Το Βήμα της Κυριακής δημοσίευσε εκτενή αποσπάσματα από το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη «Ενήλικοι στο Δωμάτιο», τα οποία προκάλεσαν σοκ στην ελληνική κοινωνία για τα σχέδια που απεργάζονταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας εν αγνοία των πολιτών.
Γράφει το Βήμα της Κυριακής:
Στήλη άλατος μένει όποιος διαβάσει το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη «Adults in the Room - My Battle With Europe's Deep Establishment» (Ενήλικοι στο δωμάτιο - Η μάχη μου με το βαθύ κατεστημένο της Ευρώπης και της Αμερικής). Το βιβλίο διαφημίζεται ως το νούμερο 1 best seller από τους «Sunday Times». Ακόμη δεν έχει μεταφραστεί στην Ελλάδα, αλλά η ανάγνωσή του δεν μπορεί να έχει την ίδια επίδραση στους ξένους και στους Ελληνες που έζησαν στο πετσί τους τις συνέπειες της «σκληρής διαπραγμάτευσης» του 2015.
Δεν είναι τα γεγονότα ούτε η πομπώδης αφήγηση του Βαρουφάκη, ο οποίος γράφει ένα έπος για την προδομένη «ελληνική άνοιξη» στην οποία με υπερηφάνεια συμμετείχε, που κάνουν την τρίχα του αναγνώστη να σηκώνεται.
Είναι οι εσώτερες σκέψεις και η αποκάλυψη της νοοτροπίας του Αλέξη Τσίπρα, του Νίκου Παππά και της υπόλοιπης ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, πλεγμένες εδώ κι εκεί στον καμβά της μεγάλης αφήγησης, οι οποίες διεκδικούν επίμονα τη δική τους θέση τους στην Ιστορία.
Αν το βιβλίο διαβαστεί ορθόδοξα, από την αρχή προς το τέλος, ακολουθεί τον μίτο του Βαρουφάκη στον λαβύρινθο του ευρωπαϊκού και του αμερικανικού κατεστημένου. Οποιος το διαβάσει ανάποδα βγάζει τα συμπεράσματά του για τη μεγάλη χίμαιρα, τον απροκάλυπτο κυνισμό και την ασυγχώρητη επιπολαιότητα, την κουτοπονηριά και τους φραξιονισμούς της κυβέρνησης που οδήγησε τη χώρα σε μια αδιανόητη περιπέτεια το 2015.
Κανένα κεφάλαιο του βιβλίου δεν έχει τόση αξία όση οι σελίδες στις οποίες ο Βαρουφάκης διηγείται την τελευταία συνάντησή του με τον κ. Τσίπρα, στο Μέγαρο Μαξίμου, το βράδυ του δημοψηφίσματος.
«Στη 1.30 π.μ. μπήκα στο γραφείο του. Με κοίταξε και μου είπε: "Τα κάναμε σαλάτα"». Ο Βαρουφάκης διαφώνησε, παραδέχθηκε ότι έγιναν πολλά λάθη αλλά μια νύχτα σαν εκείνη θα έπρεπε να πανηγυρίζουν το 62% του «Οχι». Ο Τσίπρας τον ρώτησε αν θα τον πείραζε να παρευρίσκεται στη συζήτηση και ο Δημήτρης Τζανακόπουλος. «Οχι, τον θέλω κι εγώ ως μάρτυρα» απάντησε, γιατί όπως γράφει κατάλαβε ότι αυτή δεν θα ήταν μια απλή συζήτηση.
«Με ρώτησε αν θα άνοιγαν σύντομα οι τράπεζες - αναζητώντας δικαιολογίες για τη συνθηκολόγησή του». Ο Βαρουφάκης έκανε πως δεν καταλάβαινε και του πρότεινε για πολλοστή φορά να ξεκινήσουν την έκδοση ηλεκτρονικών IOUs στη βάση μελλοντικών τόκων και να «κουρέψουν» τα ομόλογα SMP του Ντράγκι.
Ο Τσίπρας «προσποιήθηκε ότι άκουγε εντυπωσιασμένος» και ο Βαρουφάκης συνέχισε να αναλύει την κατάσταση. «Ή ενεργοποιείς το σχέδιό μας ή παραδίνεσαι» είπε στον Πρωθυπουργό. Συνέχισαν να μιλούν για αρκετή ώρα χωρίς να καταλήγουν κάπου. «Στο τέλος τον ρώτησα ευθέως αν θα τιμούσε το "Οχι". Η απάντηση ήταν αόριστη αλλά η κατεύθυνση που είχε πάρει καθαρή: παράδοση άνευ όρων».
