Απερισκεψία, παιδικότητα, επιπολαιότητα, σαν γκρινιάρικο παιδί που δεν του κάνουν το χατήρι είναι σήμερα η αριστερά για τον Κωστή Μαραβέγια, που θεωρεί ότι ο «τραμπούκος του χτες είναι ο φασίστας του σήμερα.
Βλέπω παντού στοιχεία εκφασισμού», λέει. «Είναι αστείο να λέμε προδότες αυτούς που φεύγουν», δηλώνει, καθώς παραδέχεται ότι είναι υπέρ της φυγής. Αισιόδοξος και δημιουργικός, έγινε στόχος με αφορμή δηλώσεις του που δεν άρεσαν και απάντησε με τα τραγούδια του.
Αυτή την εποχή γράφει μουσική για το θέατρο και συγκεκριμένα για την «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη με τον Γιάννη Μπέζο και τον Πέτρο Φιλιππίδη και ξεκινά την καλοκαιρινή του περιοδεία. Την Παρασκευή θα βρίσκεται στην Τεχνόπολη στο Γκάζι. Και έπεται συνέχεια.
- Είστε πάντα όσο αισιόδοξος φαίνεστε;
«Δεν είμαι συνέχεια χαρούμενος, αλλά είμαι αισιόδοξος σαν χαρακτήρας. Ακόμα και στα πιο δύσκολα έχω μια διάχυτη αισιοδοξία. Δεν μπορώ να υποκριθώ. Προφανώς και αντιλαμβάνομαι τι συμβαίνει γύρω μου. Πάντα περνάμε προσωπικές κρίσεις, συλλογικές, κι αυτή είναι άνευ προηγουμένου _ακόμα δεν έχει ξεπεραστεί, αλλά αν αντιδράσουμε με κατήφεια και εσωστρέφεια θα παρασύρουμε και άλλους».
- Κάποιοι σας χαρακτηρίζουν ελαφρύ.
«Οταν οι συνθήκες είναι περίεργες, όπως είναι τώρα, με μια γενικότερη απογοήτευση, είναι σαν κάποιος να σου λέει το δράμα του και εσύ να προσπαθείς να του πεις ότι η ζωή είναι ωραία. Αν είναι σκοτεινός και μαύρος, δύσκολα θα μπει σε ένα άλλο πνεύμα. Ενδεχομένως να φανταστεί ότι τον προσβάλλεις».
- Μήπως σας «κατηγορούν» ότι δεν είστε αριστερός;
«Οχι, δεν νομίζω. Είναι κυρίως θέμα life style. Υπάρχουν κάποια στερεότυπα. Αν κάποιος έχει έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής δεν μπορεί να εκφράσει και την άποψή του και τη θέση του για σοβαρά και φλέγοντα ζητήματα. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να δηλώσεις τι είσαι. Υπάρχει μια μυωπική εικόνα για ανθρώπους τους οποίους δεν ξέρουμε και τους κατατάσσουμε σε κουτάκια. Είναι ξεπερασμένα πράγματα αυτά.
»Υπάρχει η διαλεκτική του twitter, η μετά-αλήθεια των social media, κι όλα αυτά βοηθούν στον αχταρμά. Να μην κρίνουμε με αφέλεια και παρορμητισμό, αλλά να ψάχνουμε λίγο περισσότερο. Ετσι μπορεί κάποιος να στοχοποιηθεί, όπως έχω στοχοποιηθεί εγώ».
- Νοιώθετε ακόμα έτσι;
«Νομίζω ότι αυτή η στοχοποίηση πέρασε. Δεν έχω ξαναδεχτεί ούτε απειλές ούτε τίποτα. Είχε ένα πικ τότε με το παγκάκι. Εγραψα μετά, σαν απάντηση ίσως, το τραγούδι για τη νεολαία και την Παρεξήγηση του Φάουστ. Κανείς δεν κάνει τον κόπο να διαβάσει κάτι παραπάνω. Θα δει μια δήλωση και θα βγάλει συμπεράσματα. Γι΄αυτό προτιμώ πλέον να απαντώ με τα τραγούδια μου και να δεχομαι οποιαδήποτε κριτική για τα τραγούδια μου».
- Βλέπετε να αλλάζει το τοπίο γύρω μας;
«Εχουν σιγήσει εκείνοι που ήταν επικριτικοί ως και διχαστικοί. Εγιναν πιο ήπιοι, ενώ αρκετοί έχουν δηλώσει δημοσίως όταν έκαναν λάθος και απογοητεύθηκαν. Αυτό το υπερκαταγγελτικό πνεύμα που κατάντησε διχαστικό, νομίζω ότι έχει λίγο απορροφηθεί, μαζί με την αίσθηση ενός γενικότερου κλίματος ότι θα ζήσουμε αυτά που δεν ζήσαμε ποτέ. Δεν είχαμε αναλύσει το θέμα πριν. Το αναλύσαμε μετά. Πρώτα κάναμε πράξη, μετά είδαμε ότι δεν πήγε καλά και αρχίσαμε να ψάχνουμε τι πήγε λάθος... Σπασμωδικός τρόπος λειτουργίας».
- Εσείς δεν είχατε ελπίδες με την αριστερά;
«Εγώ πάντα έχω ελπίδες για την αριστερά. Ακόμα έχω. Με την έννοια της πιο ευαίσθητης, ανθρωποκεντρικής, καλλιτεχνικής προσέγγισης. Αγαπώ αυτή την αριστερά και έχω υπάρξει μ΄αυτή την αριστερά όχι κομματικοποιημένος αλλά πολιτικοποιημένος. Αλλά είναι ένας τόσο ανοιχτός όρος το αριστερά. Γιατί για μένα αριστερά είναι και οι φιλελεύθεροι της Αμερικής και σίγουρα κάτι περισσότερο από αυτό που θεωρούμε σήμερα».
- Αυτό που ζούμε σήμερα είναι αριστερά;
«Αυτό που ζούμε σήμερα δεν νομίζω ότι μπορεί να βρει ακριβώς μια κατεύθυνση, προς τα που πηγαίνει. Είναι ένας δρόμος που έχει εκτυπωθεί προ πολλού και πηγαίνουμε όλοι μαζί με μικρές αποκλίσεις αριστερά, δεξιά. Αλλά είναι τόσο μικρές οι αποκλίσεις που στον ίδιο προορισμό θα φτάσουμε αλλά πολύ πιο αργά. Δεν είμαι όμως καχύποπτος. Δεν λέω ότι αυτή η αριστερά δεν προσπαθεί για το καλύτερο. Ούτε ότι υπάρχει μια δόλια στρατηγική έτσι ώστε να προσπαθεί μόνον για το δικό της το συμφέρον».
- Πιστεύετε ότι ο Αλέξης Τσίπρας έχει στόχο;
«Δεν θέλω να μιλήσω προσωπικά για κανέναν. Πολλοί πάντως θέλουν το καλύτερο, ίσως δεν ξέρουν τον τρόπο. Οχι όμως ότι θέλουν το κακό. Ολο αυτό εμένα μου βγάζει μια παιδικότητα, με την έννοια της απερισκεψίας, της επιπολαιότητας. Χτυπήσαμε το χέρι στο τραπέζι και είπαμε ότι θέλουμε πίσω αυτά που είχαμε. Και τελικά καταλαβαίνεις ότι δεν ήταν αυτό που είχες στο μυαλό σου και σαν γκρινιάρικο παιδί επιμένεις και επιμένεις, κι όταν δεις ότι δεν σου κάνουν το χατήρι, αποσύρεσαι με έναν τρόπο ανώριμο».
- Χωρίς να μεγαλώσεις;
«Μπορεί μέσα από όλο αυτό να υπήρξε και μια περίοδος ενηλικίωσης την οποία θα μπορούσαν να καρπωθούν οι επόμενες γενιές. Σε ό,τι λέω βάζω και τον εαυτό μου μέσα. Μπορεί και να χρειαζόταν αυτό. Αν το δούμε στη μεγάλη εικόνα και από μακριά, θα δούμε ένα κράτος πολύ νέο, ένα έθνος νεώτατο, με πολλούς πολέμους, που μάλλον δεν είχε τον χρόνο για ζυμώσεις και ωρίμανση. Μπορεί να είναι μέρος της ενηλικίωσης».
- Στοιχεία εκφασισμού έχετε παρατηρήσει;
«Ναι, και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα για μένα. Τα εντοπίζω στην καθημερινότητα, στον δημόσιο λόγο, στη Βουλή, παντού. Παντού τα βλέπω. Εγώ θυμάμαι την Ελλάδα από τον Ανδρέα Παπανδρέου και μετά _κομβικό σημείο. Θυμάμαι τον τραμπουκισμό. Θυμάμαι στη γειτονιά μου, στο Αγρίνιο που μεγάλωσα, να ακούω φασαρίες και να μου λέει η μάνα μου, “μη φοβάσαι αγόρι μου, τραμπούκοι είναι”. Πιθανόν ο τραμπούκος του τότε είναι ο φασίστας του σήμερα. Πρέπει να φωτίσουμε το καλό, το διαφορετικό, την ελπίδα, ώστε να μην βρουν συμπαραστάτες όσοι έχουν μια τέτοια τάση.
- Aρα δεν βλέπτε βελτίωση;
«Δεν πιστεύω ότι η ανθρωπότητα πάει πίσω, μιλώντας πάντα για τη μεγάλη εικόνα. Τώρα βρισκόμαστε σε μια κάμψη, σε μια καμπή. Για μένα η χειρότερη περίοδος πέρασε. Δεν πιστεύω ότι μπορεί να πάμε σε ένα εθνο-λαϊκιστικό μέτωπο στην Ελλάδα. Διαλύθηκε αυτό που πήγε να δημιουργηθεί. Δεν υπάρχει περίπτωση να ελέγξεις τον τύπο σε μια εποχή που τα social media είναι τόσο ελεύθερα».
- Μήπως έχετε αρχίσει να αυτολογοκρίνεστε;
«Οχι δεν αυτολογοκρίνομαι. Πάντα όμως χρειάζεται μια μικρή αυτοκυριαρχία, ένας αυτοέλεγχος. Πιστεύω ότι οι περισσότεροι που βιάζονται να πουν κάτι, μετά το μετανιώνουν, όπως αυτό το φρικτό που ειπώθηκε για τον Σταύρο Θεοδωράκη από τη Ραχήλ Μακρή. Οταν κάποιος εκφράζεται καλλιτεχνικά και μουσικά, προφανώς και αποτυπώνει την έκρηξη της στιγμής, το θυμικό του».
- Εσείς μετανιώσατε για όσα είπατε στο παρελθόν;
«Δεν μετάνιωσα αλλά φοβήθηκα. Δεν θα δώσουμε συγχωροχάρτι σ΄αυτούς που ήταν εκφραστές του διχαστικού κλίματος. Από την άλλη πρέπει να είμαστε λίγο περισσότερο επιεικείς. Μια μεγάλη ανοιχτή πληγή είναι η απουσία πολλών καλών μυαλών, που τους συναντώ και εκτός Ελλάδος και των οποίων η βαθειά επιθυμία είναι να γυρίσουν. Είμαι υπέρ της φυγής, είμαι παιδί της φυγής... Είναι αστείο να τους λέμε προδότες. Και είμαι σίγουρος ότι οι καλύτερες μέρες θα έρθουν όταν γυρίσουν κι εκείνοι πίσω. Κι ίσως τότε αυξηθεί και η παραγωγικότητα και η ποιότητα».
- Πιστεύετε στο νέο, στην ηλικία; Η γενιά σας είναι τώρα στα πράγματα...
«Υπάρχει πάντα η ελπίδα με τη νέα γενιά. Ο ριζοσπαστιμός και η αλλαγή έρχονται με τους νέους, αλλά ξέρουμε πολύ καλά ότι ο νους και ο τρόπος σκέψης έχουν δική του ηλικία. Δεν έχει να κάνει με το σώμα, αλλά με τις εμπειρίες. Παρατηρώ μια έλλειψη αφοσίωσης και ασκητισμού. Να αφιερωθείς σε κάτι. Οχι αδίκως υπάρχει μια σχετική ρετρολαγνεία, και το λέω αρνητικά όταν αυτή εκφράζεται σε μεγάλο βαθμό γιατί σε πάει πίσω. Βλέπουμε μια διάσπαση, μια μη επικέντρωση».
- Στα Εξάρχεια πηγαίνετε;
«Οχι όπως πήγαινα. Είχα τις παρέες μου εκεί το στούντιο, ήταν η γειτονιά μου, ας πούμε, μαζευόμασταν. Αλλά έφυγαν και οι φίλοι μου από εκεί. Για μένα το σημαντικό είναι να μπορούμε να κινούμαστε ελεύθερα όλοι μέσα στην πόλη, μέσα στη χώρα. Από εκεί και πέρα είναι υγιής και ο πυρήνας που θέλει να εκφραστεί με αυτόν τον τρόπο, χωρίς τη βία βέβαια. Οχι στη βία».
- Τι είναι η «Λυσιστράτη»;
«Είναι η θηλυκή πλευρά αυτού του κόσμου, η πιο νουνεχής, συμβολική και ειρηνική, υπέρ της αδελφοσύνης και της ενότητας. Κι έρχεται σε μια περίοδο που είναι καίρια. Είναι ένα σύμβολο η Λυσιστράτη, με την έννοια της παγκόσμιας μήτρας».
