60 χρόνια από το θάνατο της Λάικα -Η αδέσποτη σκυλίτσα που θυσιάστηκε για την εξερεύνηση του διαστήματος [εικόνες & βίντεο]

Πριν από 60 χρόνια ένα αδέσποτο σκυλί από τους δρόμους της Μόσχας ξεκίνησε ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή γύρω από το Γη κι έγινε έτσι το πρώτο έμβιο που ταξίδεψε στο διάστημα.

Οι σοβιετικοί επιστήμονες που εκπαίδευσαν και είχαν αγαπήσει τη Λάικα, αναγκάστηκαν να τη στείλουν σε ένα καταδικασμένο ταξίδι για χάρη των μελλοντικών διαστημικών ταξιδιών.
Αν και η σκυλίτσα δεν γνώριζε ότι θα θυσιαζόταν για την εξερεύνηση του διαστήματος από τον άνθρωπο, έγινε παγκόσμιο φαινόμενο.

«Η φωτογραφία της φιγουράριζε στα πρωτοσέλιδα των σημαντικότερων εφημερίδων του πλανήτη. Τυπώθηκαν αναρίθμητες καρτ-ποστάλ, πακέτα τσιγάρων, σπιρτόκουτα, κουτιά με γλυκά, ημερολόγια με το πορτρέτο της Λάικα», λέει η Ολέσια Τούρκινα, συγγραφέας του βιβλίου «Σοβιετικοί Διαστημικοί Σκύλοι». «Για να τιμήσουν στην ΕΣΣΔ τον ηρωικό θάνατό της και να δοξάσουν τη θυσία της για το καλό της ανθρωπότητάς η Λάικα έγινε ήρωας των παιδικών παραμυθιών, που ήταν αφιερωμένα στους Σοβιετικούς Διαστημικούς Σκύλους».

H Λάικα σε ρουμανικό γραμματόσημο (Φωτογραφία: Wikipedia)

Όπως όλα τα σκυλιά που επελέγησαν για το σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα -36 τον αριθμό- η Λάικα ήταν ένα αδέσποτο που περισυνελέγη από τους δρόμους της Μόσχας. Ο λόγος που οι Σοβιετικοί επέλεγαν αδέσποτα σκυλιά κι όχι για παράδειγμα χιμπατζήδες, ήταν επειδή είχαν συνηθίσει στο κρύο, την πείνα και τις διάφορες περιβαλλοντικές συνθήκες, επειδή εκπαιδεύονταν εύκολα και διότι η φυσιολογία των σκύλων είχε μελετηθεί εκτεταμένα από την εποχή του Ιβάν Παβλόφ.

Συνολικά τρία σκυλιά εκπαιδεύτηκαν για την αποστολή: η Αλμπίνα, η Μούσκα και η Λάικα, αλλά επελέγη τελικά η τελευταία γιατί ήταν η πλέον φωτογενής. Τα ζώα πέρασαν μια πολύ σκληρή εκπαίδευση προκειμένου να είναι έτοιμα για το ιστορικό ταξίδι. Τους φορούσαν διαστημικές στολές και τα τοποθετούσαν μέσα σε ολοένα και μικρότερα κλουβιά για να συνηθίσουν στους στενούς χώρους του Sputnik 2, του δεύτερου δορυφόρου που ετοιμάζονταν να στείλουν οι Σοβιετικοί σε τροχιά γύρω από τη Γη. Περνούσαν από μια μηχανή φυγοκέντρησης που μιμούνταν την επιτάχυνση που σημειώνεται κατά την εκτόξευση ενός πυραύλου, υποβάλλονταν σε θορύβους όμοιους με αυτούς που υπάρχουν στο εσωτερικό ενός διαστημοπλοίου και τρέφονταν με διαστημικά γεύματα σε μορφή ζελέ.

Mοντέλο του Sputnik 2, που μετέφερε τη Λάικα στο διάστημα (Φωτογραφία: Wikipedia)

Μέσα από τη διαδικασία στρατολόγησης και εκπαίδευσης και ίσως επειδή γνώριζαν ότι η Λάικα θα θυσιαζόταν για την εξερεύνηση του διαστήματος κάποιοι από τους επιστήμονες συνδέθηκαν συναισθηματικά με την ημίαιμη σκυλίτσα.
«Πριν την πτήση της Λάικα άρχισα να κλαίω», θυμάται η ρωσίδα βιολόγος Αντίλια Κοτόφσκαγια. «Όλοι γνώριζαν ότι θα πεθάνει και της ζητούσαμε να μας συγχωρήσει».

Ένας από τους υπεύθυνους της αποστολής, ο δρ Βλαντίμιρ Γιατζόφσκι, που είχε εκπαιδεύσει και επιλέξει προσωπικά τη Λάικα, την πήρε μάλιστα στο σπίτι του παραμονές του ταξιδιού.

Η εκτόξευση από το Κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ του Καζακστάν ήταν προγραμματισμένη για τις 31 Οκτωβρίου, αλλά η Λάικα χρειάστηκε να περιμένει τρία 24ωρα.

Αν και επρόκειτο για ταξίδι χωρίς επιστροφή όλοι ήλπιζαν ότι η Λάικα θα επιβίωνε για μία εβδομάδα. Η σοβιετική προπαγάνδα έκανε τότε τον κόσμο να πιστέψει ότι η σκυλίτσα πέθανε ανώδυνα. Χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες για να λάμψει η αλήθεια.

Μετά από μόλις πέντε-επτά ώρες από την έναρξη της αποστολής σταμάτησαν να φθάνουν στο κέντρο ελέγχου σημάδια ζωής από τη Λάικα. Στην τέταρτη περιστροφή του Sputnik-2 γύρω από τη Γη ήταν πλέον σαφές ότι η σκυλίτσα είχε πεθάνει από τη ζέστη -λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας στο εσωτερικό της κάψουλας, ελλείψει επαρκούς προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία- και το υπερβολικό άγχος.

Σύμφωνα με την εκδοχή, που επί μακρόν υποστήριζαν οι Σοβιετικοί, η Λάικα πέθανε από την κατανάλωση ενός δηλητηρίου που είχαν αναμείξει με την τροφή της για να μην έχει έναν επώδυνο θάνατο κατά την επάνοδο και ανάφλεξη του Sputnik 2 στην ατμόσφαιρα.

Ο ίδιος ο δορυφόρος εξαερώθηκε κατά την επανείσοδό του στην ατμόσφαιρα στις 14 Απριλίου 1958 μετά από 2.570 τροχιές γύρω από τη Γη.

Η πτήση της Λάικα μπορεί να διήρκεσε λίγες ώρες, αλλά απέδειξε ότι οι ζωντανοί οργανισμοί μπορούσαν να επιβιώσουν από μια εκτόξευση και από τις συνθήκες που επικρατούν σε τροχιά και έδωσε τα πρώτα στοιχεία για το πως συμπεριφέρονται τα έμβια όντα στο διάστημα.

«Η Λάικα άνοιξε το δρόμο για την αποστολή ανθρώπου στο διάστημα», λέει η Ολέσια Τούρκινα. «Λένε ότι ο Γιούρι Γκαγκάριν αστειεύτηκε κάποτε ότι δεν ξέρει αν είναι ο πρώτος άνθρωπος ή ο τελευταίος σκύλος στο διάστημα».