23 χρόνια χωρίς τον εμβληματικό Μάνο Χατζιδάκι [εικόνες & βίντεο]

Αξέχαστος, μοναδικός, ιδιοφυής και αεικίνητος, ο Μάνος Χατζιδάκις «έφυγε» από κοντά μας σαν σήμερα, στις 14 Ιουνίου του 1994.

Συνήθως καθισμένος μπροστά σε ένα πιάνο, μέσα σε ένα στούντιο, με παρτιτούρες τριγύρω, πλάι σε τασάκια γεμάτα αποτσίγαρα.

φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Από τις μουσικές ιδιοφυΐες της χώρας, γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1925 στην Ξάνθη, γιος του δικηγόρου Γεωργίου Χατζιδάκι και της Αλίκη Αρβανιτίδου. Στην Ξάνθη, «τη διατηρητέα κι όχι την άλλη, τη φριχτή, που χτίστηκε μεταγενέστερα από τους εσωτερικούς της ενδοχώρας μετανάστες», όπως έλεγε και ο ίδιος.

Στα τέσσερά του χρόνια είχε αρχίσει μαθήματα πιάνου με δασκάλα την Αλτουνιάν, γνωστή μουσικό της Ξάνθης, αρμενικής καταγωγής, ενώ παράλληλα μάθαινε βιολί και ακορντεόν.

Μετά τον χωρισμό των γονιών του, το 1932, ο Μάνος Χατζιδάκις με τη μητέρα του και την αδελφή του εγκαθίστανται οριστικά στην Αθήνα.

Παγοπώλης, φορτοεκφορτωτής αλλά και βοηθός νοσοκόμος

Στα δύσκολα χρόνια της κατοχής και της απελευθέρωσης, ο Μάνος Χατζιδάκις εργάζεται ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι του Πειραιά, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοοικονόμου, βοηθός νοσοκόμος στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Συγχρόνως αρχίζει ανώτερα θεωρητικά μαθήματα μουσικής με τον Μενέλαο Παλλάντιο, μία σημαντική μορφή της ελληνικής εθνικής μουσικής σχολής.

Πέρασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ακολούθησε σπουδές Φιλοσοφίας, τις οποίες όμως ποτέ δεν ολοκλήρωσε.

Γνωρίζεται με καλλιτέχνες και διανοούμενους (Γκάτσο, Σεφέρη, Τσαρούχη) όλοι της γενιάς του μεσοπολέμου, οι οποίοι θα συμβάλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση των προσανατολισμών και της σκέψης του.

φωτογραφία: eurokinissi

Στο Θέατρο Τέχνης η πρώτη του μουσική -Θα παραμείνει για 15 χρόνια

Ο Νίκος Γκάτσος ήταν ο φίλος του μέχρι το τέλος ωστόσο ορόσημο στην πορεία του θα σταθεί η γνωριμία του με τον Κάρολο Κουν.

Η πρώτη του εμφάνιση στα μουσικά πράγματα της χώρας γίνεται το 1944 με την παράσταση «Τελευταίος Ασπροκόρακας» του Αλέξη Σολωμού στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν.
Η γόνιμη συνεργασία του με το Θέατρο Τέχνης θα διαρκέσει 15 χρόνια. Από το 1950 αρχίζει να γράφει μουσική για αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες.

Ενορχηστρώνοντας Μίκη

Το 1959 παρουσιάζει στο αθηναϊκό κοινό τον Μίκη Θεοδωράκη, ενορχηστρώνοντας και ηχογραφώντας ο ίδιος το έργο του «Επιτάφιος» με τη Νάνα Μούσχουρη.

Ο Χατζιδάκις της «Στέλλας», του «Ποτέ την Κυριακή» και του «America America»

Μεγάλο κεφάλαιο αποτελούν και οι μουσικές που συνέθεσε για σπουδαίες ταινίες του ελληνικού και του διεθνούς κινηματογράφου.

