Οι αδυναμίες του δικαστικού συστήματος εστιάζονται, με εμβληματικό τρόπο, στις μεγάλες καθυστερήσεις που παρατηρούνται τις τελευταίες δεκαετίες στην απονομή της δικαιοσύνης, υπογραμμίζει σε μελέτη του ο ΣΕΒ.
Οπως αναφέρει, οι αδυναμίες αυτές αποτελούν από τους βασικότερους παράγοντες υπονόμευσης του κράτους δικαίου στη χώρα, επιδείνωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, αποθάρρυνσης των επενδύσεων και, τελικά, αποδυνάμωσης των προσπαθειών ανάπτυξης της οικονομίας και αύξησης της απασχόλησης.
Παρότι τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει πολλές και σημαντικές προσπάθειες νομοθετικής και οργανωτικής παρέμβασης, στην πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Justice Scoreboard 2017 αποτυπώνονται σημεία βελτίωσης, αλλά και επίμονα διαρθρωτικά προβλήματα στην απονομή δικαιοσύνης.
Επιπλέον, οι απεργίες των δικαστικών υπαλλήλων, η αποχή των δικηγόρων, αλλά και η αύξηση των εισερχόμενων υποθέσεων λόγω της κρίσης και ορισμένων νομοθετικών πρωτοβουλιών, δεν έχουν επιτρέψει να καταστούν ορατά τα όποια θετικά αποτελέσματα των προσπαθειών αυτών.
Οπως επισημαίνει για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, το 2015 οι υποθέσεις που διεκπεραιώθηκαν από τα ελληνικά δικαστήρια ήταν περισσότερες από τις νέες που εισήλθαν στο δικαστικό σύστημα. Ωστόσο, η απόσταση που πρέπει να διανύσει η Ελλάδα προκειμένου να μειωθούν οι εκκρεμείς υποθέσεις σε αντίστοιχα επίπεδα με τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι μεγάλη, ειδικά για τις διοικητικές υποθέσεις.
Επιπλέον, ο χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων (σε πρώτο βαθμό) στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ και ξεπερνάει το ένα έτος το 2015, τόσο για τις αστικές και εμπορικές υποθέσεις, όσο και για τις διοικητικές υποθέσεις.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκθεση, οι εκκρεμείς υποθέσεις πλησιάζουν το 1.000.000 (συγκεκριμένα, ήταν 648.947 το 2016 στα ειρηνοδικεία, πρωτοδικεία και εφετεία και 305.909 το 2015 στα διοικητικά πρωτοδικεία και εφετεία).
Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν και από πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, (Justice Scoreboard 2017), οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για τα δικαστήρια στην Ελλάδα ανέρχονται σε 51 ευρώ ανά κάτοικο το 2015, έναντι 79 ευρώ ανά κάτοικο στην ΕΕ. Επίσης, η αναλογία των δικαστών ανά κάτοικο στην Ελλάδα είναι ανάλογη του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ στους δικηγόρους είναι σχεδόν διπλάσια.
Ακόμη, η αντίληψη του κοινού και των επιχειρήσεων σχετικά με το «αρκετά καλό» ή «πολύ καλό» επίπεδο ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και των δικαστών στην Ελλάδα είναι παρόμοια με τον μέσο όρο της ΕΕ για το 2017. Η έλλειψη ανεξαρτησίας αποδίδεται από τους πολίτες, κυρίως, στις παρεμβάσεις ή πιέσεις από οικονομικά ή άλλα ειδικά συμφέροντα, ενώ από τις επιχειρήσεις στις παρεμβάσεις ή πιέσεις από την κυβέρνηση ή πολιτικούς.
Σημειώνεται, ότι οι Έλληνες πολίτες έχουν πρόσβαση, μέσω ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων, στο σύνολο της νομολογίας μόνο για τις αποφάσεις των τριτοβάθμιων δικαστηρίων. Στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, οι πολίτες έχουν πρόσβαση στο σύνολο της νομολογίας, όλων των βαθμίδων της δικαιοσύνης.
Τέλος, ο ΣΕΒ επανέρχεται, τέλος, σε παλαιότερες προτάσεις του για επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης (πρόκριση των εξωδικαστικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών, εκπαίδευση του δικαστικού προσωπικού, βελτίωση της ποιότητας της νομοθεσίας, περιορισμός της κατάχρησης ένδικων μέσων από το ίδιο το κράτος, κ.ά.), από τις οποίες μπορούν να εξοικονομηθούν έως και 800.000 ανθρωποημέρες, 235 εκατ. ευρώ για το ελληνικό Δημόσιο, αύξηση του ρυθμού επίλυσης των υποθέσεων έως 100% και δημιουργία 1.400 νέων θέσεων εργασίας.