Είναι ο «πατέρας» της ομαδικής ψυχοθεραπείας, ο γιατρός που ανέπτυξε το μοντέλο της υπαρξιακής ψυχοθεραπείας και ο άνθρωπος που βοήθησε εκατοντάδες ανθρώπους ανά τον κόσμο να αντιμετωπίσουν την ανθρώπινη φύση τους και να αποδεχτούν το θάνατό τους.
Και τώρα, σε ηλικία 86 ετών και μετά από μια πλούσια ζωή και επαγγελματική πορεία, πρέπει και ο ίδιος να προετοιμαστεί για το «τέλος» του.
Ο λόγος για τον Ίρβιν Γιάλομ, τον διεθνούς φήμης Αμερικανό ψυχοθεραπευτή, που άφησε το «στίγμα» του στην υπαρξιακή σχολή ψυχοθεραπείας, τον ακαδημαϊκό χώρο και ενέπνευσε εκατομμύρια ανθρώπους μέσα από τα βιβλία του.
Σε συνέντευξή του στο περιοδικό «The Atlantic», o δρ. Γιάλομ – μιλώντας μέσα από νοσοκομείο του Πάλο Άλτο της Καλιφόρνια- μίλησε για τα γεράματα, μια πρόσφατη περιπέτεια με την υγεία του και εξήγησε πόσο δύσκολο είναι τελικά να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος τη θνητή του φύση.
«Φορούσε λευκό παντελόνι και πράσινο πουλόβερ, όχι νοσοκομειακό νυχτικό, και έσπευσε να πει ότι δεν είναι συνήθως περιορισμένος μέσα σε ιατρικούς χώρους» γράφει το περιοδικό, που παραθέτει παράλληλα και μια δήλωση του Γιάλομ: «Δεν θέλω αυτό το άρθρο να τρομάξει τους ασθενείς μου».
Μέχρι μια επέμβαση στο γόνατο στην οποία υποβλήθηκε πρόσφατα, έβλεπε δύο ή τρεις ασθενείς καθημερινά -ορισμένους στο γραφείο του στο Σαν Φρανσίσκο και άλλους στο Πάλο Άλτο, όπου είναι και το σπίτι του. Μετά από το χειρουργείο, όμως, αισθάνθηκε αδιαθεσία και ζαλάδα ενώ είχε δυσκολία συγκέντρωσης. «Νομίζουν ότι είναι κάτι που έχει σχέση με τον εγκέφαλό μου αλλά δεν ξέρουν ακριβώς τι είναι» δήλωσε ο ίδιος στο περιοδικό, μη παραλείποντας να αναφέρει ότι ελπίζει να επιστρέψει σύντομα στο σπίτι του και τη σύζυγό του.
Μάλιστα, αναμένει με ανυπομονησία να κυκλοφορήσει η βιογραφία του, «Becoming Myself» [σ.σ. Πώς έγινα ο εαυτός μου], τον Οκτώβριο του 2017.
Ο Γιάλομ έγινε γνωστός για τη θεωρία πως οι εσωτερικές συγκρούσεις του ανθρώπου μπορεί να σχετίζονται με ανυπέρβλητα διλήμματα για την ανθρώπινη ύπαρξη, μεταξύ των οποίων και ο φόβος του θανάτου.
Έχει, λοιπόν, ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο του θανάτου. Όπως αναφέρει το Atlantic, όμως, ο ψυχοθεραπευτής μίλησε με ιδιαίτερη άνεση για τη θνησιμότητά του.
«Δεν με έχει κατακλύσει το συναίσθημα του φόβου» δήλωσε ο ίδιος, σχολιάζοντας την περιπέτεια της υγείας του. Στα βιβλία του «Staring at the Sun»(ελληνικός τίτλος: Στον Κήπο του Επίκουρου - Αφήνοντας πίσω τον Τρόμο του Θανάτου) και «Creatures of a Day» (ελληνικός τίτλος: Πλάσματα μιας μέρας), ο Γιάλομ ανέπτυξε τη θεωρία ότι οι άνθρωποι μπορούν να μειώσουν το φόβο του θανάτου εάν δεν μετανιώνουν για όλα όσα έκαναν στη ζωή τους, μιλούν στα αγαπημένα τους πρόσωπα για το φόβο του θανάτου και σκεφτούν την επίδραση που θα έχει η ύπαρξή τους στις επόμενες γενιές ανθρώπων.
