Μία από τις σημαντικότερες διεθνείς θεατρικές διακρίσεις, το βραβείο Ίψεν, κατέκτησε η Ελληνίδα ηθοποιός και σκηνοθέτης Ραφίκα Σάουις.
Πρόκειται για το «βραβείο καλύτερης προτεινόμενης σκηνοθεσίας και δραματουργίας» (διεθνής υποτροφία Ibsen Scholarship), που απονεμήθηκε στην πρόταση με τίτλο «Europeana» που κατάθεσε η Ραφίκα Σάουις.
Η απονομή θα πραγματοποιηθεί στις 18 Οκτωβρίου στην γενέθλια πόλη του Ίψεν, το Σκίεν της Νορβηγίας.
Πυρήνας της βραβευμένης πρότασης είναι το έργο του Nορβηγού δραματουργού, Ερρίκου Ίψεν- το όνομα του οποίου φέρει και το βραβείο – ο «Μικρός Έγιολφ», στο οποίο τίθεται υπό αμφισβήτηση η ανθρώπινη ευθύνη.
Στο αστικό αυτό δράμα οι γονείς ενός παιδιού αρνούνται να δεχτούν την πραγματικότητα: ότι ο γιος τους έμεινε παράλυτος.
Αυτή η παραδοξότητα αντλείται από την ενοχή τους, επειδή το παιδί έπαψε να είναι αρτιμελές από δική τους αμέλεια.
Μία κατάσταση που θέτει ερωτήματα όπως: Πώς ορίζεται σήμερα η ταυτότητα; Είμαι αποδεκτός, όπως είμαι; Ποιος υπερασπίζεται τα δικαιώματα μου;
Συνδυάζει τον μικρό Εγιολφ του Ιψεν με τα προσφυγόπουλα του Αιγαίου
Στο «Europeana» η Ραφίκα Σάουις μεταφέρει τον σκηνικό χώρο του «Μικρού Εγιολφ» στα ελληνικά νησιά την περίοδο της προσφυγικής κρίσης.
Στο επίκεντρο βρίσκονται τα ασυνόδευτα παιδιά που διέσχισαν εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα εμπόλεμων και αφιλόξενων περιοχών και εντέλει αποβιβάστηκαν μέσα από σαθρά πλεούμενα στις ακτές των νησιών του Αιγαίου.
Οι αφηγήσεις 150 εξ αυτών που συνέλεξε η Ραφίκα Σάουις αποτελεί πολύτιμο υλικό γύρω από το οποίο πλέκεται η βραβευμένη πλέον παράσταση.
Στην πρόταση της Ραφίκας Σάουις οι οδύσσειες αυτών των μικρών ηρώων καταγεγραμμένες σε 150 ηχογραφημένες μαρτυρίες εφάπτονται με το αστικό δράμα του Ίψεν που αφορά μια παιδική τραγωδία, συνθέτοντας εν τέλει ένα δοκίμιο σχετικά με τις έννοιες της ενοχής και του ελέους, του κοινωνικού προορισμού και του καθήκοντος.
Ειδικότερα, όπως σημειώνει η ομάδα, το «Eurοpeana» ερευνά την ανθρώπινη ευθύνη μετά την απώλεια από την πλευρά των ανθρωπιστικών πρακτικών θέτοντας το ερώτημα «τι είναι πραγματικά ο ακτιβισμός» και «ποια είναι τελικά τα όρια μεταξύ φιλανθρωπίας και ανθρωπισμού;»
Επί σκηνής μάσκες, ήχοι και όνειρα
Στην παράσταση συμμετέχουν τέσσερις ηθοποιοί-χορευτές, οι οποίοι μέσα από μια διαρκή σωματική μεταμόρφωση και με τη χρήση κινηματογραφικής μάσκας και ηχογραφημένου λόγου, ενσαρκώνουν τους υπόλοιπους ρόλους του έργου και τις σημερινές αναφορές τους, όπως απαντώνται σε διαφορετικά στερεότυπα χαρακτήρων.
Το σκηνικό έχει τη μορφή ημισφαιρικού θόλου στην οποία θα προβάλλονται αισθητικά μοτίβα από τον κόσμο των ονείρων των παιδιών, ενώ η άμμος στο πάτωμα της σκηνής συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός κλειστοφοβικού χώρου.
Στο σκεπτικό της βράβευσης η κριτική επιτροπή υπογραμμίζει μεταξύ άλλων η Ελλάδα «βρίσκεται στην πρώτη γραμμή μιας κρίσιμης μάχης στην άμυνα των αρχών της ελευθερίας, της ανοιχτής κοινωνίας και της ανθρωπότητας.
Είναι αξιοσημείωτο ότι πρόκειται για τις αξίες στις οποίες βασίζεται το οικοδόμημα της ενωμένης Ευρώπη». Και διερευνά ερωτήσεις με τις οποίες όλοι βρίσκονται αντιμέτωποι όπως: Ποιες είναι οι αρχές της ελευθερίας και της ανθρώπινης ευθύνης;
Συντελεστές:
Σύλληψη – σκηνοθεσία: Ραφίκα Σαουίς
Δραματουργία: Νίκος Φλέσσας
Σκηνικά –κουστούμια: Αντώνης Βολανάκης.
Φωτισμός: η Βαλεντίνα Ταμιολάκη
Ερμηνεύουν: Ραφίκα Σαουίς, Μάρθα Πασσακοπούλου, Νικολέτα Καρμίρη, Ιωάννα Τουμπακάρη.
Τα βραβεία Ίψεν είναι δυο και θεωρούνται από τα πιο σημαντικά βραβεία στη παγκόσμια θεατρική σκηνή.
Το πρώτο βραβείο Ίψεν απονέμεται τιμητικά κάθε χρόνο σε μια διεθνή ομάδα. Το Ibsen Scolarship-Ibsen Awards είναι ένα διαγωνιστικό βραβείο και απονέμεται κάθε δύο χρόνια.
Η Ραφίκα Σάουις ηθοποιός, περφόρμερ και σκηνοθέτης γεννήθηκε στην Αθήνα και η καταγωγή της έλκεται από τη Συρία την Ελλάδα και την Αγγλία.
Σπούδασε στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδος, στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (τμήμα Φιλολογίας) και στη Βασιλική Ακαδημία Θεάτρου στο Λονδίνο.
Έχει συνεργαστεί ως ηθοποιός σε παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, Φεστιβάλ Αθηνών, Abbey Festival, Μπιενάλε Αθηνών, Βασιλική Ακαδημία Θεάτρου/Λονδίνο, John Gielgud Theatre.
Ως σκηνοθέτης ασχολείται με το πολιτικό και το θέατρο ντοκουμέντο.
Το 2015 δημιούργησε με μία ομάδα καλλιτεχνών την κολεκτίβα Zlap με την οποία έχουν συνεργαστεί πολλοί καλλιτέχνες από τον εικαστικό και θεατρικό χώρο. Με τα έργα τους τη Σπουδή Ι και ΙΙ του έργου Ατρείδες, Τετράδια κρίσης εστίασαν στο προσφυγικό ζήτημα, εξετάζοντας την αμφισημία των ανθρωπιστικών πρακτικών της Δύσης. Τη δουλειά τους φιλοξένησαν το Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, η Μπιενάλε Αθηνών και το Mixer Festival που πραγματοποιείται στο Βελιγράδι.
Η Ραφίκα Σαουίς πρόσφατα παρουσίασε έργο της στο Εθνικό Θέατρο της Νορβηγίας, στο Φεστιβάλ του Ίψεν στο πλαίσιο της πλατφόρμας «Monsters of Reality- The Mimesis Machine».
Φέτος επιλέχθηκε μαζί με 30 θιάσους από όλο τον κόσμο να συμμετέχει στην Θεατρική Μπιενάλε της Βενετίας στο πλαίσιο της φετινής, 57ης εικαστικής Μπιενάλε της πόλης.
Έχει επίσης κερδίσει το grant του Οργανισμού ΝΕΟΝ και ετοιμάζει μια τετραήμερη performance τον Μάιο στο Μουσείο Μπενάκη.