Κατόπιν ο Τσίπρας τού είπε: «Κοίταξε, Γιάνη. Οι προβλέψεις σου ήταν σωστές. Αλλά να ποιο είναι το πρόβλημα. Αν άλλες κυβερνήσεις έδιναν αυτά που έδωσα εγώ, η τρόικα θα είχε κλείσει τη συμφωνία. Τους έδωσα περισσότερα από όσα τούς έδωσε ποτέ ο Σαμαράς και ακόμη θέλουν να με τιμωρήσουν, όπως είχες πει. Ας δούμε το θέμα κατάματα. Δεν θέλουν να δώσουν συμφωνία ούτε σε εσένα ούτε σε εμένα... Με το 62% εμένα δεν μπορούν να με αγγίξουν. Εσένα μπορούν να σε καταστρέψουν». Ο Βαρουφάκης παραθέτει εκτενώς την άποψή του ότι έπρεπε να τιμήσουν τον κόσμο του «Οχι» και επέμεινε στην ενεργοποίηση του σχεδίου του.
«Εκείνη τη στιγμή ο Αλέξης μού εκμυστηρεύθηκε κάτι που δεν το περίμενα. Μου είπε ότι φοβόταν να μην πάμε στου Γουδή, αν επιμέναμε. (...) Μετά υπαινίχθηκε ότι ετοιμαζόταν κάτι σαν πραξικόπημα και ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Στουρνάρας και οι μυστικές υπηρεσίες ήταν σε συναγερμό».
Η πιο ηλίθια ιδέα
Υστερα η συζήτηση άλλαξε ξανά θέμα. «Ο Αλέξης μού είπε ότι ο Δραγασάκης προσπαθούσε να τον πείσει να απαλλαγεί από εμένα, την Αριστερή Πλατφόρμα και τον Καμμένο και να φτιάξει κυβέρνηση συνεργασίας με τη ΝΔ, το ΠαΣοΚ και το Ποτάμι. Και τον διαβεβαίωνε ότι μόλις έκλεινε η συμφωνία με την τρόικα θα μπορούσε να απαλλαχθεί από τα τρία κόμματα και να με επαναφέρει. Του είπα ότι αυτή ήταν η πιο ηλίθια ιδέα που είχα ακούσει. Χαμογέλασε και χρησιμοποίησε μια έκφραση για τον Δραγασάκη η οποία δεν μπορεί να μεταφερθεί».
Ο Τσίπρας συνέχισε: «Υπάρχει όμως κάτι στην ιδέα να προχωρήσουμε με δύο τρόπους, έναν δημόσιο και έναν κρυφό. Δημοσίως να προσεγγίσουμε τους δανειστές με έναν δεξιό τρόπο, ότι τώρα είμαστε "τα καλά παιδιά", και ταυτόχρονα, στο παρασκήνιο, να ετοιμάζουμε την αντεπίθεσή μας».
Αυτό το διπλό παιχνίδι έπαιξε ο Τσίπρας το καλοκαίρι του 2015 με την αντιπολίτευση, της οποίας τη συναίνεση απέσπασε για να κλείσει η συμφωνία με τους εταίρους. Και ενώ διαβεβαίωσε τους πολιτικούς αρχηγούς ότι δεν θα πάει σε εκλογές, αθέτησε τον λόγο του και τον Αύγουστο προκήρυξε αιφνιδιαστικά πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.
Ο Βαρουφάκης τού είπε ότι είναι μια κακή ιδέα και τον ρώτησε τι θα κάνει τώρα που παραδόθηκε. Ανασχηματισμό, του απάντησε ο Τσίπρας και τον ρώτησε ποιον θα σκεφτόταν για αντικαταστάτη του. «Ηξερα ότι είχε συμφωνήσει με τον επόμενο υπουργό Οικονομικών αλλά έπαιξα το παιχνίδι και του πρότεινα τον Ευκλείδη (τον οποίο προσφέρθηκα να πείσω κι εκείνος υποκρίθηκε ότι ήθελε να το σκεφθεί)».
Ο Τσίπρας τού πρότεινε να μετακινηθεί στο υπουργείο Οικονομίας. «Και ο Σταθάκης;» ρώτησα. «Θα χαρώ να μην τον ξαναδώ μπροστά μου. Ασ' τον να χαθεί στα μετόπισθεν της Βουλής». Ο Βαρουφάκης τού απάντησε ότι δεν ενδιαφέρεται, ότι ζει και αναπνέει για την αναδιάρθρωση του χρέους και ότι αφού εγκατέλειψαν αυτόν τον στόχο δεν είχε λόγο να είναι υπουργός.
«Μπορείς να διαλέξεις άλλο υπουργείο, όπως το υπουργείο Πολιτισμού που εσύ και η Δανάη το ξέρετε τόσο καλά». Αφού αρνήθηκε και αυτή την προσφορά, ο Βαρουφάκης επέστρεψε στο σπίτι του, διηγήθηκε τα πάντα «στη Δανάη και στην κάμερά της», κοιμήθηκε για κάνα-δυο ώρες και έπειτα έγραψε την έβδομη και τελευταία επιστολή παραίτησής του, ανακοινώνοντας στο blog του: «Minister no more».
Αυτή, ασφαλώς, είναι η προσωπική του εκδοχή των γεγονότων. Διακρίνεται όμως ένα μοτίβο σκέψης και συμπεριφοράς των ενδιαιτούντων στο Μέγαρο Μαξίμου, το οποίο έχει εκδηλωθεί και σε άλλες περιπτώσεις. Από την άλλη πλευρά, ο Βαρουφάκης γράφει παρεμπιπτόντως Ιστορία, κυρίως ενδιαφέρεται να προβάλει τις απόψεις του και να δικαιολογήσει τις ενέργειές του. Παρουσιάζεται ως το θύμα συνωμοσίας του κατεστημένου και των συντρόφων που πρόδωσαν τον αγώνα απελευθέρωσης από το «Bailoutistan», απορρίπτοντας το σχέδιο απόδρασης από τη «φυλακή των δανειστών».
Ούτε μια στιγμή δεν αναρωτιέται αν έκανε λάθος, γιατί απομονώθηκε από τους υπόλοιπους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης, αν η διαπραγματευτική του στρατηγική προκάλεσε ζημιά στη χώρα. Εκείνος είχε δίκιο στα πάντα και οι άλλοι πάντα άδικο. Το δραματικό πρώτο εξάμηνο του 2015 φιλτράρεται μέσα από ένα υπετροφικό «εγώ», το οποίο δεν επιτρέπει στον συγγραφέα να εστιάσει στο δράμα της χώρας, αλλά τον ωθεί να μηρυκάζει τις ιδέες που περιέφερε απαράλλακτες από Eurogroup σε Eurogroup, και τις προσωπικές του αντιδικίες με τον Γιάννη Δραγασάκη, τον Νίκο Παππά, τον Σπύρο Σαγιά, τον Γιάννη Ρουμπάτη· επίσης, με τον Γιάννη Στουρνάρα - αναφέρει ένα περιστατικό του 2014 με έναν εξαγριωμένο Τσίπρα να απειλεί: «Το πρώτο πράγμα που θα κάνω ως πρωθυπουργός είναι να απαιτήσω την παραίτηση του Στουρνάρα. Θα τον σύρω έξω από την κεντρική τράπεζα, με τις κλωτσιές αν χρειαστεί. Ο Παππάς πρότεινε ακόμα πιο δραστικές λύσεις» - και τον μισητό Γιώργο Χουλιαράκη, τον οποίο περιγράφει ως αχυράνθρωπο της τρόικας. Από τα βέλη του δεν ξεφεύγει ούτε ο φίλος του Ευκλείδης Τσακαλώτος. Μόνο για τον Τσίπρα αποφεύγει τις επικρίσεις, αφήνει όμως τα λόγια του Αλέξη να γράψουν μόνα τους την ετυμηγορία.
«Καρφώνει» τους πάντες
Ο Βαρουφάκης «καρφώνει» τους πάντες στο βιβλίο του, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την αμφιθυμία με την οποία αντιμετώπισαν τον πρώτο καιρό την κυβέρνηση οι εταίροι. Η Κριστίν Λαγκάρντ παραδέχθηκε ότι οι πολιτικές που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα δεν απέδιδαν. Ο Πιερ Μοσκοβισί εκμυστηρεύθηκε ότι στα νιάτα του ήταν μαρξιστής και ότι συμφωνούσε σε όλα με την ελληνική κυβέρνηση, αλλά στα Eurogroup κατάπινε τη γλώσσα του μπροστά στο δίδυμο Ντάισελμπλουμ - Σόιμπλε.
Ο επικεφαλής του Eurogroup περιγράφεται ως μαριονέτα του Σόιμπλε, οι υπόλοιποι υπουργοί ως «cheerleaders του Βόλφγκανγκ». Ο Μισέλ Σαπέν «το μόνο που δεν μου πρότεινε ήταν να καταλάβουμε τη Βαστίλλη τραγουδώντας τη Μασσαλιώτιδα» αλλά στη συνέντευξη Τύπου μίλησε σαν Γερμανός και αργότερα εκμυστηρεύθηκε: «Πρέπει να καταλάβεις ότι η Γαλλία δεν είναι αυτή που ήταν κάποτε». Ο Πόουλ Τόμσεν είχε μόνο μια απαίτηση από την νεοεκλεγείσα κυβέρνηση, να κυνηγήσει τους ολιγάρχες και τη φοροδιαφυγή. «Αυτό που χρειάζεστε είναι να διαγραφούν αμέσως 53 δισ. ευρώ από το χρέος σας» του είπε προτού αλλάξει κι αυτός τροπάρι.
Ο Μπενουά Κερέ ομολόγησε ότι θεωρούσε την προειδοποίηση Στουρνάρα για τη μείωση της ρευστότητας, πριν από τις εκλογές, «ανάρμοστη» και «ανεξήγητη». Ο Τζακ Λιου δεν ακολουθούσε - κατά τον Βαρουφάκη - την πολιτική του Μπαράκ Ομπάμα και ο έλληνας υπουργός δεν έχασε την ευκαιρία, όταν συναντήθηκε στον Λευκό Οίκο με τον τότε αμερικανό πρόεδρο στη διάρκεια της εκδήλωσης για την 25η Μαρτίου, να παραπονεθεί για τον Στουρνάρα που τον μαχαίρωνε πισώπλατα και για τον αμερικανό υπουργό Οικονομικών.
Ο διάλογος Ομπάμα - Βαρουφάκη αποτυπώνεται σαν σε σενάριο ταινίας, και προφανώς έχει καταγραφεί από το κινητό του πρώην υπουργού Οικονομικών. Το ίδιο συμβαίνει και με άλλες κρίσιμες συνομιλίες του, όπως αυτή με την Κριστίν Λαγκάρντ, την οποία επισκέφθηκε ανήμερα το Πάσχα των καθολικών, για να την απειλήσει με μονομερή στάση πληρωμών των δόσεων στο ΔΝΤ. Μια μπλόφα, με εντολή Τσίπρα - ο Βαρουφάκης γράφει ότι διαφωνούσε -, ώστε να τρομάξει ο Ντράγκι και να απελευθερώσει τη ρευστότητα. Αποδείχθηκε τζίφος.
Επίσης παραδέχεται ότι κατέγραψε με το κινητό του τηλέφωνο ολόκληρο το Eurogroup στη Ρίγα, και όχι μόνο τις δικές του παρεμβάσεις όπως είχε δηλώσει τον Μάιο, όταν ξέσπασε σάλος μετά το δημοσίευμα στο «New York Times Magazine». Στη σύσκεψη που έγινε στο Μέγαρο Μαξίμου την παραμονή του Eurogroup της 11ης Μαΐου ο Ρουμπάτης - ο οποίος όπως λέει ο Βαρουφάκης στράφηκε εναντίον του όταν του ζήτησε να διατηρήσει στη θέση του τον επικεφαλής του ΟΠΑΠ αλλά εκείνος επέλεξε τον Αντώνη Στεριώτη - τον κατηγόρησε ότι έχασε την ψυχραιμία του στη Ρίγα. Τότε υπήρξαν δημοσιεύματα ότι οι υπόλοιποι υπουργοί τον είπαν «χασομέρη», «ερασιτέχνη», «τζογαδόρο» και άλλα προσβλητικά.
Ο Βαρουφάκης διέψευσε τον επικεφαλής της ΕΥΠ και έσπευσε στο γραφείο του. «Φόρτωσα την καταγραφή της συνεδρίασης από το τηλέφωνό μου στον υπολογιστή μου, την πέρασα σε ένα στικάκι USB και άφησα στη γραμματέα μου οδηγίες να φτιάξει αντίγραφα και να τα μοιράσει στο "συμβούλιο πολέμου", με το σημείωμα: "Αυτά έγιναν στην πραγματικότητα". Κανένας δεν μου ανέφερα ξανά τίποτα. Μέχρι σήμερα δεν ξέρω αν έκαναν τον κόπο να το ακούσουν». «Συμβούλιο πολέμου» ονόμαζαν την ολιγομελή ομάδα που συνεδρίαζε στο Μέγαρο Μαξίμου και αποφάσιζε για την τύχη της χώρας ως το δημοψήφισμα.
Πώς ξεκίνησε το ειδύλλιο
Το ειδύλλιο του Βαρουφάκη με τον Τσίπρα ξεκίνησε στις αρχές του 2011, όταν ο Νίκος Παππάς τού τηλεφώνησε για να συναντηθούν οι τρεις τους στου Ψυρρή. «Οταν μπήκα, εκείνος και ο Παππάς κάθονταν ήδη στο τραπέζι και παράγγελναν μεσημεριανό. Η φωνή του Αλέξη ήταν ζεστή, το χαμόγελό του ανεπιτήδευτο, η χειραψία του προμήνυε έναν πιθανό φίλο. Ο Παππάς είχε μεγαλύτερα μάτια και ένρινη φωνή. Αστειευόταν συνεχώς, είτε το θέμα ήταν αστείο είτε τραγικό, και προσπαθούσε να εκπέμψει εξουσία ενώ παρίστανε ότι είναι "ο άνθρωπός σου". Από την αρχή έγινε φανερό ότι ο Παππάς ήταν ο έμπιστος του νεαρού πρίγκιπα, αυτός που τον συγκρατούσε ή τον κέντριζε, και αυτή η αρχική εντύπωση διατηρήθηκε σε όλη την ταραγμένη περίοδο που ακολούθησε: αυτοί οι δύο νεαροί άνδρες, της ίδιας ηλικίας αλλά διαφορετικού ταμπεραμέντου, δρούσαν και σκέφτονταν σαν ένας. (...) Ο Αλέξης ταλαντευόταν πάνω σε ένα βασικό ζήτημα: αν η Ελλάδα έπρεπε να μείνει στο ευρώ. Στη διάρκεια της συζήτησης, η στάση του μου φάνηκε αδιάφορη και ανώριμη. Νοιαζόταν περισσότερο να έχει υπό έλεγχο τις συνιστώσες στο κόμμα του παρά να ξεκαθαρίσει στο μυαλό του ποια ήταν η σωστή πολιτική. (...) "Γιατί δεν μπορούμε να τους πούμε ότι αν δεν δεχθούν την απόρριψη του προγράμματός τους θα φύγουμε από το ευρώ;" ρώτησε ο Αλέξης». Ο Βαρουφάκης τού εξήγησε τι θα σήμαινε ένα τελεσίγραφα της Ελλάδας προς τους εταίρους της. «"Ομως πολλοί άνθρωποι, όπως ο Πολ Κρούγκμαν, λένε ότι θα είμαστε καλύτερα έξω από την ευρωζώνη" απάντησε νευρικά ο Αλέξης. Για να ταρακουνήσω τον νωθρό τρόπο σκέψης του, του περιέγραψα τι θα συνέβαινε αμέσως μόλις ανακοινωνόταν το Grexit. "Είσαι προετοιμασμένος να τα πεις αυτά στους ψηφοφόρους; Μήπως είναι καλύτερα να τους εξηγήσεις μια στρατηγική διαπραγμάτευσης;". Ο Αλέξης έμοιαζε να είναι αλλού, απασχολημένος με τα εσωτερικά του ΣΥΡΙΖΑ». Προτού φύγουν ο Βαρουφάκης τον συμβούλευσε: «Αν θέλεις να γίνεις πρωθυπουργός, πρέπει να μάθεις αγγλικά. Πάρε έναν δάσκαλο, είναι υποχρεωτικό». Στη δεύτερη συνάντηση «εμφανίστηκε ένας μεταμορφωμένος Αλέξης. Είχε κάνει τα μαθήματά του, μελέτησε το βιβλίο μου "A modest proposal for resolving the Eurozone crisis" και μου ανακοίνωσε υπερήφανα ότι ξεκίνησε μαθήματα αγγλικών».
Στις εκλογές του Μαΐου του 2012, όταν ο Βαρουφάκης επέστρεψε στην Αθήνα για να ψηφίσει, ο Παππάς συγκάλεσε νέα τριμερή. «"Συνειδητοποιείς ότι αν κερδίσουμε θα χειρίζεσαι εσύ τις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΔΝΤ;" με ρώτησε με το γαλίφικο χαμόγελό του. Το στομάχι μου δέθηκε κόμπος. Υπεύθυνος Οικονομικών ήταν ο Γιάννης Δραγασάκης και ο Τσίπρας με τον Παππά δεν θεωρούσαν ότι ήταν ο κατάλληλος για να δώσει τη μάχη με την ΕΕ και το ΔΝΤ». Αυτό ήταν το χαλί πάνω στο οποίο ο Βαρουφάκης έστρωσε τις υποψίες του ότι ο Δραγασάκης ήταν «ο άνθρωπος των τραπεζιτών».
