Τα θεμέλια για νέους κανόνες προστασίας των πολιτών όταν χρησιμοποιούν διαδικτυακές υπηρεσίες θέτει έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που εντοπίζει ελλιπή προσαρμογή των δικαιωμάτων των καταναλωτών στην ψηφιακή εποχή.
Σύμφωνα με τον ΣΕΠΕ, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι, για παράδειγμα, όταν οι καταναλωτές χρησιμοποιούν διαδικτυακές υπηρεσίες που παρέχονται δωρεάν (π.χ. υπηρεσίες cloud computing, μέσα κοινωνικής δικτύωσης), δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα προσυμβατικής πληροφόρησης ή το δικαίωμα υπαναχώρησης από τη σύμβαση, όπως αν πλήρωναν για τις υπηρεσίες αυτές.
Εξάλλου, πολλοί καταναλωτές διαπιστώνουν ότι υπάρχει αδιαφάνεια ως προς τους διαδικτυακούς μεσάζοντες, πράγμα που δεν διευκολύνει τους καταναλωτές να διεκδικούν τα δικαιώματά τους.
Στην κατεύθυνση αυτή οι αρμόδιες Ευρωπαϊκές αρχές προωθούν μέτρα σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει το διαφορετικό επίπεδο γνώσης των δικαιωμάτων των καταναλωτών σε όλη την Ε.Ε. Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, η Επιτροπή ασχολείται συνολικά με τη σύνταξη πρότασης για την επικαιροποίηση των κανόνων προστασίας των καταναλωτών.
Σκοπός είναι να διασφαλιστεί ότι όλοι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές είναι ενημερωμένοι για τα δικαιώματα τους και ότι τα δικαιώματα αυτά εφαρμόζονται σωστά σε ολόκληρη την Ε.Ε.
Ελλιπής προσαρμογή
Η έρευνα της Επιτροπής έδειξε ότι, μολονότι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές επωφελούνται ήδη από ισχυρούς κανόνες προστασίας των δικαιωμάτων τους, υπάρχουν ωστόσο περιθώρια βελτίωσης, για παράδειγμα όσον αφορά την επιβολή του σεβασμού των εν λόγω δικαιωμάτων ή την προσαρμογή τους στην ψηφιακή εποχή.
Η επικαιροποίηση των κανόνων εκτιμάται ότι θα εξασφαλίσει, επίσης, μεγαλύτερη σαφήνεια δικαίου για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται διασυνοριακά.
Οι κανόνες για την προστασία των καταναλωτών έχουν συμβάλει στην αύξηση της εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων καταναλωτών: το 2016 σχεδόν 6 στους 10 καταναλωτές (58 %) θεωρούσαν ότι οι καταναλωτές προστατεύονται αποτελεσματικά, όταν αγοράζουν προϊόντα μέσω του διαδικτύου από άλλο κράτος - μέλος, σε σύγκριση με μόνο έναν στους 10 (10 %) το 2003.
Επτά στα 10 άτομα δήλωσαν ότι έχουν επωφεληθεί από το δικαίωμα της δωρεάν ελάχιστης διετούς εγγύησης για εμπορεύματα.
Αγνοια δικαιωμάτων
Το 2016, σε σύγκριση με το 2015, οι καταναλωτές είχαν μεγαλύτερη επίγνωση των δικαιωμάτων τους. Κατά μέσο όρο, το 13% των καταναλωτών έχει πλήρη επίγνωση των βασικών του δικαιωμάτων (αύξηση κατά 3,6 εκατοστιαίες μονάδες από το 2014).
Ωστόσο, οι καταναλωτικές συνθήκες είναι συνήθως ευνοϊκότερες στις βόρειες και δυτικές χώρες της Ε.Ε. απ’ ό,τι στις ανατολικές και στις νότιες.
Για παράδειγμα, το 94,5% των Φινλανδών υποβάλλουν καταγγελία, όταν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα, ενώ μόνο το 55,6% των Βούλγαρων πράττει το ίδιο.
Όσον αφορά τα δικαιώματα των καταναλωτών: Μόνο τέσσερις στους δέκα καταναλωτές (41 %) γνώριζαν ότι δικαιούνται δωρεάν επισκευή ή αντικατάσταση ελαττωματικού αγαθού και μόνο ένας στους τρεις (33%) γνώριζε ότι δεν είναι υποχρεωμένος να πληρώσει ή να επιστρέψει προϊόντα που δεν είχε ζητήσει.