H χθεσινή εκλογική αναμέτρηση στη Γερμανία εξελίχθηκε σε μεγάλο βαθμό σε ψήφο διαμαρτυρίας κατά της Άνγκελα Μέρκελ.
Η αποστροφή προς το πρόσωπο της καγκελαρίου από μερίδα των ψηφοφόρων ήταν τόσο έντονη, που δεν δίστασαν πολλοί από αυτούς να βάλουν με την ψήφο τους στην Μπούντεσταγκ ένα ακροδεξιό κόμμα.
Δεν είναι τυχαίο ότι πάνω από 1 εκατομμύριο Γερμανοί, που είχαν ψηφίσει Χριστιανοδημοκράτες το 2013, αυτή τη φορά στράφηκαν στο ξενοφοβικό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία».
Τα πράγματα διαγράφονται σκούρα για την αποδυναμωμένη καγκελάριο και το κόμμα της. Ακριβώς επειδή η στοχοποιημένη κατά της Μέρκελ προεκλογική εκστρατεία προσέλκυσε τόσες ψήφους, η επικεφαλής του CDU εμφανίζεται ως η πραγματική χαμένη των εκλογών.
Πρώτος λόγος οι πρόσφυγες
Και αυτό το οφείλει κατά κύριο λόγο στην αμφιλεγόμενη πολιτική των ανοικτών συνόρων στο μεταναστευτικό. Η Γερμανία πλημμύρισε το φθινόπωρο του 2015 με πρόσφυγες και μετανάστες και ο φόβος μπροστά στις μεγάλες αλλαγές, η αγωνία για την αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας και τη σταδιακή ισλαμοποίηση της χώρας έπαιξαν καίριο ρόλο στην εκλογική συνείδηση πολλών ψηφοφόρων.
Δεύτερος λόγος η τρομοκρατία και οι βιασμοί
Καταλυτική επίδραση είχαν και τα κρούσματα ισλαμικής τρομοκρατίας και η αύξηση της εγκληματικότητας, που πολλοί αποδίδουν στην αθρόα εισροή προσφύγων και μεταναστών από μουσουλμανικές χώρες. Οι μνήμες από το μακελειό στη χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου ή τις σεξουαλικές επιθέσεις κατά νεαρών Γερμανίδων από αραβικής καταγωγής μετανάστες την Πρωτοχρονιά του 2016 στην Κολωνία ήταν νωπές. Την εγχώρια εγκληματικότητα είναι διατεθειμένοι να τη συγχωρήσουν πολλοί, αλλά όχι την εισαγόμενη. Γι’ αυτό και προέταξαν την ασφάλεια από την ευημερία, που υποσχόταν η «άγκυρα σταθερότητας» Μέρκελ.
Τρίτος λόγος ο κορεσμός
Ένας πρόσθετος λόγος ήταν ο κορεσμός. Μετά από 12 χρόνια Μέρκελ στο τιμόνι της χώρας, πολλοί Γερμανοί -και όχι μόνο από την κεντροδεξιά- δεν ήθελαν «μια από τα ίδια», ονειρεύονταν μια ανανέωση.
Πολιτικοί αναλυτές τονίζουν ως έναν επιπλέον παράγοντα και τα λάθη της Μέρκελ στην επικοινωνιακή τακτική της στη διάρκεια μιας ανιαρής προεκλογικής εκστρατείας. Η καγκελάριος απέφυγε να θίξει τα ακανθώδη ζητήματα, έσπρωξε κάτω από το χαλί θέματα όπως η αναγκαία μεταρρύθμιση της Ευρώπης και οι τυχόν συμβιβασμοί ως προς το θέμα αυτό με τον Εμμανουέλ Μακρόν.
Και πέραν τούτων, είχε να αντιμετωπίσει την περασμένη χρονιά και την ισχυρότερη αντιπολίτευση από το αδελφό κόμμα των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας. Ο Χορστ Ζεεχόφερ το είχε αναγάγει σε στρατηγική να πείσει τους ψηφοφόρους ότι αφουγκράζεται καλύτερα τις ανησυχίες τους από το ακροδεξιό AfD και ότι η CSU είναι το καλύτερο κομμάτι της Κεντροδεξιάς. Απέτυχε όμως παταγωδώς. Οι Χριστιανοκοινωνιστές καταποντίστηκαν στη Βαυαρία περισσότερο απ’ ό,τι η Χριστιανική Ένωση σε ομοσπονδιακό επίπεδο...
Για τη Μέρκελ τώρα αρχίζει το φινάλε. Το 2021 δεν θα είναι παρούσα στην αναμέτρηση. Κατάφερε, βέβαια, μέχρι τώρα και παρά το εκλογικό αποτέλεσμα να διαφυλάξει σε μεγάλο βαθμό τη συνοχή της Κεντροδεξιάς. Αλλά αυτό που βιώνουν οι Σοσιαλδημοκράτες εδώ και μια δεκαετία -τη σταδιακή διάβρωση της εκλογικής τους βάσης- το έχουν μπροστά τους οι Συντηρητικοί. Τα δύο μπλοκ, από τα οποία αντλούσαν τη δύναμή τους τα μεγάλα κόμματα, δεν υπάρχουν πια στη Γερμανία. Το SPD το διαπίστωσε χθες για άλλη μια φορά, η Κεντροδεξιά πήρε μια πρόγευση για το 2021...
