Αγιος Μαρτίνος: Η γαλλο-ολλανδική «Μύκονος» που καταστράφηκε από τον τυφώνα Ιρμα -Πώς χωρίστηκε στη μέση, γιατί έχει ευρώ [εικόνες]

Η σχεδόν ολική καταστροφή του από τον τυφώνα Ίρμα το έφερε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Ποιο, όμως, είναι το νησί του Αγίου Μαρτίνου στην Καραϊβική, που έχει ως επίσημο νόμισμα το ευρώ και ανήκει... εξ ημισείας σε Γαλλία και Ολλανδία;

Με έκταση 87 τετραγωνικών χιλιομέτρων (όσο η «δική μας» Μύκονος -και με... ανάλογη ζωή), ο Άγιος Μαρτίνος (Saint Martin στα γαλλικά, Sint Maarten στα ολλανδικά), αποτελεί έναν τουριστικό παράδεισο για όσους τον επιλέγουν για τις διακοπές τους.

Οι περισσότεροι ίσως να γνωρίζουν το νησί από το... αεροδρόμιό του, με τα αεροπλάνα να περνάνε σχεδόν ξυστά πάνω από τα κεφάλια των λουμένων πριν προσγειωθούν.

Όπως και να 'χει, ο Άγιος Μαρτίνος αποτελεί έναν δημοφιλή προορισμό, με τον τουρισμό να είναι η κύρια οικονομική δραστηριότητα. Βρίσκεται στη βορειοανατολική Καραϊβική, περίπου 300 χλμ. ανατολικά του Πουέρτο Ρίκο και... 5.500 χλμ. από την Ευρώπη (την Πορτογαλία συγκεκριμένα). Παρ' όλα αυτά, είναι ευρωπαϊκό έδαφος, καθώς το νησί είναι κυριολεκτικά χωρισμένο στη μέση.

Τα 53 τετραγωνικά χιλιόμετρα του Αγίου Μαρτίνου είναι γαλλικό έδαφος και τα υπόλοιπα 34 τετ.χλμ. ανήκουν στην Ολλανδία, με τα δύο μέρη να είναι περίπου ίσα σε πληθυσμό. Είναι το μικρότερο νησί το οποίο χωρίζεται μεταξύ δύο χωρών.

Η διαίρεση της νήσου προέκυψε το 1648. Το νότιο τμήμα περιλαμβάνει τη Χώρα του Αγίου Μαρτίνου (Land Sint Maarten) και αποτελεί μία από τις τέσσερεις συστατικές χώρες που αποτελούν το Βασίλειο των Κάτω Χωρών. Το βόρειο τμήμα περιλαμβάνει την Κοινότητα του Αγίου Μαρτίνου (Collectivité de Saint-Martin), μια υπερπόντια κοινότητα της Γαλλίας.

Το κλίμα στο νησί είναι τροπικό, με μια ξηρή περίοδο από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο και μια περίοδο βροχών από τον Αύγουστο έως τον Δεκέμβριο. Η θερμοκρασία στον Άγιο Μαρτίνο σπανίως ξεπερνά τους 34 βαθμούς Κελσίου ή πέφτει κάτω από τους 20 βαθμούς, με τη μέση θερμοκρασία να είναι 27,2 βαθμοί Κελσίου, ενώ για 18 ημέρες τον χρόνο πλήττεται από σφοδρές καταιγίδες/τυφώνες.

Η γαλλική Κοινότητα του Αγίου Μαρτίνου δημιουργήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου του 2007 και, εκτός από το βόρειο τμήμα του νησιού, περιλαμβάνει και γειτονικές νησίδες, με μεγαλύτερη τη νησίδα Τινταμάρε. Από την άλλη πλευρά, το νότιο τμήμα του νησιού αποτελεί τη συστατική χώρα του Βασιλείου των Κάτω Χωρών, Άγιο Μαρτίνο (Land Sint Maarten), που μέχρι το 2010 ήταν μέλος των Ολλανδικών Αντιλλών.

