Οι προβλέψεις της CIA για το μέλλον του πλανήτη δεν είναι αισιόδοξες, κάθε άλλο. Η αναφορά των αμερικανικών υπηρεσιών, η οποία δημοσιεύεται κάθε 4 χρόνια έχει φέτος τίτλο «Ο κόσμος το 2035, σύμφωνα με την CIA: Το παράδοξο της ανάπτυξης».
Πρόκειται για μια αναφορά 300 σελίδων και έχει ήδη δοθεί στο γραφείο του Ντόναλντ Τραμπ.
Η αμερικανική υπηρεσία φτιάχνει κλίμα από τις πρώτες γραμμές:
«Στα πέντε επόμενα χρόνια, θα δούμε αύξηση των εντάσεων μεταξύ Κρατών αλλά και στο εσωτερικό τους». Παράλληλα, γράφει η αναφορά, η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί. Η τρομοκρατική απειλή θα αυξηθεί, σε διάφορες μορφές, και απέναντι στην οποία τα Κράτη, όλο και πιο διχασμένα, θα δυσκολευτούν να απαντήσουν.
«Το βασικό στοίχημα των κυβερνήσεων και των κοινωνιών θα είναι να συμφιλιώσουν τα ατομικά ταλέντα, τα συλλογικά και τα εθνικά ώστε να επιφέρουν ασφάλεια, πρόοδο και ελπίδα».
Η CIA περιγράφει τρία φανταστικά σενάρια για την κατάσταση του κόσμου μεταξύ του 2020 και 2035: «νησίδες», «δορυφόροι» και «κοινότητες».
Σενάριο 1ο: Ενας κόσμος από απομονωμένες νησίδες
Το πρώτο σενάριο φαντάζεται έναν κόσμο ο οποίος υφίσταται τις συνέπειες μιας άτονης ανάπτυξης και μιας καταρρέουσας παγκοσμιοποίησης, τις οποίες οι κυβερνήσεις δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν. Είκοσι χρόνια μετά την οικονομική κρίση του 2008, οι οικονομολόγοι του κόσμου παρατηρούν προβληματικά Κράτη, κλεισμένα στον εαυτό τους. «Ο συνδιασμός όλων αυτών των στοιχείων γέννησε έναν κόσμο διαμοιρασμένο και αμυντικό, όπου ανήσυχα τα Κράτη ψάχνουν μεταφορικά και κυριολεκτικά να υψώσουν τοίχους για να προστατευθούν από τα εξωτερικά προβλήματα, δημιουργώντας έτσι «νησίδες» μέσα σε έναν ωκεανό αστάθειας», γράφει η αναφορά της CIA.
Στην Ευρώπη αλλά και στην Βόρεια Αμερική, τα Κράτη δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν στις κοινωνικές και οικονομικές αναταράξεις του καινούριου κόσμου. Στην Ασία η διαπίστωση παραμένει η ίδια, το μπουμ των αναδυόμενων οικονομικών σταμάτησε:
«Επειδή δεν κατόρθωσαν να βρουν αρκετή εσωτερική ζήτηση για να κινήσουν την οικονομία τους όταν η παγκόσμια αγορά επιβραδύνθηκε, η Κίνα και η Ινδία έμειναν κλεισμένες στην «παγίδα του μεσαίου εισοδήματος» και γνώρισαν στασιμότητα στην ανάπτυξή τους, στους μισθούς και στις συνθήκες ζωής».
Οι μεσαίες τάξεις, οι οποίοι είχαν εισοδήματα ως πριν την κρίση του 2008, αιμορραγούν και ένας μέρος αυτού του πληθυσμού έχει πέσει σε συνθήκες μεσαίας φτώχειας.
Οι αρνητικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, ειδικά στην αύξηση των ανισοτήτων και την άνοδο των λαϊκισμών, ώθησαν τα Κράτη να υιοθετήσουν όλο και περισσότερα μέτρα προστατευτισμού, αντί να προτιμήσουν τον διεθνή διάλογο. Σε αυτό το σενάριο, η ταχεία ανάπτυξη της τεχνητής ευφυίας διατάραξε τις κοινωνίες πολύ περισσότερο απ'ό,τι είχαν προβλέψει οι οικονομολόγοι. Η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται.
Μετά από αυτές τις απογοητευτικές διαπιστώσεις, η CIA βλέπει, σε 20 χρόνια, «την έναρξη μιας νέας εποχής ανάπτυξης και ευημερίας». Η σωτηρία θα έρθει από πολλούς ορίζοντες. Μετά την διατάραξη της αγοράς εργασίας, η τεχνολογική καινοτομία θα δημιουργήσει προοπτικές ανάπτυξης. Σε αυτόν τον μελλοντικό κόσμο, η δημιουργικότητα θα προέλθει από την συνεργασία μεταξύ ανθρώπων και μηχανών.