Ερωτηθείς πώς η ενασχόλησή του με το θάνατο τον βοηθάει να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο ότι το τέλος μπορεί να είναι κοντά, εκείνος απάντησε: «Νομίζω πως κάνει τα πράγματα λίγο πιο εύκολα».
Η ελπίδα ότι οι άνθρωποι μπορούν να ξεπεράσουν τους υπαρξιακούς τους φόβους εμπνέει καθημερινά ανθρώπους από όλο τον κόσμο, που στέλνουν email στον Γιάλομ. Σε ένα φάκελο στο email του, τον οποίο έχει ονομάσει «Θαυμαστές», φυλάει μηνύματα από 4.197 ανθρώπους από όλο τον κόσμο που τον ευχαριστούν για τη βοήθεια που πήραν μέσα από τα βιβλία του.
«Τα γηρατειά είναι να εγκαταλείπεις μια αγαπημένη συνήθεια μετά την άλλη...»
Τόσο στο τελευταίο του βιβλίο όσο και στη συνέντευξή του, ο Γιάμομ είναι ειλικρινής για τις δυσκολίες των γηρατειών. Όταν πρόσφατα πέθαναν δύο κοντινοί του φίλοι, συνειδητοποίησε ότι το μόνο που μένει πλέον είναι η ανάμνηση της φιλίας τους.
«Συνειδητοποίησα ότι η πραγματικότητα δεν υπάρχει πια» είπε με πικρία στη φωνή του, και συνέχισε: «Όταν πεθάνω, θα χαθούν όλα».
Το πιο δύσκολο για αυτόν κομμάτι φαίνεται ότι είναι η ιδέα να αφήσει μόνη της την Μέριλιν, την επί 60 χρόνια σύζυγό του, ψυχαναλύτρια επίσης. Την ίδια ώρα, φοβάται ότι σύντομα δεν θα μπορεί να κινηθεί μόνος του, καθώς ήδη χρειάζεται ένα πι για να μετακινείται.
«Θεωρώ αυτές τις τελευταίες εβδομάδες [σ.σ. της νοσηλείας του στο νοσοκομείο] ανάμεσα στις χειρότερες της ζωής μου» είπε ο ίδιος στο αμερικανικό περιοδικό, αποκαλύπτοντας παράλληλα ότι πλέον δεν μπορεί να παίζει τένις ή να κάνει καταδύσεις. Τρέμει, επίσης, ότι σύντομα θα χρειαστεί να σταματήσει να κάνει ποδήλατο. «Τα γηρατειά είναι να εγκαταλείπεις μια αγαπημένη συνήθεια μετά την άλλη» γράφει στο βιβλίο «Becoming Myself».
«Αν ζήσουμε μια ζωή χωρίς μεταμέλεια, γεμάτη με πράγματα που δεν κάναμε, τότε όταν είσαι αντιμέτωπος με το θάνατο γίνονται χειρότερα τα πράγματα. Νομίζω ότι αυτό ισχύει για όλους μας» τόνισε ο ίδιος.
Στο βιβλίο του, «Στον Κήπο του Επίκουρου - Αφήνοντας πίσω τον Τρόμο του Θανάτου» ο Γιάλομ έγραψε: «Ο θάνατος, είναι μοναχικός. Είναι το πιο μοναχικό γεγονός στη ζωή ενός ανθρώπου».
Πολλάκις έχει δηλώσει, όμως, πως η αγάπη μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν το «τέλος». Μάλιστα, όταν τη δεκαετία του 1970 άρχισε να βοηθάει πελάτες του με θανατηφόρες μορφές καρκίνου, έμαθε ότι πολλές φορές οι ασθενείς του αισθάνονταν καλύτερα όταν σκέφτονταν ότι ένας θάνατος με αξιοπρέπεια μπορεί να λειτουργήσει ως παράδειγμα προς μίμηση για άλλους ανθρώπους.
«Μισώ την ιδέα να αφήσω αυτόν τον κόσμο, αυτή την υπέροχη ζωή» είπε ο Γιάλομ, και χαμηλώνοντας τον τόνο της φωνής του συμπλήρωσε:
«Εξετάζοντας το παρελθόν μου, βλέπω ότι προσπάθησα να κάνω πολλά και μετανιώνω για ορισμένα πράγματα. Παρόλα αυτά, το ένστικτο των ανθρώπων τους κάνει να θέλουν να επιβιώσουν, να ζήσουν».
«Μισώ να βλέπω τη ζωή να φεύγει...» ολοκλήρωσε λέγοντας.
Το σκίτσο του Atlantic για τον άρρωστο Ιρβιν Γιάλομ:
