Μια ψηλή γυναίκα, με ριχτές μακριές ζακέτες, λυτά -συνήθως- μαλλιά και μαύρα γυαλιά. Η φιγούρα της Λούλας Αναγωστάκη δεν περνούσε ποτέ απαρατήρητη.
Και αν τα τελευταία χρόνια έβγαινε όλο και λιγότερο από το σπίτι της -και στο τέλος δεν έβγαινε καθόλου- η μορφή της ήταν γνώριμη. Γνώριμη αλλά όχι οικεία. Στο σπίτι στο Κολωνάκι, ένα αστικό διαμέρισμα στην οδό Καψάλη 1, γεμάτο βιβλία, φωτογραφίες, πίνακες, σκίτσα, το φως έμπαινε πάντα με μέτρο.
Η Λούλα Αναγνωστάκη αγαπούσε το ημίφως, το σκοτάδι σχεδόν. Τα πατζούρια κατεβασμένα, οι γρίλιες μισόκλειστες. Κι όμως οι ήρωές της, χαμένοι στα δικά τους σκοτάδια, κυνηγούσαν το φως -το φως μέσα τους. Η σημαντικότερη συγγραφέας της μεταπολεμικής γενιάς, η γυναίκα που συστήθηκε από τον Κάρολο Κουν πριν από μισόν αιώνα και συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης ως την τελευταία παράσταση του ιδρυτή του, η αδελφή του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, η σύζυγος του λογοτέχνη, μεταφραστή και ψυχιάτρου Γιώργου Χειμωνά, η μητέρα του συγγραφέα και πολιτευτή (με το ΠΑΣΟΚ) Θανάση Χειμωνά, δεν μένει πια εδώ... Περιτριγυρισμένη από ξεχωριστούς, ξεχώρισε από μόνη της. Ηταν αυτόφωτη.
Με μια ιδιαίτερη γραφή, αποτύπωσε στα έργα της τα τραύματα και τις πληγές μιας ολόκληρης εποχής. Πάντα με επίκεντρο τον άνθρωπο -μπορεί και της διπλανής πόρτας- ακολούθησε με τα κείμενά της την Ελλάδα από τα μέσα της δεκαετίας του '60 μέχρι πρόσφατα. Η μεταπολίτευση σήμανε μια νέα εκκίνηση. Ανδρες και γυναίκες, νέοι, βγαλμένοι μέσα από μια καθημερινότητα βρίσκονταν πάντα συνομιλητές με την ιστορία -τη μικρή και τη μεγάλη. Στο θέατρό της ήρωες ήμασταν εμείς. Ηττημένοι, φοβισμένοι, μοναχικοί, εγκλωβισμένοι που αναζητούν, μάταια, την επικοινωνία. Με έναν λόγο ακριβή, λιτό, μεστό και ρεαλιστικό, οι φράσεις υπάκουαν σε μια εσωτερική μουσικότητα, είχαν τον δικό τους ρυθμό.
«Οι γυναίκες της Λούλας είναι άγγελοι και τέρατα μαζί. Τις νομίζεις λεπτεπίλεπτες, φευγάτες και ευαίσθητες, αλλά συγχρόνως είναι εντελώς γειωμένες. Πρόσωπα αντιφατικά», είχε πει για τις γοητευτικές ηρωίδες της η Ρένη Πιττακή. Ανάμεσα στις δύο γυναίκες είχε αναπτυχθεί μια βαθιά φιλία. Εργα της, εκτός από τον Κουν, ανέβασε ο Λευτέρης Βογιατζής, προσφάτως ο Θοδωρής Γκόνης, ο Μάνος Καρατζογιάννης. Εκείνη ήταν που έγραψε το τελευταίο έργο για την Τζένη Καρέζη. Αγαπούσε πολύ και τα μονόπρακτα.
Η Αναγνωστάκη έβλεπε λίγο θέατρο, γιατί «το βαριόταν», ήθελε πάντα να βάλει τάξη στην αταξία του χώρου (της), να οργανώσει το υλικό που άφησε ο Χειμωνάς. Εδειχνε εκκεντρική -ίσως και να ήταν. Τα μαύρα γυαλιά τα έβαλε στα δεκαοκτώ της, όπως έλεγε, και δεν τα ξαναέβγαλε ποτέ. Εβρισκε πιο κομψή την όψη της έτσι -αγαπούσε πολύ και την κομψότητα και την αισθητική. Και δεν αγαπούσε τις συνεντεύξεις -κι ας έδινε, «τέλος πάντων», πού και πού μερικές. Ανήκε σε εκείνες τις γυναίκες που πήγαν μακριά γιατί είχαν να πουν τη δική τους ιστορία. Την ίδια στιγμή, μπορούσε να σχολιάζει τα τρέχοντα, να καταπιάνεται με τα μικρά της ζωής -και από αυτά να αντλεί τη θεματολογία της. Ενα γλυκό από το ζαχαροπλαστείο της γειτονιάς, ένα ρούχο της μόδας που είδε, μια είδηση που άκουσε.
Η Λούλα Αναγνωστάκη ήταν ενδιαφέρουσα και γοητευτική. Οπως και τα έργα της. Είχε το ταλέντο να δημιουργεί την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία της άρεσε να ζει. Για να τη γνωρίσεις έπρεπε να πας προς τα εκεί. Αν σε εμπιστευόταν, τα πράγματα άλλαζαν. Είχε μια αυστηρότητα -ξεκινώντας από τον ίδιο της τον εαυτό. Και ζούσε τη ζωή της με θεατρικότητα.
Οι φωτογραφίες τής Λούλας Αναγνωστάκη και του Θανάση Χειμωνά είναι από το σάιτ του Σταύρου Θεοδωράκη protagonistes.gr
* Η κηδεία της Λούλας Αναγνωστάκη θα γίνει αύριο, Τρίτη, 10 Οκτωβρίου από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών, στις 16.00.