«Εντυσε» μουσικά την «Κάλπικη Λίρα» (Γ. Τζαβέλλα 1954), τη «Στέλλα» (Μ. Κακογιάννη, 1955), το «Δράκο» (Ν. Κούνδουρου, 1956), το «America-America» (Ελ. Καζάν, 1962), «Sweet Movie» (Ντ. Μακαβέγιεφ, 1974), κ.ά.

«Τα παιδιά του Πειραιά» και το Οσκαρ

Το 1960 κερδίζει το βραβείο Οσκαρ για το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά» από την ταινία του Ζυλ Ντασέν «Ποτέ την Κυριακή», τραγούδι το οποίο θα συμπεριληφθεί στα δέκα εμπορικότερα του 20ού αιώνα. Ωστόσο, ο μεγάλος Έλληνας συνθέτης δεν θα ταξιδέψει στην Αμερική για να παραλάβει το χρυσό αγαλματίδιο, εκφράζοντας την αντίθεσή του με τον θεσμό.

Ο διεθνής Μάνος

Το 1966 ο Μάνος Χατζιδάκις πηγαίνει στις ΗΠΑ, όπου ανεβάζει στο Μπρόντγουεϊ με τον Ζιλ Ντασέν και τη Μελίνα Μερκούρη τη θεατρική διασκευή του «Ποτέ την Κυριακή» με τον τίτλο «Illya Darling».

Οπως αναφέρει το «sansimera.gr» στην Αμερική θα παραμείνει μέχρι το 1972 και η μουσική του αντίληψη θα επηρεαστεί σημαντικά από την pop music. Αποτέλεσμα αυτής της επίδρασης είναι ο κύκλος τραγουδιών «Reflections» με το συγκρότημα New York Rock and Roll Ensemble.
Τo 1972 επιστρέφει στην Αθήνα.

Διαρκώς παρών στην ελληνική δισκογραφία, με δεκάδες δίσκους που θεωρούνται πια κλασικοί:

Ο Κύκλος με την Κιμωλία (1956), Παραμύθι χωρίς Όνομα (1959), Πασχαλιές μέσα απ' τη νεκρή γη (1961), Δεκαπέντε Εσπερινοί (1964), Μυθολογία (1965), Καπετάν Μιχάλης (1966), Τα Λειτουργικά (1971), Αθανασία (1975), Τα Παράλογα (1976), Σκοτεινή Μητέρα (1985), Τα Τραγούδια της Αμαρτίας (1992) κ.α.

«Εγώ περιέχω και τον αριστερό, ο αριστερός δεν με περιέχει»

Ο Μάνος Χατζιδάκις ανέπτυξε, ήδη από την εποχή της απελευθέρωσης βαθιά πολιτική σκέψη, κεντρικός άξονας της οποίας ήταν η αμφισβήτηση και η αναθεώρηση.

Για την πολιτική του ταυτότητα γράφει ο ίδιος «Είμαι δημοκράτης αστός, ουμανιστής και αναθεωρητής της δεξιάς. Ποτέ δεν υπήρξα αντικομμουνιστής. Εγώ περιέχω και τον αριστερό. Ο αριστερός όμως δεν με περιέχει».

«Πατέρας» του «Τρίτου» και της «Ορχήστρας των Χρωμάτων»

Το 1975 αρχίζει η χρυσή εποχή του «Τρίτου Προγράμματος». Γίνεται διευθυντής του κρατικού ραδιοσταθμού το οποίο και γίνεται σημείο αναφοράς.

φωτογραφία: eurokinissi

Το 1989-93 ιδρύει την «Ορχήστρα των Χρωμάτων», για να παρουσιάσει «πρωτότυπα προγράμματα που συνήθως δεν καλύπτονται από τις συμβατικές συμφωνικές ορχήστρες», την οποία διηύθυνε μέχρι το τέλος της ζωής του.

Η Ορχήστρα των Χρωμάτων με μαέστρο τον Χατζιδάκι έδωσε 20 συναυλίες και 12 ρεσιτάλ ελληνικού και διεθνούς ρεπερτορίου με Έλληνες και ξένους σολίστ.

O Mάνος Χατζιδάκις «έφυγε» από τη ζωή στις 14 Ιουνίου σε ηλικία 68 ετών, από οξύ πνευμονικό οίδημα.