Την δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτων κτισμάτων τα οποία έχουν κριθεί κατεδαφιστέα με αμετάκλητη απόφαση προβλέπει μεταξύ άλλων το νομοσχέδιο «Έλεγχος και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος» το οποίο αναμένεται να ψηφιστεί την Τετάρτη.
Ειδικότερα, για πρώτη φορά προβλέπεται, κατ΄ εξαίρεση, η υπαγωγή σε ρυθμίσεις τακτοποίησης αυθαιρέτων, εκείνων των κτισμάτων, των οποίων οι οικοδομικές άδειες ή και οι αναθεωρήσεις τους ακυρώθηκαν μεν με αμετάκλητη απόφαση του αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου, αλλά χωρίς να έχουν υποβληθεί για την έκδοσή τους ψευδή ή αναληθή στοιχεία.
Επιπλέον όσοι έχτισαν αυθαίρετο μετά τις 28 Ιουλίου 2011 θα καταβάλουν πρόστιμο μόλις 500 ευρώ , εφόσον οι ιδιοκτήτες τους έχουν ενημερώσει με υπεύθυνη δήλωση το Τοπικό Παρατηρητήριο ότι θα προχωρήσουν σε κατεδάφιση ή αποκατάσταση της αυθαιρεσίας. Η κατεδάφιση θα πρέπει να γίνει εντός 30 ημερών από τη σύνταξη της έκθεσης αυτοψίας που έχει κάνει η αρμόδια αρχή.
Οπως εξηγήθηκε στην συνέντευξη Τύπου του Γ. Σταθάκη, η επιπλέον ρύθμιση που μπήκε στο ν/σ προβλέπει ότι όποιος αυτοβούλως αμέσως μετά την καταγραφή του ως αυθαιρέτου κατεδαφίζει το αυθαίρετο, σαν κίνητρο για να το κατεδαφίσει, δεν θα πληρώνει το πρόστιμο ανέγερσης, θα πληρώνει μόνο παράβολο 500 €. Με άλλα λόγια, αν το κατεδαφίσει αυτοβούλως, τότε δεν πληρώνει το πρόστιμο αρκεί να το κατεδαφίσει.
Παράλληλα, με το ίδιο ν/σ, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός ΠΕΝ Γιώργος Σταθάκης, διευρύνονται τα κοινωνικά κριτήρια στα παράβολα και τα πρόστιμα για τα αυθαίρετα.
Με το νέο νόμο για τον έλεγχο της δόμησης και την προστασία του περιβάλλοντος, που αναμένεται να ψηφιστεί την Τετάρτη στη Βουλή, διευρύνονται τα κοινωνικά κριτήρια σε μακροχρόνια ανέργους, που πλέον θα καταβάλουν το 30% του προστίμου, καθώς επίσης και σε δικαιούχους επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης, που θα καταβάλουν το 20% του προστίμου. Σημαντική, επίσης και για τις δύο ομάδες, είναι η απόφαση για διετή αναστολή καταβολής των δόσεων.
Προβλέπεται επίσης, μείωση του ενιαίου ειδικού προστίμου σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Επίσης, μειώνονται πλέον στο μισό τα παράβολα για όλες τις περιπτώσεις, εκτός από την τελευταία που παραμένει ίδιο.
Δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαίρετων που έχουν κριθεί κατεδαφιστέα / Φωτογραφία: Εurokinissi - ΒΕΡΒΕΡΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Πού μειώνονται πρόστιμα-παράβολα
Ειδικότερα, στα 250 ευρώ ανέρχεται πλέον το παράβολο για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τμ, 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τμ και μέχρι 500 τμ, 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τμ και μέχρι 2.000 τμ, 4. 000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τμ και μέχρι 5.000 τμ, 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5.000 τμ.
Εξακολουθούν να ισχύουν οι μειώσεις για ΑμΕΑ, που καταβάλλουν το 15% -20% του προστίμου ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας (για 80% και 67%) και το εισόδημα (με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ για την πρώτη περίπτωση και 18.000 ή 24.000 ευρώ, αντίστοιχα, για τη δεύτερη περίπτωση).
Για παλιννοστούντες ομογενείς και πολύτεκνους που καταβάλουν το 20% του προστίμου οι πρώτοι και το 20%-50% οι δεύτεροι.
Τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ, καταβάλλουν ποσοστό 30% του προστίμου, ενώ οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και για τις μονογονεϊκές οικογένειες.
Πολύτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ, καταβάλλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Πολύτεκνοι με δευτερεύουσα κατοικία (επιφάνεια μικρότερη των 80 τμ), καταβάλλουν 50% του προστίμου.
Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται, επίσης, επιπλέον κατά 20% εάν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο από τη ψήφιση του νομοσχεδίου, επιπλέον κατά 10% εάν υπαχθεί μέσα στο δεύτερο εξάμηνο από την ψήφιση του νομοσχεδίου και επιπλέον κατά 10% εφόσον υποβληθεί η μελέτη στατικής επάρκειας ταυτόχρονα με τη δήλωση υπαγωγής.
Εάν για την υπαγωγή αυθαίρετων ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες προσαρμογής:
α) με βάση την απόφαση της Επιτροπής Ελέγχου Αυθαίρετων Κατασκευών ή
β) με βάση την απόφαση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής ή του Περιφερειακού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής ή του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής για τις αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις σε διατηρητέα κτίρια, τότε το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά το κόστος των εργασιών προσαρμογής και μέχρι 50% αυτού, εξαιρούμενου του παραβόλου εφόσον προσκομιστεί βεβαίωση της Επιτροπής ή των Συμβουλίων ότι οι εργασίες προσαρμογής υλοποιήθηκαν προσηκόντως.
Εάν για την υπαγωγή αυθαίρετων ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες στατικής ενίσχυσης με την εκπόνηση στατικής μελέτης, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά:
α) 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 3,
β) 50% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 2,
γ) 30% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 1.
Μείωση 30% με 50% (ανάλογα με τα τετραγωνικά) θα ισχύσει για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση, ενώ έκπτωση 20% προβλέπεται για όσους πληρώσουν εφάπαξ και 10% για όσους καταβάλουν το 30% του προστίμου.
Επίσης, μειώνονται, τα πρόστιμα για τα κτίσματα που δεν έχουν οικοδομική άδεια, αλλά έχουν υπερβάσεις δόμησης μικρότερες από 100 έως 500 τμ.
Επίσης, για αυθαίρετες κατοικίες που έχουν κατασκευασθεί μεταξύ 1983-1993, αυθαίρετα σε περιοχές εκτός σχεδίου και στις οποίες εκκρεμεί η έγκριση πολεοδομικής μελέτης -αυθαίρετα υπόγεια - εσωτερικούς εξώστες (πατάρια) - σοφίτες, στάσιμους οικισμούς κάτω των 500 κατοίκων που δεν είναι παραλιακοί και κοντά σε χιονοδρομικά κέντρα και που έχουν κατασκευασθεί πριν από το 1993.
Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα να μειωθεί κατά 20% η οφειλόμενη εισφορά ενός ιδιοκτήτη ακινήτου για ακίνητα που μπαίνουν στο σχέδιο πόλης.
Πού αυξάνονται τα πρόστιμα
Σημειώνεται επίσης, ότι μείωση προστίμου δεν ισχύει, εφόσον πριν από την ημερομηνία υπαγωγής, εντοπιστούν οι αυθαίρετες κατασκευές ή οι αλλαγές χρήσης από το αρμόδιο Παρατηρητήριο. Στην περίπτωση αυτή, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο αυξάνεται σε κάθε περίπτωση κατά 20%.
Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο αυξάνεται επίσης κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος το τρίτο εξάμηνο από την ψήφιση του παρόντος, κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος το τέταρτο εξάμηνο από τη ψήφιση του παρόντος, κατά 10% αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση ευρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν προεδρικά διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.
Τέλος, εξακολουθούν να ισχύουν οι απαγορεύσεις υπαγωγής των αυθαιρέτων που βρίσκονται σε αιγιαλούς, δάση, ρέματα, κοινόχρηστους χώρους, αρχαιολογικούς χώρους κλπ, ενώ αυξάνονται τα πρόστιμα σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές που καλύπτονται από ειδικά διατάγματα προστασίας (περιοχές NATURA κλπ).
Προβληματισμός από την Επιστημονική Επιτροπή της Βουλής
Ανησυχία για μια σειρά από τις προωθούμενες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου για τα αυθαίρετα, εκφράζει η Επιστημονική Επιτροπή της Βουλής στη σχετική έκθεσή της.
