Οι περίτεχνα πολύτιμοι θρόνοι των Μακεδονικών τάφων -Η ύψιστη μεταθανάτια αμοιβή [εικόνες]

Ο θρόνος είναι το πιο άνετο και μεγαλοπρεπές από τα αρχαία ελληνικά καθίσματα. Διακρίνεται από τα άλλα είδη καθισμάτων για το επιβλητικό του μέγεθος, την περίτεχνη διακόσμηση και συχνά το πολύτιμο υλικό κατασκευής του.

Στην τέχνη χρησιμοποιείται από θεούς, βασιλείς και άλλους διακεκριμένους θνητούς και, κατά τον Αθήναιο, είναι κάθισμα των ελευθέρων ανθρώπων. Έτσι κατέληξε μεταγενέστερα να ταυτιστεί με τη βασιλική εξουσία.

Το μέγεθός του προσέφερε επιφάνειες που μπορούσαν να διακοσμηθούν με θέματα από διάφορα υλικά, πολυτιμότερα και λαμπρότερα από το ξύλο.

Αυτά είναι μερικά σημεία από τα πολλά και ενδιαφέροντα που ακούστηκαν στην εισήγηση της Βασιλικής Γ. Σταματοπούλου, στο πλαίσιο του 8ου Διεθνούς Συμποσίου για την Αρχαία Μακεδονία, που πραγματοποιήθηκε μέσα στην εβδομάδα, με θέμα: «Η Μακεδονία από τον θάνατο του Φιλίππου Β΄ έως την άνοδο του Αυγούστου στην εξουσία».

«Η εύρεση λίθινων ταφικών κλινών σε θαλάμους μακεδονικών τάφων δεν ξαφνιάζει, καθώς οι θάλαμοι των μακεδονικών τάφων υλοποιούν σε ταφικό πλαίσιο έναν οικιακό ανδρώνα, ένα δωμάτιο κοινής οινοποσίας και διασκέδασης, και ο τάφος νοείται ως ο χώρος του αιώνιου συμποσίου, που είναι η ύψιστη μεταθανάτια αμοιβή για τους αγαθούς.
Το χαρακτηριστικότερο έπιπλο του ανδρώνα είναι η κλίνη συμποσίου και έτσι αποτελεί συχνότατο στοιχείο των μακεδονικών τάφων. Όμως από τον ανδρώνα δεν λείπουν και οι θρόνοι, καθώς είναι γνωστό ότι οι Μακεδόνες συμποσιάζονταν όχι μόνον ανακεκλιμένοι, αλλά και καθήμενοι».

Πλάγια όψη του θρόνου του τάφου με την ιωνική πρόσοψη που αποκάλυψε ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ρωμαίος στη Βεργίνα το 1938, εγκαινιάζοντας με το εύρημα αυτό την Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Βεργίνας, εκ μέρους του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει ύψος 1,98 μ. και πλάτος 0,95 μ. Μπροστά από τον θρόνο υπάρχει μαρμάρινο υποπόδιο

«Ήδη από το 1898, με την ανακάλυψη του μακεδονικού τάφου της Ερέτριας στην Εύβοια, που περιείχε όχι μόνο κλίνες, αλλά και δύο μαρμάρινους θρόνους, τέθηκε το θέμα της ερμηνείας της παρουσίας ενός πολυτελούς καθίσματος, όπως ο θρόνος, στον μακεδονικό ταφικό θάλαμο.
Λόγω των γυναικείων ονομάτων που αναγράφονταν στα μέτωπα των θρόνων της Ερέτριας, σε αντιδιαστολή με τα ανδρικά ονόματα που φέρουν οι κλίνες του ίδιου τάφου, συσχετίστηκαν με γυναικείες ταφές».

Ο θρόνος του τάφου του λεγόμενου «τύμβου Μπέλλα», στην ανατολική πλευρά του αρχαίου νεκροταφείου της Βεργίνας. Είναι εύρημα του Μανόλη Ανδρόνικου και του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης του 1981. Είναι κατασκευασμένος από συναρμοσμένα μαρμάρινα μπλοκ και η πλάτη του δεν είναι πραγματική, αλλά ζωγραφισμένη στον πίσω τοίχο. Στην επιφάνεια του υποποδίου του είναι χαραγμένα τα περιγράμματα δύο πελμάτων

«Τρεις άλλοι θρόνοι που ήρθαν στο φως στη Μακεδονία, δεκαετίες αργότερα, όλοι προερχόμενοι από συλημένους τάφους, έδειξαν ότι δεν επρόκειτο για ιδιαιτερότητα της περιφέρειας του μακεδονικού βασιλείου, αλλά μάλλον για μακεδονική παράδοση. Βρέθηκαν όλοι στη Βεργίνα και αποτελούν ευρήματα της Πανεπιστημιακής Ανασκαφής Βεργίνας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Πρόκειται για ταφικά έπιπλα κατασκευασμένα από μάρμαρο, που σε ορισμένες περιπτώσεις έφερε γραπτό ή ανάγλυφο διάκοσμο και, όπως βεβαιώνουν οι σχετικές παραστάσεις, μεταφέρουν πιστά στο μάρμαρο ανάλογα έπιπλα από ξύλο».

Στην εισήγηση αυτή πραγματοποιήθηκε μια συγκεντρωτική παρουσίαση των θρόνων, αποσκοπώντας στην προσέγγιση των περιστάσεων που επέβαλαν την τοποθέτηση θρόνων στον μακεδονικό ταφικό θάλαμο.
Η εισήγηση αστίασε επίσης στα διακοσμητικά θέματά τους, τόσο σε σχέση με το ταφικό περιβάλλον όσο και με τα χρηστικά έπιπλα της εποχής.
Από τη μελέτη της μορφής τους συνάγονται συμπεράσματα σχετικά με την τεχνολογία των υψηλής ποιότητας ξύλινων προτύπων τους που χάθηκαν.

*Η κα Βασιλική Γ. Σταματοπούλου είναι Διδάκτορας Κλασικής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και από το 1995 εργάζεται στην Πανεπιστημιακή Ανασκαφή της Βεργίνας, στον τομέα της ακρόπολης και των τειχών, υπό τη διεύθυνση του Αν. Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Παναγιώτη Φάκλαρη.

Το συμπόσιο συνδιοργάνωσαν το Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, το ΑΠΘ και το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος.