Συμπληρώνονται σήμερα δύο χρόνια που η ελληνική οικονομία βρίσκεται στην σκιά των capital controls.
Κυριακή 28 Ιουνίου 2015, 48 ώρες μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος από την κυβέρνηση, οι Ελληνες γνώρισαν στην πράξη αυτό που είχε συμβεί στην Κύπρο περίπου δύο χρόνια πριν. Οι τελευταίες ώρες ελεύθερων συναλλαγών με τις τράπεζες ήταν το μεσημέρι της Παρασκεύης.
Κλειστές τράπεζες, περιορισμός στην κίνηση κεφαλαίων, ημερήσιο όριο αναλήψεων έως 60 ευρώ η νέα πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας, ακριβώς δύο χρόνια πριν.
Η είδηση της επικείμενης επιβολής των κεφαλαιακών περιορισμών προαναγγέλθηκε από τον τότε υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, ο οποίος μέσω συνέντευξής του στο BBC δήλωσε ότι «η κυβέρνηση θα εξετάσει στη διάρκεια της νύχτας την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων και το κλείσιμο των τραπεζών τη Δευτέρα.»
Πραγματικά οι αποφάσεις που ελήφθησαν το βράδυ της Κυριακής σε μια δραματική συνεδρίαση του Συμβουλίου Συστημικής Ευστάθειας, υπό την προεδρία του Γιάνη Βαρουφάκη και με τα επιτελεία των τραπεζών να βρίσκονται σε επιφυλακή ήταν η επιβολή τραπεζικής αργίας από τη Δευτέρα 29 Ιουνίου 2015 έως και τη Δευτέρα 6 Ιουλίου 2015. Τραπεζική αργία που τελικά διατηρήθηκε μέχρι τις 20 Ιουλίου. Την ίδια ώρα τίθενται οι περιορισμοί στις τραπεζικές συναλλαγές.
Πριν ακόμη μπει το «λουκέτο» στις τράπεζες οι πολίτες σπεύδουν να κάνουν τις τελευταίες ελεύθερες αναλήψεις από τα ATM, που πλέον στεγνώνουν από ρευστότητα.
Ανακοινώνονται τα όρια αναλήψεων για τους πολίτες που ανέρχονται στα 60 ευρώ την ημέρα και αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το μεγαλύτερο πλήγμα που δέχτηκαν ποτέ οι επιχειρήσεις αφού το πάγωμα των συναλλαγών φέρνει χιλιάδες «λουκέτα».
Η αναγκαία έγκριση από την αρμόδια επιτροπή (Επιτροπής Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών) σε όποια επιχείρηση επιθυμούσε να εισαγάγει αγαθά, πρώτες ύλες, μηχανήματα κ.α., προκειμένου να μπορέσει να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της, αποδείχθηκε χρονοβόρα και συνάμα καταδικαστική για πολλές εξ’ αυτών.
Η μεγάλη εκροή καταθέσεων από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, περίπου 42 δισ ευρώ το διάστημα Νοεμβρίου 2014 – Ιουνίου 2015, κατέστησε την επιβολή των Κεφαλαιακών Περιορισμών αναγκαίο κακό για την επιβίωση των τραπεζών. Η επιβολή των capital controls μπορεί να έσωσε τις τράπεζες από μια πιθανή κατάρρευση αλλά το τραπεζικό σύστημα μπήκε στην ευθεία μιας νέας ανακεφαλαιοποίησης στα τέλη του 2015, η οποία υπό κανονικές συνθήκες δεν θα χρειαζόταν.
H τελευταία χαλάρωση
Η τελευταία χαλάρωση στα capital controls έγινε σχεδόν ένα χρόνο πριν όταν αυξήθηκε το ανώτατο όριο ανάληψης μετρητών στα 840 ευρώ ανά δύο εβδομάδες, ανά καταθέτη και ανά πιστωτικό ίδρυμα, αυξήθηκε στο 30% από 10% το όριο αναλήψεων για κεφάλαια που έχουν εισαχθεί από το εξωτερικό μετά την εφαρμογή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, και επιτράπηκε η ανάληψη του συνόλου (100%) των κεφαλαίων που κατατέθηκαν σε μετρητά μετά τις 22 Ιουλίου 2016.