Επί πολλά χρόνια ο Άγιος Μαρτίνος ήταν γαλλική κοινότητα που αποτελούσε τμήμα της Γουαδελούπης, που είναι υπερπόντιος νομός και περιοχή της Γαλλίας και συνεπώς εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2003 ο πληθυσμός του γαλλικού τμήματος του νησιού ψήφισε υπέρ της απόσχισης από τη Γουαδελούπη με σκοπό να σχηματίσει μια ξεχωριστή υπερπόντια κοινότητα της Γαλλίας.

Στις 9 Φεβρουαρίου 2007, το γαλλικό κοινοβούλιο πέρασε ένα βούλευμα που παρείχε το καθεστώς της υπερπόντιας κοινότητας στο γαλλικό τμήμα του Αγίου Μαρτίνου και στον γειτονικό Άγιο Βαρθολομαίο. Το νέο καθεστώς τέθηκε σε εφαρμογή μόλις ο νόμος δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, στις 22 Φεβρουαρίου 2007.

Ο Άγιος Μαρτίνος παραμένει τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το επίσημο νόμισμα του νησιού είναι το ευρώ (αν και το αμερικανικό δολάριο γίνεται επίσης δεκτό). Αρχηγός κράτους είναι ο εκάστοτε Πρόεδρος της Γαλλίας (ο Εμανουέλ Μακρόν τη δεδομένη στιγμή), ο οποίος εκπροσωπείται από έναν έπαρχο (νομάρχη). Στο αξίωμα αυτό είναι από τις 12 Δεκεμβρίου 2011 ο Φιλίπ Σοπέν (γεν. 1958).

Το συνολικό υπολογιζόμενο ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) ήταν 421 εκατομμύρια ευρώ το 1999. Την ίδια χρονιά, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Αγίου Μαρτίνου ήταν 14.500 ευρώ, κατά 39% χαμηλότερο από το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της μητροπολιτικής Γαλλίας το 1999. Εν συγκρίσει, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ολλανδικής πλευράς του νησιού ήταν 14.430 ευρώ το 2004.

Ο πληθυσμός του γαλλικού τμήματος είναι 36.457 κάτοικοι, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2015.

Όσο για την ολλανδική πλευρά, αποτελεί συστατική χώρα του Βασιλείου των Κάτω Χωρών, μαζί με το Κουρακάο, την Ολλανδία και την Αρούμπα, από τις 10 Οκτωβρίου 2010. Μέχρι τότε αποτελούσε μέρος των Ολλανδικών Αντιλλών. Πρωτεύουσά του είναι το Φίλιπσμπουργκ, ενώ ο πληθυσμός του υπολογίζεται κοντά στους 39.410 κατοίκους, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2016.

Το Σύνταγμα του Αγίου Μαρτίνου ψηφίστηκε από το νησιωτικό συμβούλιο στις 21 Ιουλίου 2010. Ακολούθησε η διεξαγωγή των γενικών εκλογών, στις 17 Σεπτεμβρίου 2010, καθώς ο αριθμός των εδρών αυξήθηκε από 11 σε 15. Έπειτα από τις εκλογές σχηματίστηκε κυβέρνηση συνασπισμού από το Δημοκρατικό Κόμμα και το κόμμα Ενωμένος Λαός. Το νεοεκλεγέν νησιωτικό συμβούλιο έγινε Βουλή (Estates of Sint Maarten) στις 10 Οκτωβρίου, οπότε τέθηκε σε ισχύ το Σύνταγμα.

Ο Γιουτζίν Χόλιντεϊ (Eugene Holiday) διορίστηκε ο πρώτος Κυβερνήτης του Αγίου Μαρτίνου από το υπουργικό συμβούλιο του Βασιλείου των Κάτω Χωρών. Ανέλαβε καθήκοντα επίσης στις 10 Οκτωβρίου 2010. Πρωθυπουργός ανέλαβε την ίδια ημέρα η Σάρα Γουέσκοτ-Γουίλιαμς.

Φυσικά, τόσο στη βόρεια όσο και στη νότια πλευρά του νησιού το πάρτι δεν σταματά ποτέ:

Δυστυχώς όμως, οι στιγμές χαλάρωσης και διασκέδασης που μπορούν να ζουν εκεί οι επισκέπτες όλο τον χρόνο διεκόπησαν απότομα την προηγούμενη εβδομάδα, στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου, όταν το νησί επλήγη σφοδρότατα από τον τυφώνα Ίρμα, που προκάλεσε σημαντικότατες ζημιές σε κτίρια και σε υποδομές του νησιού (ακόμα και στο αεροδρόμιο).

Είναι ενδεικτικό ότι το 95% των υποδομών στη γαλλική πλευρά και το 75% στο ολλανδικό τμήμα υπέστησαν σοβαρές ζημιές ή καταστράφηκαν ολοσχερώς. Η πραγματική τραγωδία, όμως, ήταν ο χαμός 11 ανθρώπων από το πέρασμα τού κατηγορίας 5 τυφώνα Ίρμα.

Ιστορία

Σύμφωνα με όσα ξέρουμε για το νησί, το 1493 ο Χριστόφορος Κολόμβος ξεκίνησε το δεύτερο ταξίδι του προς τον Νέο Κόσμο. Κατά τον μύθο, ο Κολόμβος είδε και ίσως να αγκυροβόλησε στο νησί του Αγίου Μαρτίνου στις 11 Νοεμβρίου 1493, την ημέρα του Αγίου Μαρτίνου του Τουρς. Προς τιμήν του, ο Κολόμβος ονόμασε το νησί San Martin.

Την εποχή του Κολόμβου, ο Άγιος Μαρτίνος κατοικείτο από ντόπιους ιθαγενείς, ωστόσο κατακτήθηκε στα μέσα του 17ου αιώνα, όταν οι περισσότεροι από τους κατοίκους έχασαν τη ζωή τους στις μάχες μεταξύ των Γάλλων, των Αγγλων, των Ολλανδών, των Δανών και των Ισπανών για τον έλεγχο των Δυτικών Ινδιών. Οι Ολλανδοί ήταν οι πρώτοι που έψαχναν για αλάτι στις λιμνούλες του νησιού, τη δεκαετία του 1620.

Παρά την ολλανδική παρουσία στο νησί, όμως, οι Ισπανοί ανακατέλαβαν τον Άγιο Μαρτίνο το 1633, με τους Γάλλους πάντως να παραμένουν εκεί. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, στις 23 Μαρτίου 1648, η Γαλλία και η Ολλανδική Δημοκρατία συμφώνησαν να χωρίσουν το νησί στη μέση, με την υπογραφή της Συνθήκης της Κονκόρντια.

Ο μύθος λέει ότι για να χωρίσουν το νησί σε δύο τμήματα, οι κάτοικοι κλήθηκαν να επιλέξουν δύο περιπατητές: έναν που επέλεξε η γαλλόφωνη κοινότητα και έναν άλλον από την κοινότητα των Ολλανδών. Οι δύο περιπατητές στάθηκαν σε ένα παραλιακό σημείο του νησιού πλάτη με πλάτη και άρχισαν να περπατούν προς αντίθετες κατευθύνσεις, κολλημένοι πάντα στην ακτογραμμή, χωρίς να τρέχουν.

Το μνημείο στα «σύνορα» ανάμεσα στο γαλλικό και στο ολλανδικό τμήμα του Αγίου Μαρτίνου

Το σημείο στο οποίο συναντήθηκαν μετά από ημέρες ήταν ένα παραλιακό σημείο στην απέναντι πλευρά του νησιού και η νοητή γραμμή που δημιουργήθηκε ανάμεσα στα δύο σημεία οριοθετήθηκε ως σύνορο, χωρίζοντας το Saint Martin από τον Sint Maarten, με τους Γάλλους να «κερδίζουν» 53 τετ. χλμ. και τους Ολλανδούς 34 τετ. χλμ. -ακόμα και σήμερα, πάντως, οι Ολλανδοί ντόπιοι λένε ότι ο Γάλλος περιπατητής έτρεχε, γι' αυτό και η Γαλλία πήρε μεγαλύτερη έκταση...