- Ο Αριστοφάνης παρουσιάζει παράλληλα το γελοίον του ανδρός. Η μουσική που γράφετε είναι υπέρ της γυναίκας;
«Η αλήθεια είναι ότι το έλαβα υπόψιν μου. Εχω χρησιμοποιήσει πιο πολύ λυρισμό, που είναι ταυτόσημος με τη γυναικεία θέση και φύση. Κι ας βγάζει τόσο δυναμισμό αυτή η γυναίκα, κι ας είναι μπροστά. Χρησιμοποιώ επιπλέον πιο ντελικάτα όργανα, πιο ευαίσθητα, πιο εκφραστικά. Χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχει νεύρο και ρυθμός. Γιατί υπάρχουν αντίπαλοι και μάχες. Κι όλο αυτό με χιούμορ, καυστικό και ειρωνικό τρόπο».
- Τα δύο φύλα αγγίζουν την ισότητα;
«Εχει βελτιωθεί η κατάσταση. Αλλά δεν έχουμε φτάσει στην απόλυτη ισότητα, δεν ξέρω κι αν γίνεται. Είναι ουτοπικό. Υπάρχει ένα μικρό έλλειμμα που πρέπει να ξεπεράσουμε, υπάρχει περιθώριο. Ακόμα όμως υπάρχουν θέσεις εργασίας που δεν μπορούμε να δούμε μια γυναίκα... Ελπίζω ότι θα πάψει το φύλο να προσδιορίζει τα πράγματα κοινωνικά, επαγγελματικά, ταξικά. Προφανώς υπάρχουν αντικειμενικά κάποια θέματα που θα παραμείνουν ίδια, όπων η μητρότητα. Και ο άντρας παραμένει πιο βίαιος, με πιο έντονη σωματικότητα».
Τι σας προσφέρουν τα live, οι περιοδείες;
«Από τα live αντλώ πολλή όρεξη γι΄αυτό που κάνω. Αν δεν έχεις την άμεση επικοινωνία και την ανταπόκριση από το κοινό, δεν παίρνεις την απαραίτητη κιροζίνη. Δεν είναι εύκολο να είσαι δημιουργικός και να έχεις έμπνευση. Δεν είναι αυτονόητο αυτό. Οταν βλέπεις το χαμόγελο του κόσμου στο τέλος, λες ότι έπιασε τόπο αυτό που έκανες».
- Εχετε εισπράξει αρνητισμό στις συναυλίες σας;
«Ναι, όχι τόσο σε δικό μου live αλλά σε άλλου, όπου εμφανίστηκα αυτοσχέδια. Είπε κάποιος κάτι σχετικά με το παγκάκι. Προσπάθησα να κρατήσω την ψυχραιμία μου και να απαντήσω. Σε όλους απαντάω. Αλλά μη νομίζεις, και στον έπαινο δεν είναι εύκολο. Οταν σου λέει η άλλη “είσαι θεός», τι απαντάς;».
- Γεμίζουν οι συναυλίες σας...
«Και είμαι πολύ χαρούμενος. Οταν έχεις ξεκινήσει να παίζεις με πέντε – έξι από κάτω και τώρα ξέρεις ότι οι χώροι δεν θα είναι άδειοι, είναι ένα πολύ δυνατό συναίσθημα αυτό. Εχεις την ελευθερία να είσαι δημιουργικός. Στον ύπνο μου βλέπω ακόμα εφιάλτες ότι κάνω συναυλίες και είμαι μόνος μου, ή ότι είναι λίγοι και φεύγουν. Από τα δεκαοκτώ μου το σκέφτομαι αυτό. Αλλά το βίωσα κιόλας. Πολλές άδειες αίθουσες. Πηγαίναμε με την προσδοκία να έχουμε κόσμο, αλλά τίποτα».
- Σκέφτεστε τον γάμο;
«Γενικά δεν είμαι ένθερμος οπαδός του γάμου, της συμβίωσης. Δεν μου αρέσει . Αλλά δεν είμαι καθόλου μοναχικός τύπος. Μεγάλωσα σε μια δεμένη οικογένεια. Πιστεύω στο μαζί».
Κατάστρωμα: Συναυλία του Κωστή Μαραβέγια στην Τεχνόπολη στο Γκάζι: Παρασκευή 23 Ιουνίου
«Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη: Πρεμιέρα στις 6 Ιουλίου, στο Κατράκειο Πειραιά
Μετάφραση: Κ.Χ. Μύρης
Σκηνοθεσία: Γιάννης Μπέζος
Μουσική: Κωστής Μαραβέγιας
Παίζουν: Πέτρος Φιλιππίδης, Γιάννης Μπέζος, Ναταλία Τσαλίκη, Βλαδίμηρος Κυριακίδης