Το «καμπανάκι κινδύνου»
Η συμπεριφορά των δύο ανδρών χτύπησε πολλές φορές «καμπανάκι κινδύνου» στο μυαλό του, αλλά η προοπτική να εφαρμόσει τις θεωρίες του στην πράξη και να σώσει ταυτόχρονα την Ελλάδα και την Ευρώπη ήταν ακαταμάχητη. Τόσο ώστε ξεπέρασε και τη «ναυτία» που του προκάλεσε το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης.
Τον Νοέμβριο του 2014 ο Παππάς τηλεφώνησε ξανά. «Είναι επείγον να έρθεις». Η συνάντηση έγινε στο σπίτι του Τσίπρα, παρουσία του Παππά και του Δραγασάκη, και κράτησε μέχρι τα ξημερώματα. Η ατμόσφαιρα ήταν χαρούμενη, με τις πρόωρες εκλογές να πλησιάζουν, αλλά η συζήτηση επικεντρώθηκε στο πώς θα αποφύγουν τη θηλιά των δανειστών. Εκεί ο Βαρουφάκης αναφέρθηκε για πρώτη φορά στην ανάγκη ύπαρξης ενός παράλληλου συστήματος πληρωμών έτοιμου να μπει σε εφαρμογή αμέσως και να μετατραπεί με το πάτημα ενός κουμπιού σε νέο νόμισμα.
«Αν κερδίσουμε, και αναμφίβολα θα κερδίσουμε, θέλουμε να γίνεις εσύ υπουργός Οικονομικών» του πρότεινε ξανά ο Τσίπρας. Ο Βαρουφάκης εξέφρασε τη διαφωνία του με το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, αλλά παρενέβη ο Παππάς και είπε ότι δεν ήταν δεσμευτικό για εκείνον. «Δεν είσαι καν μέλος του ΣΥΡΙΖΑ» παρατήρησε. «Δεν θα πρέπει να γίνω αν αναλάβω υπουργός Οικονομικών;» ρώτησα. Ο Αλέξης μού έδωσε μια μελετημένη απάντηση: «"Οχι, σε καμία περίπτωση. Δεν θέλω να γίνεις μέλος του ΣΥΡΙΖΑ. Πρέπει να μείνεις έξω από τις βασανιστικές συλλογικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων του κόμματός μας". (...) Οπως προχωρούσαμε προς την έξοδο του διαμερίσματος, σκεπτικός, ο Αλέξης μού είπε: "Θα χρειαστεί να οργανώσεις μια ομάδα προετοιμασίας σε περίπτωση που μας σπρώξουν εκτός ευρωζώνης. Ξεκίνα να το δουλεύεις σύντομα". Ετσι γεννήθηκε αυτό που μετέπειτα θα γινόταν γνωστό ως Plan X».
Τον Μάρτιο του 2015 ο Βαρουφάκης παρουσίασε το παραπάνω σχέδιο στο Υπουργικό Συμβούλιο. «Οι περισσότεροι υπουργοί με πλησίασαν για να εκφράσουν τον ενθουσιασμό τους, κάποιοι με χτυπούσαν φιλικά στην πλάτη, άλλοι με αγκάλιαζαν, μια υπουργός μού είπε ότι τη συγκίνησα και την ενέπνευσα». Τρεις μήνες μετά όλα θα άλλαζαν.
Να πάρουμε τα 16 δις της ΕΚΤ
Ερευνώντας τα αποθεματικά των τραπεζών, ο Βαρουφάκης ανακάλυψε ότι υπήρχαν 16 δισ. ευρώ που ανήκαν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε διάφορα υποκαταστήματα. «Το είπα στον Αλέξη που εκείνη την ώρα ήταν στο γραφείο του χαλαρώνοντας με τον Φλαμπουράρη, έναν υπουργό άνευ χαρτοφυλακίου που είναι κάτι σαν πατρική φιγούρα για εκείνον. Τα μάτια του Αλέξη άστραψαν. "Και γιατί δεν τα χρησιμοποιούμε για να γεμίσουμε τα ΑΤΜ;". Του εξήγησα ότι αυτό θα ισοδυναμούσε με κλοπή. "Αν το παιδί μου πεινάει και δεν έχω λεφτά, έχω κάθε ηθικό δικαίωμα να κλέψω ένα μπουκάλι γάλα. Δεν είναι το ίδιο;".