Le Figaro: Πικρή νίκη για τη Μέρκελ, μεγάλη ήττα για τον Εμανουέλ Μακρόν
Μια παρόμοια ανάλυση κάνει και η γαλλική εφημερίδα Le Figaro, η οποία εστιάζει όχι μόνο στους λόγους που η Μέρκελ αποδοκιμάστηκε στην κάλπη, αλλά και στις συνέπειες της ήττας για το όραμα μιας νέας Ευρώπης: «Η Γερμανίδα καγκελάριος θα πρέπει να συγκυβερνήσει με τους Φιλελεύθερους του FDP, οι οποίοι αρνούνται κάθε οικονομική ευελιξία στην Ευρώπη. Για τον Μακρόν, το όνειρο μιας νέας Ευρώπης απομακρύνεται».
Ο γαλλικός Τύπος αναλύει με ωμότητα τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών της Γερμανίας. Γράφει για «ιστορική πτώση» του CDU, σοκαρίστηκε από την «ιστορική άνοδο» του ακροδεξιού AfD και περιγράφει την Άνγκελα Μέρκελ ως «γίγαντα με πήλινα πόδια».
Προφανώς, με ένα CDU/CSU στο 33%, σε πτώση 7 μονάδων σε σχέση με το 2013, δεν πρόκειται για θρίαμβο και κανένας στέφανος δεν πρόκειται να μπει στο κεφάλι της «βασίλισσας Mutti». Ωστόσο, το CDU παραμένει μακράν το πρώτο κόμμα της Γερμανίας, 13 μονάδες μπροστά από το SPD. Το σωστό είναι να κάνει κανείς τη διάκριση ανάμεσα στην οικονομική πολιτική της Μέρκελ, η οποία υπερψηφίστηκε, και στη μεταναστευτική πολιτική της, η οποία τιμωρήθηκε βαρύτατα.
Πράγματι, το CDU/CSU και το FDP του Christian Lindner (το οποίο επανακάμπτει στη Βουλή με 10,4%) έχουν γενικά τις ίδιες κατευθύνσεις για φιλελεύθερη πολιτική, ελεύθερη αγορά. Είναι υπέρ της οικονομικής λιτότητας, ενώ το FDP, ως ακόμη πιο φιλελεύθερο, είναι περισσότερο υπέρ των επιχειρήσεων και εχθρικό στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Ειδικότερα, ζητάει την έξοδο της Ελλάδας από την ΕΕ.
Οι ψήφοι τους θα πρέπει να προστεθούν. Ολοι μαζί φθάνουν το 44%, πολύ περισσότερο από ό,τι μόνο του το CDU/CSU το 2013. Οι Γερμανοί υποστήριξαν μαζικά την οικονομική πολιτική της Άνγκελα Μέρκελ, η οποία δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να επεκτείνει την πολιτική του σοσιαλδημοκράτη προκατόχου της Γκέρχαρντ Σρέντερ, του πολιτικού των μεγάλων μεταρρυθμίσεων του 2003. Οι Γερμανοί είναι ευγνώμονες στη Μέρκελ για την ευημερία τους, για την καταπολέμηση της ανεργίας και για τα πλεονάσματα στον προϋπολογισμό.
Πέρα από το σοκ που προκάλεσε η είσοδος στην Μπούντεσταγκ ενός εθνικιστικού κόμματος στη Γερμανία, η άνοδος του AfD στο 13% αποκαλύπτει τη δυσανεξία που προκάλεσε η πολιτική για τους πρόσφυγες. Ο γερμανικός λαός δεν ξέχασε τους βιασμούς στην Κολωνία και τα ανοιχτά σύνορα χωρίς κανέναν έλεγχο. Το μέγεθος του σοκ θα είναι ακόμη μεγαλύτερο γιατί το CSU (το αδελφό κόμμα του CDU της Μέρκελ) είχε προειδοποιήσει για το πρόβλημα και έχασε τελικά περίπου 7% από τα ποσοστά του μέσα στη Βαυαρία, υπέρ του ακροδεξιού AfD.
Το CSU θέλει να κάνει τη Μέρκελ να πληρώσει γι' αυτό και σκοπεύει να ζητήσει μια δραστική αναθεώρηση της πολιτικής για τους μετανάστες.
Επιπλέον, οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, τις οποίες σιωπηλά αποδέχτηκε η καγκελάριος, όπως ο γάμος των ομοφυλοφίλων που ψηφίστηκε άρον-άρον μια ημέρα πριν κλείσει η Βουλή, συνέβαλαν στην αποχώρηση του μεγαλύτερου τμήματος των συντηρητικών ψηφοφόρων.
