευνα ήταν ότι ακόμη και οι φοιτητές που είχαν περισσότερους φίλους από τον μέσο όρο, δήλωναν πιο δυστυχισμένοι συγκρίνοντας τον εαυτό τους με τους άλλους που πίστευαν ότι είχαν ακόμη περισσότερους φίλους.
Γιατί μας συμβαίνει αυτό
Η έρευνα απέδειξε ότι η αίσθηση που έχουμε για τις κοινωνικές δράσεις των άλλων μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι είναι πιο ικανοί κοινωνικά από αυτούς. Ωστόσο, το γεγονός ότι οι φοιτητές τρώνε ή μελετούν με φίλους, σε δημόσιους χώρους, όπου εύκολα τους βλέπουν οι άλλοι, οδηγεί στο να υπερεκτιμάται η κοινωνική τους ζωή στα μάτια των τρίτων.
Τα social media παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτή την λανθασμένη αίσθηση. Στην έρευνα, οι φοιτητές πρώτου έτους είχαν τάση να πιστεύουν ότι δεν ήταν ενσωματωμένοι καλά στο πανεπιστήμιό τους γιατί έβλεπαν φωτογραφίες που ανέβαζαν άλλοι στο Facebook, στις οποίες εμφανίζονταν σε δημόσιες δράσεις με άλλους φοιτητές.
Η έρευνα σημειώνει ότι δεν διαθέτει δεδομένα αυτή τη στιγμή για να αποδείξει σε ποιό σημείο αυτά τα πιστεύω και αυτά τα αισθήματα ισχύουν και εκτός πανεπιστημίων.
Η έρευνα αναφέρει ότι αυτά τα αισθήματα αλλάζουν με τον καιρό. Οταν ξεκίνησαν οι ερευνητές το ερωτηματολόγιο με ομάδα φοιτητών και τους ξανασυνάντησαν πέντε μήνες αργότερα, έκαναν δύο παρατηρήσεις-κλειδιά: όσο κυλούσε η χρονιά, οι φοιτητές όλο και λιγότερο πίστευαν ότι οι άλλοι είχαν περισσότερους φίλους από τους ίδιους.
Αυτό δείχνει ότι η τάση να πιστεύουμε ότι οι άλλοι είναι πιο ικανοί να κάνουν κοινωνικές σχέσεις μπορεί να αλλάξει, στο μέτρο που γνωρίζουμε όλο και καλύτερα τους άλλους και καταλαβαίνουμε ότι δεν έχουν πραγματικά τόσους φίλους όσους νομίζουμε.
Η έρευνα απέδειξε επίσης ότι όταν αυτά τα πιστεύω παραμένουν μετριοπαθή και ψύχραιμα τότε δεν έχουν και τόσο νοσηρά αποτελέσματα. Οι φοιτητές που πίστευαν ότι οι άλλοι είχαν περισσότερους φίλους τελικά έκαναν και οι ίδιοι περισσότερους φίλους, λίγους μήνες αργότερα. Επομένως, όσοι αισθάνονται ελαφρά αλλά όχι νοσηρά ότι βρίσκονται λίγο «πίσω» στις φιλίες, αυτό τους δίνει κίνητρο για να τις αποκτήσουν.
Συμπέρασμα: αν είχατε ήδη την αίσθηση ότι όλοι οι άλλοι έχουν περισσότερους φίλους ή γνωριμίες από εσάς, δεν είστε οι μόνοι. Αλλά αν αξιοποιήσετε αυτό το αίσθημα για να μιλήσετε σε έναν συνάδελφο ή να φάτε με έναν γνωστό που δεν έχετε δει εδώ και καιρό, τότε αυτή η αίσθηση μπορεί να σας βοηθήσει να αναπτύξετε τις κοινωνικές σας σχέσεις.