Σε καινοτομίες αιχμής για τη δημιουργία νέων αγορών προσβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την κατανομή κονδυλίων ύψους 30 δισ. ευρώ που αποφάσισε πρόσφατα, για τη χρηματοδότηση της έρευνας και καινοτομίας την περίοδο 2018-2020.
Η χρηματοδότηση εντάσσεται στο πλαίσιο του επταετούς προγράμματος «Ορίζοντας 2020», (2014-2020), ύψους 77 δισ. ευρώ, το οποίο έχει ήδη αποφέρει καρπούς με ανακαλύψεις όπως αυτές των εξωπλανητών και των βαρυτικών κυμάτων, ενώ έχει χρηματοδοτήσει νομπελίστες ερευνητές.
«Τεχνητή νοημοσύνη, γενετική, τεχνολογία “blockchain”: η επιστήμη βρίσκεται στο επίκεντρο των σημερινών πολλά υποσχόμενων καινοτομιών αιχμής. Η Ευρώπη κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας και θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προώθηση της καινοτομίας», δήλωσε ο Κάρλος Μοέδας, Επίτροπος για την έρευνα, την επιστήμη και την καινοτομία.
«Η Επιτροπή», πρόσθεσε, «καταβάλλει συντονισμένη προσπάθεια — μεταξύ άλλων και με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας που πραγματοποιεί τώρα τα πρώτα του βήματα — για να παράσχει στις πολλές καινοτόμες ευρωπαϊκές εταιρείες ένα εφαλτήριο για να καταστούν παγκόσμιες ηγέτιδες».
Από την αρχή της θητείας της η Επιτροπή Γιούνκερ εργάζεται σκληρά για να δώσει στους καινοτόμους επιχειρηματίες της Ευρώπης κάθε ευκαιρία για να διαπρέψουν, σημειώνει με ανακοίνωσή της η Επιτροπή. Τώρα δρομολογεί την πρώτη φάση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας, για την ώθηση του οποίου θα διαθέσει από το 2018 έως το 2020, 2,7 δισ. ευρώ - από το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» - στηρίζοντας «καινοτομίες υψηλού κινδύνου και υψηλών δυνητικών αποδόσεων, για τη δημιουργία των αγορών του μέλλοντος».
Εστίαση σε πολιτικές προτεραιότητες
Το πρόγραμμα εργασίας για την περίοδο 2018-2020 θα εστιάσει τις εργασίες του σε μικρότερο αριθμό θεμάτων με αυξημένους προϋπολογισμούς, στηρίζοντας τις πολιτικές προτεραιότητες της Επιτροπής:
· Ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή: 3,3 δισ. ευρώ
· Κυκλική οικονομία: 1 δισ. ευρώ
· Ψηφιοποίηση και μετατροπή της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και των ευρωπαϊκών υπηρεσιών: 1,7 δισ. ευρώ
· Ένωση Ασφάλειας: 1 δισ. ευρώ
· Μετανάστευση: 200 εκατ. ευρώ
Ποσό 2,2 δισ. ευρώ θα διατεθεί για έργα καθαρής ενέργειας σε τέσσερις αλληλοσχετιζόμενους τομείς: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενεργειακά αποδοτικά κτίρια, ηλεκτροκίνηση και τεχνολογίες αποθήκευσης, συμπεριλαμβανομένων 200 εκατ. ευρώ για την υποστήριξη της ανάπτυξης και της παραγωγής στην Ευρώπη της νέας γενιάς ηλεκτρικών στηλών.
Προώθηση της έρευνας «blue sky»
Ταυτόχρονα, ο «Ορίζοντας 2020» θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί την «επιστήμη που έχει οδηγό την περιέργεια» (η οποία συχνά αναφέρεται και ως «βασική επιστήμη» - blue sky science - ή «έρευνα αιχμής»).
Το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας για το 2018, που εγκρίθηκε τον Αύγουστο, θα καταστήσει δυνατή τη στήριξη άριστων ερευνητών με σχεδόν 1,86 δισ. ευρώ. Οι «Δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα-Κιουρί», που χρηματοδοτούν υποτροφίες για ερευνητές σε όλα τα στάδια της σταδιοδρομίας τους, λαμβάνουν νέα ώθηση με συνολικά 2,9 δισ. ευρώ σε διάστημα τριών ετών.
Ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας
Το νέο πρόγραμμα εργασίας ενισχύει επίσης τη διεθνή συνεργασία στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας. Πάνω από 1 δισ. ευρώ επενδύονται σε 30 εμβληματικές πρωτοβουλίες, σε τομείς αμοιβαίου οφέλους. Για παράδειγμα, θα υποστηριχθούν πρωτοβουλίες συνεργασίας με τον Καναδά στον τομέα της εξατομικευμένης ιατρικής, με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, τη Σιγκαπούρη και την Αυστραλία στον τομέα της αυτοματοποίησης των οδικών μεταφορών, με την Ινδία για την αντιμετώπιση προκλήσεων στον τομέα των υδάτων, και με αφρικανικές χώρες στους τομείς της επισιτιστικής ασφάλειας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Θα διατεθούν επίσης 460 εκατ. ευρώ ειδικά για την υποστήριξη κρατών μελών και συνδεδεμένων χωρών που δεν συμμετέχουν ακόμη στο πρόγραμμα με το πλήρες δυναμικό τους. Στόχος είναι να αξιοποιηθούν οι ανεκμετάλλευτοι θύλακες αριστείας στην Ευρώπη και πέραν αυτής. Επιπλέον, το πρόγραμμα συνεχίζει να προωθεί στενότερες συνέργειες με τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία.
Απλούστευση των κανόνων συμμετοχής
Μια άλλη καινοτομία είναι η θέσπιση του πιλοτικού συστήματος κατ' αποκοπή ποσών, μιας νέας, απλούστερης προσέγγισης για την παροχή χρηματοδοτικής στήριξης στους συμμετέχοντες. Με τον τρόπο αυτό, το κέντρο βάρους των εκ των προτέρων ελέγχων θα μετατοπιστεί από τους οικονομικούς ελέγχους στο τεχνικοεπιστημονικό περιεχόμενο των έργων.
Ανοικτή επιστήμη
Το πρόγραμμα σηματοδοτεί αλλαγή στον τρόπο προώθησης της ανοικτής επιστήμης, με μετακίνηση από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνας σε επιστημονικές δημοσιεύσεις στη διάδοση της γνώσης νωρίτερα στην ερευνητική διαδικασία. Ποσό 2 δισ. ευρώ θα χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη της ανοικτής επιστήμης, και 600 εκατ. ευρώ θα διατεθούν στο ευρωπαϊκό νέφος ανοικτής επιστήμης, την ευρωπαϊκή υποδομή δεδομένων και την υπολογιστική υψηλών επιδόσεων.
Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία, με προϋπολογισμό ύψους 77 δισ. ευρώ για επτά χρόνια (2014-2020). Ενώ οι περισσότερες από τις δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη ή δεν έχουν καν ξεκινήσει, το πρόγραμμα αποφέρει ήδη αποτελέσματα.
Ερευνητές του «Ορίζοντας 2020» έχουν συμβάλει σε σημαντικές ανακαλύψεις, όπως οι εξωπλανήτες, το μποζόνιο Χιγκς και τα βαρυτικά κύματα, ενώ τουλάχιστον 19 βραβευμένοι με το βραβείο Νόμπελ ερευνητές, έλαβαν χρηματοδότηση έρευνας από την ΕΕ, πριν ή μετά τη βράβευσή τους.
Έως τον Οκτώβριο του 2017, το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 15 000 επιχορηγήσεις συνολικού ύψους 26,65 δισ. ευρώ, εκ των οποίων σχεδόν 3,79 δισ. ευρώ διατέθηκαν σε ΜΜΕ. Επίσης, το πρόγραμμα έχει παράσχει σε εταιρείες, ιδίως ΜΜΕ, πρόσβαση σε χρηματοδότηση υψηλού κινδύνου ύψους άνω των 17 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο του προγράμματος «InnovFin – Χρηματοδοτήσεις της ΕΕ για την καινοτομία». Πέραν αυτού, 3 143 κύριοι ερευνητές ΕΣΕ σε οργανισμούς υποδοχής και 10 176 υπότροφοι των Δράσεων Μαρία Σκλοντόφσκα-Κιουρί έχουν λάβει επιχορηγήσεις ύψους σχεδόν 4,87 δισ. ευρώ και 2,89 δισ. ευρώ αντίστοιχα.
Ταυτόχρονα με την έγκριση του προγράμματος εργασίας 2018-2020 για το «Ορίζοντας 2020», εγκρίθηκε το πρόγραμμα εργασίας της Ευρατόμ για το 2018, το οποίο προβλέπει επενδύσεις 32 εκατ. ευρώ στην έρευνα για τη διαχείριση και τη διάθεση ραδιενεργών αποβλήτων. Επιπλέον, προβλέπεται η ανάπτυξη ενός ερευνητικού χάρτη πορείας, σχετικά με τον ασφαλή παροπλισμό των πυρηνικών σταθμών, με στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των δαπανών.