Στο περιθώριο της 5ης συνόδου κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης-Αφρικανικής Ένωσης αποφασίστηκε, το βράδυ της Τετάρτης, να ληφθούν κατεπείγοντα μέτρα στο πλαίσιο μιας προσπάθειας για να τερματιστεί η σκλαβιά μεταναστών στη Λιβύη, ζήτημα το οποίο μετατράπηκε σε ένα από τα κεντρικότερα του διαλόγου.
Ανάμεσα σε αυτά τα μέτρα είναι: η επείγουσα απομάκρυνση Αφρικανών μεταναστών που θέλουν να εγκαταλείψουν τη Λιβύη· η συγκρότηση μιας ειδικής επιχειρησιακής ομάδας (task force) που θα έχει ρόλο συνδέσμου ανάμεσα στις αστυνομικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες πληροφοριών· η σύσταση μιας επιτροπής έρευνας· η καλύτερη επικοινωνία και η ενημέρωση ώστε να αποθαρρύνονται οι αφρικανοί νέοι να φεύγουν από τις πατρίδες τους. Την πρωτοβουλία αυτή ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, έπειτα από μια έκτακτη συνάντηση των ηγετών εννιά κρατών για να συζητηθεί το πρόβλημα.
Μετά το διεθνές σκάνδαλο που προκάλεσε η μετάδοση εικόνων από ένα σκλαβοπάζαρο στη Λιβύη, η μετανάστευση μετατράπηκε σε μείζον ζήτημα στη σύνοδο κορυφής ΑΕ-ΕΕ, στην οποία συμμετέχουν 80 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων και συνολικά 5.000 αντιπρόσωποι στην Αμπιτζάν.
Οι ηγέτες συμφώνησαν να διεξαχθούν «επιχειρήσεις κατεπείγουσας απομάκρυνσης (σ.σ. αφρικανών μεταναστών από τη Λιβύη) μέσα στις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες», διευκρίνισε ο Μακρόν.
«Αποφασίστηκε να τεθεί σε εφαρμογή μια ενισχυμένη συνεργασία στα πεδία της ασφάλειας και της συλλογής πληροφοριών, για να εξαρθρωθούν τα δίκτυα των διακινητών (...) θα τεθεί σε εφαρμογή μια στενή συνεργασία, με μια ειδική επιχειρησιακή ομάδα που θα συνδέει τις αστυνομικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες πληροφοριών (...) για να εξαρθρωθούν τα δίκτυα και (σ.σ. να διακοπεί) η χρηματοδότησή τους», συνέχισε ο Μακρόν, τονίζοντας πως αυτοί που «επιδίδονται στην εμπορία ανθρώπων» έχουν «βαθιές σχέσεις» με τους διακινητές όπλων και ναρκωτικών αλλά και με τους «τρομοκράτες που δρουν απ' άκρου σ' άκρο του Σαχέλ».
Μια επιτροπή έρευνας της Αφρικανικής Ένωσης θα συσταθεί για να εξετάσει το πρόβλημα, πρόσθεσε ο Μακρόν, υπογραμμίζοντας πως πρέπει να υπάρξει «επικοινωνία» ανάμεσα στην Ευρώπη και στην Αφρική και ενημέρωση προκειμένου να «να αποθαρρυνθούν αυτοί που παρασύρονται από τις σειρήνες των διακινητών» στις τάξεις των αφρικανών νέων.
Ακόμη, ο Μακρόν έκρινε πως «σε τελευταία ανάλυση, είναι απαραίτητο να ανασυσταθεί το κράτος» της Λιβύης.
Νωρίτερα, κατά την έναρξη της συνόδου, ο πρόεδρος της Ακτής Ελεφαντοστού Αλασάν Ουαταρά απηύθυνε έκκληση προς τους νέους στην Αφρική να μην «διακινδυνεύουν τη ζωή τους» για να μεταναστεύσουν.
