Πριν περάσουν στην αίθουσα προβολής, οι καθηγητές προειδοποίησαν τους μαθητές ότι το φιλμ διάρκειας 22 λεπτών που θα παρακολουθούσαν ήταν ιδιαίτερα σκληρό και τους είπαν ότι όποιος δεν ήθελε να το δει, θα μπορούσε να περιμένει έξω.
Τελικά και οι 36 μαθητές της Α' και Β' τάξης του 6ου Λυκείου Βόλου, που επισκέφθηκαν το Νταχάου, μπήκαν στην αίθουσα προβολής και βγήκαν σοκαρισμένοι. Παρακολουθώντας το ντοκιμαντέρ είχαν γίνει θεατές- μάρτυρες της φρίκης που βίωσαν εκατοντάδες χιλιάδες κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ανάμεσά τους και αρκετοί Ελληνες, από το 1933 έως το 1945.
«Με κατέκλυσε θλίψη. Η εκκωφαντική σιωπή που επικρατούσε, με τους θαλάμους αερίων και τα κρεματόρια να ζωντανεύουν μπροστά μου, ήταν μια τρομακτική εμπειρία. Το μυαλό μου πάγωσε, καθώς φανταζόμουν τους έγκλειστους κρατούμενους να υποφέρουν», δήλωσε στο ΑΠΕ ένας από τους μαθητές, ο Παναγιώτης Ελαφρός.
«Μέσα από ένα πολεμικό περιβάλλον, μέσα από την αγριότητα και τη βαρβαρότητα της ανθρώπινης φύσης μού γεννήθηκαν αντιπολεμικά συναισθήματα αλλά και ατελείωτη φρίκη από τα βασανιστήρια που έγιναν στο μέρος που βρισκόμουν. Η προβολή της ταινίας που παρουσίαζε το απάνθρωπο πρόσωπο του ναζιστικού καθεστώτος με εντυπωσίασε. Ποτέ δεν φαντάστηκα πόσο καταστροφικό και μισαλλόδοξο μπορεί να γίνει το ανθρώπινο ον. Το κλίμα ήταν τόσο φορτισμένο με συναισθήματα τόσο οργής όσο και αδικίας για τα απάνθρωπα εγκλήματα στα οποία μπορεί να φτάσει κανείς… Είδα ένα μέρος που το άκουγα μόνο σαν ιστορία και που δε φανταζόμουν ότι θα βρεθώ σ΄ αυτό», συμπλήρωσε ο έφηβος.
«Ήταν μία από τις πιο ανατριχιαστικές εμπειρίες της ζωής μου. Το στρατόπεδο έχει διατηρήσει την απειλητική και σκοτεινή ατμόσφαιρα της τότε ναζιστικής εποχής, προκαλώντας μου δέος από την πρώτη κιόλας στιγμή που πέρασα την κεντρική πύλη. Οι μαρτυρίες των επιζώντων στοιχισμένες δίπλα στα εκθέματα του μουσείου, αξίζει να διαβαστούν από τον καθένα μας» εξομολογήθηκε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο μαθητής Παναγιώτης Θεόδωρος Αδάμος.
Οι μαθητές, που έκαναν αυτή την εκδρομή στις αρχές Νοεμβρίου, ήταν προσκεκλημένοι της Ιεράς Μητροπόλεως Γερμανίας στο Μόναχο. Στο Νταχάου τους ξενάγησε ο πρωτοπρεσβύτερος της Μητρόπολης Γερμανίας Απόστολος Μαλαμούσης.
«Είχαμε, κατά κάποιο τρόπο, προϊδεάσει τα παιδιά για το τι περίπου θα δουν, αλλά αυτά που αντίκρισαν ξεπερνούσαν και τη φαντασία τους. Όλα βγήκαν από τον χώρο συγκλονισμένα», δήλωσε η καθηγήτρια Ολγα Βουλελίκα. «Τους έκανε εντύπωση που οι Γερμανοί δεν διστάζουν να δείχνουν αυτά τα πράγματα, δεν προσπαθούν να τα κρύψουν, να τα ωραιοποιήσουν. Ακόμα περισσότερο εντυπωσιάστηκαν από το γεγονός ότι κατά την παρουσία τους στο στρατόπεδο είδαν να έρχονται και οι μαθητές τεσσάρων-πέντε γερμανικών σχολείων. Στα σχολεία της Γερμανίας διδάσκουν για τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, πηγαίνουν τους μαθητές να δουν από κοντά τους χώρους των εγκλημάτων των ναζί», συμπλήρωσε.
Στις 20 Μαρτίου του 1933 ο Χάινριχ Χίμλερ, αρχηγός της αστυνομίας του Μονάχου, ανήγγειλε την ίδρυση στρατοπέδου συγκέντρωσης για 5.000 άτομα στις παρυφές της κωμόπολης του Νταχάου. «…Εδώ θα εγκλεισθούν όλα τα κομμουνιστικά στελέχη και, αν είναι απαραίτητο, και τα σοσιαλδημοκρατικά στελέχη τα οποία θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια του κράτους», είχε δηλώσει.
Ηταν το πρώτο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και προοριζόταν αρχικά για τον εγκλεισμό των πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν εκεί και άλλοι «εχθροί» του ναζισμοί, όπως Ρομά, ομοφυλόφιλοι, «Σλάβοι υπάνθρωποι», ακόμα και ιερείς.
Διακόσιες χιλιάδες ήταν -σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Αναζητήσεων του Αρόλσεν- εκείνοι που φυλακίστηκαν στο Νταχάου και τριάντα χιλιάδες όσοι θανατώθηκαν εκεί.
