Ζιμπάμπουε: Η Κίνα επέτρεψε στον Μουγκάμπε να έχει εξουσία τόσα χρόνια [εικόνες]

«Η Κίνα σέβεται την απόφαση του Ρόμπερτ Μουγκάμπε να παραιτηθεί. Παραμένει ένας καλός φίλος του κινεζικού λαού», δήλωσε ένας εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, μετά την αποχώρηση του προέδρου της Ζιμπάμπουε, μετά από δύο εβδομάδες μεγάλης πολιτικής έντασης.

Λίγες ημέρες πριν την έναρξη της κρίσης, ο στρατηγός Κονσταντίνο Σιβένγκα, επικεφαλής του στρατού της Ζιμπάμπουε, βρισκόταν στο Πεκίνο για μια επίσκεψη την οποία ο υπουργός Αμυνας της Κίνας χαρακτήρισε «ανταλλαγή μεταξύ στρατιωτικών, σχεδιασμένη από καιρό».

Ο Jean-Joseph Boillot, οικονομικός σύμβουλος του Κέντρου ειδικών μελετών για την παγκόσμια οικονομία (Cepii) και συγγραφέας των βιβλίων «Κινο-Αφρική» και «Η Αφρική για τους αρχάριους», μίλησε εκτενώς στην γαλλική Liberation για τον ρόλο που έπαιξε η Κίνα στο «ξήλωμα» του υπερήλικα προέδρου της Ζιμπάμπουε, μετά από 37 χρόνια εξουσίας.

«Η επίσκεψη του Κονσταντίνο Σιβέγκα στο Πεκίνο, ακόμη κι αν επρόκειτο για μια επίσκεψη ρουτίνας και δεν είχε στόχο να πάρει οδηγίες, δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι έγινε για να συζητηθεί το ξήλωμα του Μουγκάμπε. Στη δεκαετία του '60, το Κομμουνιστικό κόμμα Κίνας υποστήριξε το κίνημα ανεξαρτησίας και τον Απρίλιο του 1980, η Κίνα ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε τον θρίαμβο του κόμματος Μουγκάμπε, του Zanu-PF.

Εκτοτε, ο αρχηγός του στρατού μεταβαίνει στο Πεκίνο τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο. Ο οπλισμός της Ζιμπάμπουε είναι κινεζικός, οι εκπαιδευτές είναι Κινέζοι, οι σχέσεις είναι πολύ στενές. Η Κίνα επέβλεψε από πολύ κοντά την εξέλιξη της πολιτικής κατάστασης και αν είχε πει όχι στο ξήλωμα του Μουγκάμπε, αυτό δεν θα είχε γίνει.

Χωρίς το Πεκίνο, ο Μουγκάμπε δεν θα είχε ποτέ διαρκέσει στην εξουσία τόσα χρόνια. Για παράδειγμα, το 2015, η Κίνα δέχτηκε να γίνει το γιουάν (κινεζικό νόμισμα) ένα νόμιμο νόμισμα στην Ζιμπάμπουε, με αντάλλαγμα το κούρεμα ενός χρέους 40 εκατομμυρίων δολαρίων.

Το ενδιαφέρον της Κίνας για την Ζιμπάμπουε δεν περιορίζεται στο πρόσωπο του Μουγκάμπε. Οι οικονομικές και πολιτισμικές συναλλαγές ανάμεσα στις δύο χώρες είναι σημαντικές -η Ζιμπάμπουε είναι η χώρα που έχει τους περισσότερους πτυχιούχους στην Κίνα. Είναι προφανές ότι η προσωπικότητα του Ρόμπερτ Μουγκάμπε ενοχλούσε τους στόχους του Φόρουμ Συνεργασίας μεταξύ Κίνας και Αφρικής (Focac) που θέτει το πλαίσιο των οικονομικών σχέσεων της Κίνας με το σύνολο της αφρικανικής ηπείρου. Δεν θα μπορούσε αυτή η μικρή χώρα να «λερώνει» την κινεζική φιλοδοξία, η οποία ήταν πιο μεγάλη.