Ο ακροδεξιός Καμμένος
«Προσωπικά θα προτιμούσα τη συνεργασία με το Ποτάμι, αλλά υπήρχε ένα μεγάλο εμπόδιο. Είχαν υιοθετήσει μια στάση φιλική προς την τρόικα. Η συνεργασία με το Ποτάμι θα ήταν πολιτική αυτοκτονία και πραγματικά χωρίς νόημα. Σε κάθε περίπτωση, η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, και ειδικά ο Αλέξης, είχαν πάρει την απόφασή τους και, παρότι καταλάβαινα την επιλογή τους, η ίδια η ιδέα ήταν αποκρουστική. Ο Αλέξης είχε κάνει συμφωνία με τον Πάνο Καμμένο. Η σφοδρή αντιμνημονιακή του στάση τον τοποθετούσε στα αριστερά του ΠαΣοΚ, του Ποταμιού και της ΝΔ, αλλά στα κοινωνικά θέματα, στις διεθνείς σχέσεις, έπαιρνε θέσεις ακροδεξιές, σχεδόν απροκάλυπτα ρατσιστικές, σεξιστικές και ομοφοβικές».
Σόιμπλε και Grexit
Συνάντηση με τον Σόιμπλε στις 11 Μαΐου. «Απέρριψε τα επιχειρήματά μου αμέσως. "Το Μνημόνιο, το Μνημόνιο όπως είναι, χωρίς αλλαγές. Διαφορετικά η δραχμή. Αν θέλεις το ευρώ, θα πρέπει να δεχθείς το Μνημόνιο. Αν δεν θέλεις το ευρώ, αυτή είναι μια άλλη συζήτηση. Οι Ελληνες πρέπει να αποφασίσουν, γι' αυτό χάρηκα όταν άκουσα τον Πρωθυπουργό σας να μιλάει για δημοψήφισμα. Να το κάνετε το δημοψήφισμα. Και ξέρεις, αν χρειαστούν έξι μήνες για να αποφασίσουν οι Ελληνες, με την ησυχία τους, δεν υπάρχει πρόβλημα. Θα σας χρηματοδοτήσουμε πλήρως για τους έξι μήνες". Ο Βαρουφάκης, σοκαρισμένος από την ευκολία με την οποία αντιμετώπιζε ο Σόιμπλε τη διάλυση της ευρωζώνης τον ρώτησε αν θα μπορούσε να συγκρατήσει τους δαίμονες του Grexit. «Μην το αποκαλείς Grexit τότε, σκέψου το σαν time out (...).
Ξέσπασμα του Ευκλείδη Τσακαλώτου: «Δεν αντέχω την επιπολαιότητά τους»
Στο βιβλίο περιγράφονται οι τελευταίες ενθουσιώδεις ημέρες της αντιπολίτευσης μέσα από πικάντικα περιστατικά, όπως η συνομιλία του Τσίπρα με έναν εξέχοντα τραπεζίτη στα τέλη του 2014. «Τον απείλησε ότι θα κλείσει τα ATM αν με κάνει υπουργό» διηγείται ο Βαρουφάκης στον Τζέιμι Γκαλμπρέιθ. «Ο Αλέξης τον ρώτησε πόσο χρονών είναι. Ο τραπεζίτης απάντησε: "65". Τότε ο Αλέξης τού είπε: "Αν με ρίξεις, είμαι πολύ νέος για να ξανασηκωθώ. Εσύ όχι!"».
Περιγράφονται οι πρώτες ημέρες της νέας κυβέρνησης, όταν ούτε οι «ζηλωτές του ΣΥΡΙΖΑ» δεν μπορούσαν να αποτρέψουν την πρόσληψη της Ελενας Παναρίτη και του Γκλεν Κιμ.
«Ο Γκλεν ήταν τραπεζίτης», «ειδήμων στα ομόλογα με ρήτρα ανάπτυξης που σκόπευα να προτείνω ως μέρος του swap του ελληνικού χρέους. Μου είπε ότι είχε παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στον σχεδιασμό όχι μόνο του ελληνικού προγράμματος αλλά και των ευρωπαϊκών ταμείων διάσωσης», «έχοντας ανθρώπους σαν τον Γκελν δίπλα μου, ο οποίος ήξερε πού είναι θαμμένοι όλοι οι σκελετοί, αποκτούσα ένα ανεκτίμητο όπλο. (Οταν οι αξιωματούχοι της τρόικας τον είδαν στο πλευρό μου, παραλίγο να πάθουν εγκεφαλικό)».