Το 60% του αφρικανικού πληθυσμού είναι κάτω των 25 ετών και εκατοντάδες χιλιάδες νέοι, απελπισμένοι από την ανεργία, τη φτώχεια και την έλλειψη προοπτικής στις χώρες τους—παρά τα ζηλευτά επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης σε ορισμένες από αυτές—προσπαθούν να μεταναστεύσουν στην Ευρώπη κάθε χρόνο.
«Αυτή η σύνοδος πρέπει να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης για την ανάληψη αποφασιστικής δράσης ώστε να αντιμετωπιστεί αυτή η τραγωδία» της μετανάστευσης και των επιπτώσεών της, υποστήριξε ο πρόεδρος της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης Μούσα Φάκι.
«Κούφιες υποσχέσεις»
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ σημείωσε ότι η «εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη» που καταγράφηκε στην Αφρική την τελευταία δεκαετία δεν τους συμπεριέλαβε όλους σε «επαρκή» βαθμό, με άλλα λόγια ότι οι εισοδηματικές ανισότητες παραμένουν πολύ μεγάλες κι αυτό εξωθεί τους νέους να συνεχίζουν να μεταναστεύουν.
Την Τρίτη, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι δήλωσε πως θέλει να καταρτιστεί ένα «σχέδιο Μάρσαλ» για την ανάπτυξη στην Αφρική, που θα αφορά κατά κύριο λόγο μεγάλες επενδύσεις στις υποδομές.
«Επί χρόνια καταγγέλλουμε το ότι οι μετανάστες στη Λιβύη πέφτουν θύματα αυθαίρετων κρατήσεων, βασανιστηρίων, βιασμών, εκμετάλλευσης», υπενθύμισε από την πλευρά της η Διεθνής Αμνηστία, προτρέποντας τους αφρικανούς ηγέτες να «αφυπνιστούν».
«Οι κούφιες υποσχέσεις δεν θα δημιουργήσουν τα 22 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας τον χρόνο που έχει ανάγκη η Αφρική», υπογράμμισε από τη δική της σκοπιά η Ρουντό Καράμπα-Καγιόμπο, η διευθύντρια του τμήματος για την Αφρική της μη κυβερνητικής οργάνωσης ONE (την οποία έχει ιδρύσει ο τραγουδιστής Μπόνο). «Οι ηγέτες της ΑΕ και της ΕΕ θα όφειλαν να επενδύσουν στην ανάπτυξη μακροπρόθεσμα», να δώσουν «την προτεραιότητα στην παιδεία, στην απασχόληση και στη χειραφέτηση των νέων», τόνισε η ίδια.
Το ζήτημα της ασφάλειας αποτελεί επίσης μια από τις κεντρικές θεματικές ενότητες της συνόδου κορυφής, καθώς η Δυτική Αφρική είναι αντιμέτωπη με την άνοδο ισχυρών τζιχαντιστικών οργανώσεων, κάτι που συνδέεται σε έναν βαθμό με την απελπισία των νέων στην Αφρική.
Η ΕΕ εξέφρασε την υποστήριξή της στη λεγόμενη Ομάδα των Πέντε (G5) του Σαχέλ, η οποία προσπαθεί να συγκροτήσει μια δύναμη που θα αντιμετωπίζει τους τζιχαντιστές, αλλά δεν έχει εξασφαλίσει επαρκή χρηματοδότηση. Μόλις το μισό του προϋπολογισμού για τη δύναμη αυτή έχει συγκεντρωθεί, παρότι αυτός υποδιπλασιάστηκε, στα 240 εκατομμύρια ευρώ.
Είναι απαραίτητη η δημιουργία «μιας αφρικανικής δύναμης ικανής να επιβάλει την ειρήνη», η οποία θα έχει «την εντολή» να αντιμετωπίζει τις απειλές αλλά και «μακρόχρονη χρηματοδότηση», σχολίασε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.