Ωστόσο, ο ακριβής αριθμός υπολογίζεται πολύ μεγαλύτερος, καθώς δεν έχει εξακριβωθεί πόσοι ήταν εκείνοι που εκτελέστηκαν μαζικά έξω από το στρατόπεδο, ή πέθαναν στις πορείες εκκένωσης του, καθώς πλησίαζαν τα συμμαχικά στρατεύματα και οι ναζί προσπαθούσαν να το αδειάσουν. Επιπλέον δεν είναι επισήμως γνωστό -αν και μπορεί να φανταστεί κανείς- τι απέγιναν χιλιάδες άλλοι μελλοθάνατοι που εστάλησαν από το Νταχάου στο Άουσβιτς, στο Μπέργκεν Μπέλσεν, το Μπούχεβαλντ και αλλού.
Οι μαθητές περιηγήθηκαν τους αδιάψευστους μάρτυρες της ναζιστικής θηριωδίας, τους φούρνους, όπου τα SS έκαιγαν πεθαμένους και ζωντανούς, τους θαλάμους αερίων, τις αίθουσες βασανιστηρίων, το μουσείο με τα αντικείμενα των κρατουμένων που κατάφεραν να συγκεντρώσουν μεταπολεμικά οι γερμανικές Αρχές, με τον πρωτοπρεσβύτερο της Μητρόπολης Γερμανίας, να εξηγεί αναλυτικά στα αποσβολωμένα παιδιά το σκηνικό της φρίκης.
Σε κάποια από τις αίθουσες του μουσειακού χώρου «συνάντησαν» τον ιστορικό ηγέτη και γραμματέα του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη, που υπήρξε έγκλειστος του Νταχάου στην Κατοχή, αλλά και από τους τυχερούς που επέζησαν. Η φωτογραφία του είναι αναρτημένη μαζί με εκείνες άλλων πολιτικών προσωπικοτήτων, που βρέθηκαν στο συγκεκριμένο στρατόπεδο.
Η «παράγκα 26»
Οι μαθητές από το Βόλο ξεναγήθηκαν από τον πατέρα Μαλαμούση στην περίφημη «παράγκα 26», ή αλλιώς «μπλοκ των ιερωμένων», όπου οι ναζί κρατούσαν κληρικούς, ορθόδοξους, καθολικούς, ευαγγελιστές. Εκεί, εξήγησε ο πρωτοπρεσβύτερος, είχαν εγκλειστεί και δύο Έλληνες ιερείς, ο Μελέτιος Γαλανόπουλος από τη Μαγούλα Σπάρτης και Δαμασκηνός Χατζόπουλος από την Κόρινθο.
Ο Γαλανόπουλος είχε συλληφθεί από τη Γκεστάπο, επειδή εφημέριος ων στην ελληνορθόδοξη εκκλησία Σαλβαντόρ του Μονάχου, είχε κρύψει στο γλωσσίδι της καμπάνας μια μικρή κεραία και άκουγε BBC. Ο Χατζόπουλος είχε συλληφθεί στην Κόρινθο για αντιστασιακή δράση.
Μέσα στην «παράγκα 26» και κάτω από τη… μύτη των δεσμοφυλάκων οι δυο Έλληνες ιερωμένοι οργάνωσαν ένα σύστημα που βοήθησε να ασκούν τα λατρευτικά τους καθήκοντα, ορθόδοξοι, καθολικοί και ευαγγελιστές κρατούμενοι.
Όπως είπε στα παιδιά ο πατήρ Μαλαμούσης, ο Γαλανόπουλος έπεισε μια γνωστή του (της ευαγγελικής εκκλησίας) Γερμανίδα υπάλληλο στο στρατόπεδο και του έφερε απ΄ έξω με κίνδυνο της ζωής της κρασί για να μεταλαμβάνουν Θεία Κοινωνία ο ίδιος και άλλοι ορθόδοξοι κρατούμενοι.
Ταυτόχρονα, με την βοήθεια μερικών συγκρατουμένων του, κληρικών και από άλλες εθνότητες, έπλεξαν κρυφά με απλό ύφασμα ένα ωμοφόριο, το άμφιο, δηλαδή, που φορούν ο Επίσκοπος, ο Μητροπολίτης και ο Πατριάρχης, όταν τελούν τη Θεία Λειτουργία και τα ιερά Μυστήρια.
Παίζοντας «κορώνα γράμματα» το κεφάλι τους, οι δύο ορθόδοξοι Έλληνες ιερωμένοι κατάφεραν με την κάλυψη των αιχμαλώτων, να τελούν επί σχεδόν τρία χρόνια στην «παράγκα 26» τη Θεία Λειτουργία και να δίνουν τη Θεία Κοινωνία στους κρατούμενους, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τους δημίους τους.
Επέζησαν και οι δύο και με την απελευθέρωση του στρατοπέδου, το 1945, φεύγοντας πήραν μαζί με την ελευθερία τους και τους ανεξίτηλους αριθμούς της φρίκης στον βραχίονα, ως ενθύμια, ο Μελέτιος Γαλανόπουλος το αυτοσχέδιο ωμοφόριο και ο Δαμασκηνός Χατζόπουλος τη ριγέ στολή του κρατουμένου.
Μετά τον επαναπατρισμό τους ο Γαλανόπουλος εξελέγη, το 1965, μητροπολίτης Κυθήρων φορώντας στη λαμπρή τελετή το ωμοφόριο. Ο Χατζόπουλος (Βολιώτης στην καταγωγή), το 1950, χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Τριφυλίας και Ολυμπίας και το 1957 μετατέθηκε στη Μητρόπολη Δημητριάδος και Αλμυρού, απ΄ όπου όμως παραιτήθηκε μέσα στη χούντα, τον Δεκέμβριο του 1968.