Ιδιαίτερο προβληματισμό προκαλεί η επαναφορά του θεσμού μεταφοράς συντελεστή δόμησης, καθώς, όπως επισημαίνεται από πλευράς της επιτροπής, δύο αντίστοιχες νομοθετικές απόπειρες του παρελθόντος είχαν κριθεί αντισυνταγματικές από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ).
«Η νομολογία του ΣτΕ έχει δεχθεί ότι η μεταφορά του συντελεστή δόμησης….δεν είναι συνταγματικώς επιτρεπτή σύμφωνα µε το άρθρο 24 παρ. 1 και 2 Σ, εφόσον πραγματοποιείται σε περιοχές που δεν έχουν ειδικώς προκαθορισθεί και οργανωθεί µε αντικειμενικά κριτήρια χωροταξικής και πολεοδοµικής φύσεως ως κατάλληλες ζώνες για το σκοπό αυτό, όπως συμβαίνει µε τις Ζώνες Αγοράς Συντελεστών (ΖΑΣ)» αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση.
Την ίδια ώρα, η εν λόγω έκθεση προσθέτει ότι «γενικότερα, η θέσπιση και διαφοροποίηση των όρων δόμησης και χρήσης των ακινήτων που περιλαμβάνονται στη χωροταξική ρύθμιση δεν επιτρέπεται να γίνεται κατά τρόπο περιστασιακό, αλλά επιβάλλεται να εντάσσεται στον πολεοδομικό σχεδιασμό, να υπηρετεί τους στόχους του και να εναρμονίζεται με τις κατευθύνσεις του».
Παράλληλα, η Επιτροπή κρούει «καμπανάκι» αντισυνταγματικότητας και για τα άρθρα του νομοσχεδίου, αναφορικά με τις άδειες νομιμοποίησης. Επισημαίνει δε, ότι παρότι γίνεται χρήση του όρου «άδεια νομιμοποίησης» δεν δίνεται ο ορισμός του και δεν ορίζεται ότι προβλέπεται η έκδοση τέτοιου τύπου αδείας από το αρμόδιο διοικητικό όργανο μετά την περάτωση των διαδικασιών υπαγωγής».
Αντίστοιχες ανησυχίες διατυπώνονται και για τα άρθρα του νομοσχεδίου που παρέχουν τη δυνατότητα υπαγωγής στις διατάξεις περί αναστολής και εξαίρεσης κατεδάφισης κτισμάτων. Και αυτό γιατί υπάρχει κίνδυνος αθρόας νομιμοποίησης αυθαιρέτων κτισμάτων σε βάρος του περιβάλλοντος.
«Οι κατηγορίες των υπαγόμενων περιπτώσεων, που εξαιρούνται από τη γενική απαγόρευση του άρθρου 89 (δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις, αιγιαλός, αρχαιολογικοί χώροι, ρέματα κ.λπ.) είναι πλείονες και περιλαμβάνουν κατασκευές και εγκαταστάσεις χιονοδρομικών κέντρων και ορεινών καταφυγίων δημοσίου ενδιαφέροντος, λιμενικές εγκαταστάσεις παντός είδους και κτήρια εντός χερσαίας ζώνης λιμένα, που ανήκουν στο δημόσιο ή σε δημόσια αρχή ή έχουν παραχωρηθεί στους δήμους, κατασκευές και εγκαταστάσεις καθ’ υπέρβαση νόμιμης άδειας σε εγκεκριμένους χώρους οργανωμένης υπαίθριας δασικής αναψυχής, οι οποίες έχουν κατασκευασθεί από Ο.Τ.Α ή άλλη δημόσια αρχή, χωρίς την έγκριση της αρμόδιας για την έκταση δασικής υπηρεσίας. Στην ανωτέρω περιπτωσιολογία, και προκειμένου οι σχετικές διατάξεις να µην προσκρούουν στο άρθρο 24 του Συντάγματος, σκόπιμο είναι να ερευνάται κάθε φορά το ειδικό καθεστώς το οποίο διέπει το προς ρύθμιση ακίνητο, ώστε να αποφευχθεί η αθρόα νομιμοποίηση ακινήτων σε βάρος όχι µόνο του πολεοδομικού κεκτημένου, αλλά και περιβαλλοντικώς ευαίσθητων τόπων όπου δεν φαίνεται να υποβάλλεται συγκεκριμένος τύπος μελετών ούτε για προστατευόμενα είδη ούτε για προστατευόμενες περιοχές» υπογραμμίζει η έκθεση.