Παράλληλα καταργήθηκε ο περιορισμός της πρόωρης, μερικής ή ολικής, αποπληρωμής δανείου σε πιστωτικό ίδρυμα.
Οι αλλαγές που έρχονται
Η περαιτέρω χαλάρωση των περιορισμών θα έρθει μετά την εκταμίευση της δόσης τον Ιούλιο και οι αλλαγές θα γίνουν σταδιακά. H Ελληνική Ενωση Τραπεζών έχει παρουσιάσει ένα σχέδιο με τρεις προτάσεις, που στοχεύουν στο να αυξηθεί η ρευστότητα της οικονομίας.
Προτείνεται να επιτραπεί η ανάληψη ποσού 1.800 ευρώ τον μήνα όπως επίσης να υπάρχει δυνατότητα προσθήκης συνδικαιούχου σε υφιστάμενο τραπεζικό λογαριασμό και να αυξηθεί το όριο για τη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό που αφορούν στην πληρωμή τιμολογίων εισαγωγικών επιχειρήσεων.
Σημειώνεται ότι σήμερα η ανάληψη μετρητών από τους συναλλασσόμενους από τραπεζικό κατάστημα ή ΑΤΜ δεν μπορεί να υπερβαίνει ημερησίως το ποσό των 60 ευρώ ανά καταθέτη, ανά τράπεζα. Ωστόσο, παρέχεται η δυνατότητα μεταφοράς του ημερήσιου ορίου των 60 ευρώ σε επόμενη ημέρα ή ημέρες και πάντως το αργότερο στο τέλος κάθε δεύτερης εβδομάδας (κάθε δεύτερη Παρασκευή).
Δηλαδή, κάθε δύο εβδομάδες ο δικαιούχος μπορεί να κάνει ανάληψη έως του ποσού των οκτακοσίων σαράντα (840) ευρώ κατά ανώτατο όριο. Με την επικείμενη αλλαγή οι πολίτες θα μπορούν να κάνουν σωρευτική ανάληψη 1800 ευρώ μια φορά τον μήνα. Πάντως ανεξάρτητα από το ποσό το βέβαιο είναι ότι θα μπορεί να γίνεται ανάληψη μία φορά τον μήνα.
Επίσης προτείνειται να επιτρέπεται η προσθήκη συνδικαιούχου σε υφιστάμενο λογαριασμό κατάθεσης , καθώς προς το παρόν ισχύει η απαγόρευση για άνοιγμα νέου τραπεζικού λογαριασμού. Σήμερα ισχύει η απαγόρευση να προστίθενται συνδικαιούχοι στους ήδη υφιστάμενους καταθετικούς λογαριασμούς, εφόσον δημιουργείται νέος κωδικός πελάτη (Customer ID) στην τράπεζα.
Τέλος, προτείνεται να αυξηθεί στο 180% του καλύτερου μήνα, από 140% σήμερα, το όριο για πληρωμή τιμολογίων στο εξωτερικό λόγω εισαγωγών.
Η πλήρης άρση των capital controls
Mπορεί η ελληνική οικονομία μετά τη συμφωνία στο Eurogroup να μπαίνει σε μια κανονικότητα, όχι όμως και οι τραπεζικοί περιορισμοί. Η πλήρης άρση τους δεν αναμένεται να γίνει νωρίτερα από το τέλος του 2018.
Σημειώνεται ότι το χρονοδιάγραμμα για την άρση των capital controls δεν είναι ανεξάρτητο από το γενικότερο οικονομικό πλαίσιο. Τα επόμενα βήματα, θα αποφασίζονται κάθε φορά με βάση συγκεκριμένες προϋποθέσεις, είναι:
- Η επιστροφή των καταθέσεων και η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων
- Η πρόσβαση του ελληνικού δημοσίου στις αγορές
- Τα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους και
- Η ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο πλέον φαντάζει πολύ μακρινό.