Η αμοιβαία επιβολή ταξιδιωτικών περιορισμών επί των πολιτών των δύο χωρών αποτελεί μία ακόμη ένδειξη της έντασης στις σχέσεις ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και την Αγκυρα, δύο χώρες συμμάχους στην Ατλαντική Συμμαχία με στενούς δεσμούς στον στρατιωτικό και εμπορικό τομέα, καθώς και στη συνεργασία στον τομέα των Πληροφοριών.
Και παρά τη δέσμευση του πρόεδρου Ντόναλντ Τραμπ για την αναθέρμανση μίας τεταμένης κατά τη διάρκεια της προεδρίας Ομπάμα σχέσης.
Καθώς όμως η Τουρκία βρίσκεται στα πρόθυρα ενός μεγαλύτερου χάους, ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι ο Ερντογάν έχει περισσότερα να κερδίσει από τη διατήρηση της έντασης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αναφέρεται σε άρθρο της Washington Post που υπογράφεται από τον Adam Taylor σχετικά με μία αμερικανο-τουρκική διπλωματική κρίση η οποία σοβούσε εδώ και καιρό και ίσως να μην είναι βραχύβια.
Διπλωματικό πινγκ-πονγκ
Τα γεγονότα του σαββατοκύριακου ξεκίνησαν από τη σύλληψη του Μετίν Τοπούζ, τούρκου υπαλλήλου στο αμερικανικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης με την κατηγορία της κατασκοπείας. Ακολούθησε η ανακοίνωση από την αμερικανική πρεσβεία στην Αγκυρα της αναστολής έκδοσης όλων των μη μεταναστευτικών αδειών εισόδου από όλες τις αμερικανικές διπλωματικές αποστολές στην Τουρκία, ενώ λίγες ώρες αργότερα, η τουρκική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον εξέδωσε παρόμοια ανακοίνωση για την έκδοση αδειών εισόδου προς αμερικανούς πολίτες. Στη συνέχεια ανακοινώθηκε ότι η εισαγγελία διέταξε τη σύλληψη και δεύτερου τούρκου υπάλληλου της αμερικανικής πρεσβείας.
Οπως σε πολλές από τις διαμάχες ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και την Αγκυρα, το κεντρικό θέμα της έντασης είναι η εμμονή της Τουρκίας ως προς το πρόσωπο του πρώην συμμάχου του Ερντογάν, αυτοεξόριστου τούρκου ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν που ζει στην Πενσιλβάνια και στον οποίο η Αγκυρα επιμένει να προσάπτει την οργάνωση του αποτυχημένου πραξικοπήματος.
Με δηλώσεις του στο Al Jazeera, ο σύμβουλος του Ερντογάν Μπουρχάν Κουζού ισχυρίσθηκε ότι η σύλληψη του πρώτου τούρκου υπαλλήλου του αμερικανικού προξενείου ενόχλησε την Ουάσινγκτον διότι ο άνθρωπος αυτός είχε πληροφορίες για υποτιθέμενο ρόλο της Ουάσινγκτον στην απόπειρα του πραξικοπήματος.
Κατά τον περασμένο χρόνο, κυκλοφόρησαν ποικίλες θεωρίες συνωμοσίας για αμερικανική ανάμειξη στην απόπειρα, παρά τις συχνές διαψεύσεις εκ μέρους της αμερικανικής κυβέρνησης, ενώ αμερικανοί πολίτες περιλαμβάνονταν στους 50.000 ανθρώπους οι οποίοι συνελήφθησαν μετά το πραξικόπημα και, σύμφωνα με την Washington Post, αμερικανοί αξιωματούχοι υποπτεύονται ότι τα άτομα αυτά αποτελούν διαπραγματευτικά εργαλεία για την προώθηση του αιτήματος της Αγκυρας για την έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν.
Ομως ο Φετουλάχ Γκιουλέν δεν είναι παρά το ένα από τα ενεργά σημεία τριβής ανάμεσα στην Αγκυρα και την Ουάσινγκτον.
Κατά τη διάρκεια των οκτώ ετών της προεδρίας Ομπάμα, ο Ερντογάν είχε σειρά διαφωνιών σε θέματα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, με επίκεντρο τη Συρία και τους Κούρδους, ενώ ο Μπαράκ Ομπάμα επέκρινε το αυταρχικό καθεστώς διακυβέρνησης της Τουρκίας και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ουδετερότητα της Ουάσινγκτον απέναντι στο πραξικόπημα του 2013 στην Αίγυπτο και η ουδέτερη και χλιαρή της αντίδραση στην απόπειρα πραξικοπήματος στη Τουρκία ενίσχυσε τις τουρκικές εμμονές σχετικά με τις αμερικανικές προθέσεις.
Αρχικά, δημιουργήθηκε η προσδοκία ότι ο πρόεδρος Τραμπ, ένας άνθρωπος που ίσως έχει μεγαλύτερη άνεση απέναντι στην απολυταρχία και διακατέχεται από έντονη επιθυμία κατάλυσης της κληρονομιάς Ομπάμα, θα πρόσφερε την ευκαιρία μίας νέας αρχής για τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις, σύμφωνα με την Washington Post.
Και προς αυτήν την κατεύθυνση υπήρξαν και από τις δύο πλευρές θετικά σημάδια: ο Τραμπ ήταν ο μόνος ηγέτης που συνεχάρη τον Ερντογάν για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος περί συνταγματικής μεταρρύθμισης τον Απρίλιο, ενώ ο πρόεδρος της Τουρκίας ζήτησε «reset» στις σχέσεις με την Ουάσινγκτον.
Ωστόσο, εννέα μήνες μετά την εγκατάστασή του στο Λευκό Οίκο, ο Τραμπ δεν επιβεβαίωσε στην πράξη τις θετικές του προθέσεις απέναντι την Τουρκία. Η Ουάσινγκτον συμφώνησε στον εξοπλισμό των κούρδων μαχητών των YPG της Συρίας, που η Αγκυρα θεωρεί συμμάχους του PKK, τον περασμένο μήνα, οι ομοσπονδιακές εισαγγελικές αρχές απήγγειλαν κατηγορίες κατά πρώην υπουργού Οικονομίας της Τουρκίας για συνεργασία με τον Ρεζά Ζαράμπ, τουρκο-ιρανό έμπορο χρυσού με στόχο την παράκαμψη των κυρώσεων κατά του Ιράν, ενώ το επεισόδιο με τον ξυλοδαρμό διαδηλωτών έξω από την κατοικία του τούρκου πρεσβευτή στην Ουάσινγκτον από σωματοφύλακες του Ερντογάν -το σχετικό βίντεο έγινε viral- έπληξε την εικόνα της Τουρκίας στις ΗΠΑ.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι ο Φετουλάχ Γκιουλέν θα παραμείνει κάτοικος της Πενσιλβάνια για το προσεχές μέλλον, συμπεραίνει το δημοσίευμα της Washington Post.
Η εξήγηση της Washington Post: Τα αφηγήματα που βολευουν τον Ερντογάν
Σε μία χώρα όπου το «βαθύ κράτος» αποτελεί πηγή φόβου, πολλοί Τούρκοι θεωρούν ότι το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στο πρόσωπο του Τραμπ, αλλά στη γραφειοκρατία που τον περιστοιχίζει. Με άρθρο του στην φιλοκυβερνητική Daily Sabah, ο ανταποκριτής στην Ουάσινγκτον Ρατζίπ Σόιλου διατύπωσε την θέση ότι «ο μηχανισμός στην Ουάσινγκτον» στοχοποιεί την Τουρκία, όπως στοχοποιούσε τον Τραμπ επειδή ήταν "outsider".
Αυτού του είδους το αφήγημα μπορεί να βολεύει, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, τον Ερντογάν, δεδομένου του αντι-αμερικανικού αισθήματος στην τουρκική κοινωνία, το οποίο ενισχύθηκε μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Πληροφορίες που επικαλείται η Washington Post αναφέρουν ότι ένας «ευρασιατικός πυρήνας» που επιδιώκει στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία κερδίζει έδαφος στους κόλπους των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
Παράλληλα, οι σκιώδεις αμερικανικές δυνάμεις που προστατεύουν τον Φετουλάχ Γκιουλέν είναι ένα ακόμη βολικό αφήγημα που παρέχει δικαιολογία για οποιαδήποτε αποτυχία. Και σύμφωνα με τον Σονέρ Τσαγκαπτάι , συγγραφέα του βιβλίου «The New Sultan: Erdogan and the Crisis of Modern Turkey», ο Ερντογάν μπορεί ακόμη και να μην επιθυμεί τελικά την έκδοση του Γκιουλέν ώστε να μην μετατραπεί «από ειδεχθή πραξικοπηματία σε μάρτυρα».
Ωστόσο, όλα αυτά δεν θα είναι παρά βραχυπρόθεσμα οφέλη που θα προκύψουν για τον Ερντογάν από την αμερικανο-τουρκική διπλωματική κρίση. Χιλιάδες αμερικανοί και τούρκοι τουρίστες, πανεπιστημιακοί και άνθρωποι των επιχειρήσεων εμποδίζονται να μετακινηθούν τη στιγμή που η τουρκική οικονομία παραπαίει.
Ο Ερντογάν μπορεί να θέλει να φλερτάρει με την ιδέα της απομάκρυνσης από τη Δύση, αλλά η εμμονή στη ρητορική αυτή το πιθανότερο είναι ότι θα βλάψει τη χώρα του περισσότερο από τους άλλους, καταλήγει η ανάλυση της Washington Post.
Πηγή: Washington Post, ΑΠΕ-ΜΠΕ, Φωτογραφίες: AP