Και ένα μάθημα για το μέλλον: οι κυβερνήσεις που θα τα καταφέρουν καλύτερα είναι αυτές που θα επενδύσουν στην έρευνα και στην καινοτομία και θα κατορθώσουν να κρατήσουν τα μυαλά και τα ταλέντα στις χώρες τους.
Σενάριο 2ο: Στην αυγή μιας στρατιωτικής επιδείνωσης
Το δεύτερο σενάριο της CIA αποκαλείται «Δορυφόροι». Περιγράφεται από κάποιον «εθνικό σύμβουλο ασφαλείας», ο οποίος φαντάζεται τον κόσμο στην αυγή του 2032, τη στιγμή που ολοκληρώνεται η θητεία ενός κάποιου κυρίου «Smith» στην προεδρία των ΗΠΑ.
Στα μέσα της δεκαετίας του 2020 αυξήθηκαν κατακόρυφα οι εντάσεις μεταξύ τοπικών δυνάμεων. Η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν επωφελήθηκαν από την εσωστρέφεια των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή και επέβαλλαν «οικονομική, πολιτική και στρατιωτική κυριαρχία» στις αντίστοιχες περιοχές επιρροής τους. Οι εντάσεις περιορίζονται καταρχήν σε οικονομικά και διπλωματικά αντίποινα, σε πόλεμο προπαγάνδας και κυβερνοεπιθέσεις, χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες.
«Το μεγαλύτερο θύμα αυτών των εντάσεων ήταν η «αλήθεια» στο μέτρο όπου η προπαγάνδα αυτών των Κρατών, η οποία διαχέεται από τα social media, εμπορικά ή επίσημα, παραποίησε και χειραγώγησε τις πληροφορίες για το τι συνέβαινε πραγματικά», αναλύει ο σύμβουλος.
Μια διαπίστωση που θυμίζει περιέργως την εποχή των «εναλλακτικών γεγονότων» και των fake news με τα οποία ετράφησαν το 2016 οι οπαδοί του Brexit και οι οπαδοί του Ντόναλντ Τραμπ.
Στην πρώτη θητεία αυτού του προέδρου «Smith», οι ΗΠΑ επιχειρούν να επιστρέψουν στην διεθνή σκηνή, αλλά μπαίνουν αμέσως σε διένεξη με την Κίνα, την Ρωσία και το Ιράν, με αποτέλεσμα να υπάρχει στα τέλη του 2020 ένα κλίμα Ψυχρού Πολέμου. Η αιτία; Μια κρίση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν το 2028, η οποία καταλήγει με την ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας από το 1945. Η κρίση τελικά αποδυναμώνεται χάρη στις ΗΠΑ με την βοήθεια της Κίνας. Η στρατιωτική και πυρηνική απειλή αποφεύγεται. Οπως έγινε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι μεγάλες δυνάμεις επαναβεβαιώνουν τη σχέση εμπιστοσύνης και επανακινούν την συνεργασία τους στα θέματα άμυνας.
Σενάριο 3ο: Οι κοινότητες διοικούν τον κόσμο
Το τρίτο και τελευταίο σενάριο ενδιαφέρεται για τις «Κοινότητες» μέσα από το βλέμμα μια μελλοντικής δημάρχου μιας μεγάλης πόλης του Καναδά. Η εν λόγω δήμαρχος σκέπτεται εν έτει 2035 τις αλλαγές που έγιναν τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Σε αυτόν τον κόσμο, οι τοπικές ομάδες έχουν το πάνω χέρι σε σχέση με τις εθνικές κυβερνήσεις. Η αιτία; Η όλο και μεγαλύτερη έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στους εθνικές ηγέτες τους. Ετσι, η εξωτερική πολιτική, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και η εθνική άμυνα παραμένουν αρμοδιότητες των εθνικών κυβερνήσεων, αλλά η παιδεία, η οικονομία και η υγεία περιέρχεται στα χέρια της τοπικής εξουσίας.
Οι επιχειρήσεις ασχολούνται τόσο πολύ με τους εργαζομένους τους που αναλαμβάνουν πλέον τα θέματα παιδείας, υγείας και κατοικίας τους.
Η εμπειρία δεν είναι η ίδια σε όλο τον κόσμο. Στη Μέση Ανατολή, η νεολαία επαναστάτησε εναντίον των φανατικών και ξεκίνησε μια νέα Αραβική Ανοιξη. Αλλά στην Κίνα και στη Ρωσία, παρόμοια κινήματα δεν είχαν την ίδια επιτυχία. Οι εν λόγω αλλαγές έγιναν τελικά πιο εύκολα στις δυτικές δημοκρατίες, όπως οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, όπου υπάρχει ήδη «μια ισχυρή παράδοση εμπλοκής των τοπικών συλλογικοτήτων και του ιδιωτικού τομέα».