Συνολικά, φαίνεται ότι περίπου το 1/4 των ψηφοφόρων του ακροδεξιού AfD είναι οι απογοητευμένοι από τη Μέρκελ και είχαν ψηφίσει CDU το 2013. Παρ' όλα αυτά, αφού αποκλείεται κάθε προοπτική κυβερνητικής συνεργασίας, η συμμετοχή του AfD στην Μπούντεσταγκ δεν θα έχει άλλο αποτέλεσμα παρά να του προσφέρει ένα βήμα διαμαρτυρίας.
Η πραγματική αποτυχία είναι αυτή της Αριστεράς, όλων των κομμάτων της Αριστεράς. Χάνοντας 5 μονάδες και πέφτοντας στο 20%, 7 μονάδες μπροστά από το AfD, το SPD έκανε το χειρότερο σκορ στην ιστορία του και πλήρωσε τη συμμετοχή του στη μεγάλη κυβέρνηση συνασπισμού, αλλά και το γεγονός ότι ποτέ δεν μπόρεσε να στείλει ένα πραγματικά διαφορετικό μήνυμα.
Οσο για το αριστερό κόμμα Die Linke, το οποίο θυμίζει το νεοκομμουνιστικό κόμμα «Ανυπότακτη Γαλλία» του Ζαν-Λικ Μελανσόν, με 9% (+0,4%) δεν μπόρεσε να επωφεληθεί από την κατάρρευση των Σοσιαλδημοκρατών. Υπάρχει κίνημα διαμαρτυρίας στη Γερμανία, αλλά αυτό δεν βρίσκεται στην Αριστερά.
Μια άλλη αποτυχία της Μέρκελ είναι ότι, 25 χρόνια μετά την ένωση της Γερμανίας, ο διχασμός παραμένει στις κάλπες. Στα νέα Länder της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, το Die Linke πήρε 16,5% των ψήφων και το AFD 21,5% ενώ στη δυτική Γερμανία πήραν αντίστοιχα 7% και 9%. Το τείχος παραμένει μέσα στα κεφάλια των ανθρώπων και το μεγαλύτερο στοίχημα είναι ποιος θα το ρίξει πραγματικά.
Με αυτά τα δεδομένα, είναι προφανές ότι η καγκελάριος πρέπει να αντιμετωπίσει τώρα μια λεπτή κατάσταση. Το CDU/CSU δεν θα είναι σε θέση να κυβερνήσει μόνο του. Ο Μάρτιν Σουλτς ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμετάσχει εκ νέου στον μεγάλο συνασπισμό. Επομένως, ο επικρατέστερος συνδυασμός είναι η «συνεργασία Τζαμάικα», δηλαδή η ένωση CDU (μαύρο), Φιλελεύθερων FDP (κίτρινο) και Οικολόγων (πράσινο). Αυτή η φόρμουλα δεν είναι πρωτότυπη. Το FDP είναι παραδοσιακός εταίρος του CDU, το οποίο έχει κυβερνήσει ήδη με τους Οικολόγους στο κρατίδιο του Hesse και στην Bade-Wurtemberg. Αλλά η κυβερνητική συμφωνία θα καθυστερήσει, γιατί οι αρχικές θέσεις των κομμάτων διαφέρουν σημαντικά.
Και η Le Figaro συνεχίζει με μια πρόγνωση:
«Ο συμβιβασμός θα γίνει ανάμεσα στα τρία κόμματα: οι Οικολόγοι θα ζητήσουν εγγυήσεις για την προστασία του κλίματος και την επιτάχυνση της εξόδου από τα πυρηνικά, οι Φιλελεύθεροι θα ζητήσουν να σταματήσει η οικονομική αλληλεγγύη, η οποία οδηγεί σε χαλαρότητα τους πιο τεμπέληδες λαούς και να σταματήσει η ευρωπαϊκή κοινή οικονομική πολιτική. Και οι συντηρητικοί του CSU θα ζητήσουν να αλλάξει σοβαρά η μεταναστευτική πολιτική, αλλαγή που προέβλεψε και η καγκελάριος το βράδυ της 24ης Σεπτεμβρίου, υποσχόμενη "να πάρει πίσω τους ψηφοφόρους του AfD", αφού κατανόησε το μήνυμα που της έστειλαν.
Η νέα θητεία της Ανγκελα Μέρκελ πιθανότατα θα μοιάζει αρκετά με την προηγούμενη. Με τη διαφορά ότι θα ακολουθήσει μια πιο αυστηρή μεταναστευτική πολιτική και θα φανεί πιο ευέλικτη σε διπλωματικά θέματα, αφού το FDP ζητάει επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία και αναγνώριση ακόμη και της Κριμαίας».
Και καταλήγει η Le Figaro:
«Αλλά το όνειρο του Εμανουέλ Μακρόν για μια Γερμανία πιο αλληλέγγυα κατέρρευσε αναμφίβολα το βράδυ των γερμανικών εκλογών. Οι μελλοντικοί εταίροι της Μέρκελ δεν θα το επιτρέψουν. Η καγκελάριος θα παραμείνει μια σιδηρά καγκελάριος, διαφυλάττοντας μόνο τα συμφέροντα των Γερμανών».