Ο Μουγκάμπε έγινε λοιπόν κάποια στιγμή ενοχλητικός. Από τη στιγμή που ένας ηγέτης χάνει το κύρος του, γίνεται ένας προβληματικός εταίρος, ειδικά σε μια στιγμή που η εικόνα της Κίνας αρχίζει να συζητείται στην Αφρική. Η Κίνα φιλοδοξεί να έχει μια εικόνα σταθερότητας στην Αφρική, ειδικά με τους γείτονες της Ζιμπάμπουε, όπως η Νότια Αφρική, η Μοζαμβίκη ή ακόμη και η Μποτσουάνα, η οποία έχει ποταμό διαμαντιών.

Ο Μουγκάμπε είχε αρχίσει, λοιπόν, να γίνεται εμπόδιο σε αυτή την στρατηγική. Το 2016, για παράδειγμα, η Γκρέις Μουγκάμπε, η γυναίκα του, είχε θελήσει να πληρώσει οπλισμό από την Κίνα με άγρια ζώα, ελεφαντάκια, τίγρεις, ύαινες και καμηλοπαρδάλεις. Ηταν μια τυπική κίνηση αποικιακών σχέσεων, αλλά η Κίνα δεν το ήθελε αυτό, ειδικά σε μια στιγμή που ολόκληρος ο πλανήτης έχει ευαισθητοποιηθεί με την εξαφάνιση των άγριων ζώων.

Ακόμη και ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε είχε αρχίσει να εκνευρίζεται από τους Κινέζους, οι οποίοι του έλεγαν: «Ηρεμία, βάλτε τάξη».
Τα δέκα τελευταία χρόνια οι κινεζικές εισαγωγές είχαν πολλαπλασιαστεί επί 6 στην Ζιμπάμπουε κι αυτό είχε προκαλέσει ένα σοβαρό έλλειμα στο εξωτερικό εμπόριο της χώρας. Ο Μουγκάμπε, μάλιστα, είχε αρχίσει να επαναπροσδιορίζει τις σχέσεις του με την Δύση γιατί φοβόταν ότι η εξάρτηση από την Κίνα θα οδηγούσε σε όλο και μεγαλύτερη επιρροή του Πεκίνου στη χώρα του. Με όλα αυτά, είχε γίνει ένα αγκάθι στο λαιμό του κινεζικού δράκου.

Δεν νομίζω ότι υπήρξε «συνωμοσία» της Κίνας για να πέσει ο Μουγκάμπε, ας πούμε ότι η Κίνα πρότεινε να πέσει στα μαλακά. Η Κίνα είναι πολύ δραστήρια, αλλά όχι με την έννοια που ήταν η αμερικανική CIA, η οποία δεν διστάζει να καταστρώσει πραξικοπήματα.
Η Κίνα, στην Ζιμπάμπουε, συμβούλευσε αναμφίβολα ψυχραιμία και υπομονή, ώστε να αποφευχθεί μια βίαιη πτώση τύπου Τσαουσέσκου ή ένας νέος εμφύλιος, οπότε σε αυτή την περίπτωση η Κίνα θα τα έχανε όλα. Για τις κινεζικές αρχές, το στοίχημα είναι να διασφαλίσουν μια πολιτική μετάβαση η οποία θα βάλει την Ζιμπάμπουε στο τρένο της σταθερότητας και ταυτόχρονα να μην χάσουν τα πολιτικά και διπλωματικά κεκτημένα στη χώρα.

Αν η εσωτερική μετάβαση πετύχει, η Κίνα, χωρίς να αναγνωρίσει επίσημα ότι έβαλε το χεράκι της για την διαχείριση αυτής της κρίσης, θα βγει κερδισμένη. Θα αποδείκνυε, δηλαδή, ότι ξέρει να χειρίζεται εσωτερικές πολιτικές κρίσεις, χωρίς αιματοχυσίες, την ώρα που οι Δυτικοί όταν ανακατεύονται σε παρόμοιες κρίσεις, τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα τα καλύτερα». Πηγή φωτογραφιών ΑΡ