Η πρώτη κρίση στην κυβέρνηση
Περιγράφεται η πρώτη ενδοκυβερνητική κρίση. Ο Τσακαλώτος είχε μείνει εκτός, χάριν του Παναγιώτη Λαφαζάνη. Ο Βαρουφάκης θορυβημένος τηλεφώνησε στον Τσίπρα, ο οποίος τού είπε ότι του πρότεινε να αναλάβει υφυπουργός Οικονομικών και αρνήθηκε. «Μου μίλησε άσχημα, Γιάνη. Γαμ..σε τον!». Ο Βαρουφάκης επέμεινε. Το ίδιο και ο Τσίπρας. «Χρειάζομαι τον Λαφαζάνη στην κυβέρνηση σε οικονομικό υπουργείο για να μη μας κατουράει απ' έξω». Τελικά ο Τσακαλώτος ανέλαβε αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών με αρμοδιότητα τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Στο πρώτο τους ταξίδι στο εξωτερικό, ο Βαρουφάκης δούλευε τις παρεμβάσεις του και ο Ευκλείδης «στο αεροπλάνο διάβαζε ένα μυθιστόρημα της Τζέιν Οστιν». Ο δεσμός διατηρήθηκε παρά τις εντάσεις που ακολούθησαν. Ο Βαρουφάκης παραθέτει ένα μήνυμα του Τσακαλώτου ύστερα από μια θυελλώδη σύσκεψη του πρωθυπουργικού επιτελείου στις Βρυξέλλες: «Δεν αντέχω την επιπολαιότητά τους». «Η αντιπάθεια και η περιφρόνησή του για τον Αλέξη και τον Παππά, τις οποίες τού ανταπέδιδαν, μαζί με το γεγονός ότι πάλεψα για να μπει στην κυβέρνηση, με έκαναν να αισθάνομαι ασφάλεια μαζί του».
Και τέλος περιγράφονται οι ημέρες της αποδιοργάνωσης, της οργής, της κατάθλιψης, της εξουθένωσης και της συνθηκολόγησης. Πώς κατέρρευσαν οι ψευδαισθήσεις του Αλέξη ότι «δυνάμεις πέρα από την Ευρώπη, από τη Ρωσία και την Κίνα ως τις ΗΠΑ και το Ιράν, θα μας βοηθούσαν» και πώς υπέκυψε στα μάγια της καγκελαρίου, η οποία τον χειραγωγούσε ψυχολογικά βλέποντας τη μελαγχολία του και την πάλη με τον εαυτό του. Πώς ξεγυμνώθηκαν οι αυταπάτες του Πάνου Καμμένου, του «ακροδεξιού συνωμοσιολόγου εταίρου μας», ότι θα τους εξασφάλιζαν δισεκατομμύρια δολάρια ελληνοαμερικανοί φίλοι του της Wall Street.
Η σοκαριστική συνάντηση
Η βραδινή σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου, πριν από την τραπεζική αργία. Ο Βαρουφάκης επέμενε στο παράλληλο σύστημα, ο Δραγασάκης έθεσε βέτο λέγοντας ότι πρόκειται για επικίνδυνα νταηλίκια και λεονταρισμούς, που θα προκαλούσαν άσκοπη σύγκρουση με τον Ντράγκι. «Κανένας άλλος δεν μίλησε. Ολοι κοίταζαν τον Αλέξη, που πλησίασε στο παράθυρο ανάβοντας τσιγάρο - μια καινούργια συνήθεια. "Θα συνταχθούμε με τον Δραγασάκη, Γιάνη" είπε. Κοίταξα στο δωμάτιο. Μόνο ο Ευκλείδης με υποστήριζε». Μετά ο Βαρουφάκης πρότεινε να μείνουν ανοιχτές οι τράπεζες τη Δευτέρα, να ξεμείνουν από λεφτά και να τις κλείσουν οι ίδιοι οι τραπεζίτες. «"Και τότε να βγούμε στους δρόμους να διαδηλώσουμε μαζί με τους πολίτες κατά της τρόικας". Αυτή τη φορά ούτε ο Ευκλείδης ήταν μαζί μου».