Οι οιωνοί για την πρώτη συνάντηση Ντόναλντ Τραμπ - Ταγίπ Ερντογάν ήταν καλοί, όταν εξελέγη εντελώς απρόσμενα πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ρεπουμπλικανός μεγιστάνας των ακινήτων τον περασμένο Νοέμβριο. Στο μεταξύ όμως έχουν μεσολαβήσει αρκετά, ώστε το κλίμα να μην είναι και τόσο φιλικό στο σημερινό ημίωρο τετ-α-τετ των προέδρων ΗΠΑ και Τουρκίας στο Λευκό Οίκο γύρω στις 12:30 μμ τοπική ώρα (19:30 ώρα Ελλάδος).
Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ο άνθρωπος που επέλεξε ο Ντόναλντ Τραμπ για σύμβουλο εθνικής ασφαλείας, ο στρατηγός Μάικλ Φλιν, πληρωνόταν για να προωθήσει τα συμφέροντα της Άγκυρας στην Ουάσιγκτον. Ο ίδιος ο Τραμπ χαρακτήριζε αποτυχημένη την αμερικανική στρατηγική κατά του «Ισλαμικού Κράτους» -μια στρατηγική που βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στις κουρδικές δυνάμεις που η Άγκυρα χαρακτηρίζει τρομοκράτες- και υποσχόταν να την αλλάξει. Κι όλα αυτά ήταν, φυσικά, καλοδεχούμενα στην Τουρκία , που είχε δει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ να αγγίζουν κατά καιρούς τα όρια της εχθρότητας επί Ομπάμα.
Όμως, στους τέσσερις πρώτους μήνες αφότου ο Τραμπ ανέλαβε τα ηνία, η κυβέρνησή του -προς άκραν απογοήτευσιν της Άγκυρας- ακολούθησε πάνω κάτω την ίδια πολιτική με εκείνη του προκατόχου του.
Ο στενότερος φίλος της Τουρκίας στην κυβέρνηση Τραμπ, ο Μάικλ Φλιν αποπέμφθηκε από τη θέση του συμβούλου εθνικής ασφάλειας, όταν αποκαλύφθηκε ότι απέκρυψε τις επαφές που είχε με το Ρώσο πρεσβευτή Σεργκέι Κίσλιακ στην Ουάσιγκτον πριν την ορκωμοσία του νέου προέδρου κι ότι παραπλάνησε σχετικά τον αντιπρόεδρο Μάικ Πενς.
Σημεία τριβής στις σχέσεις Ουάσιγκτον - Άγκυρας
Ο Φετουλάχ Γκιουλέν, ο αυτοεξόριστος ιμάμης που η Άγκυρα κατηγορεί ως ενορχηστρωτή του αποτυχημένου πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου, όχι μόνον «ζει και βασιλεύει» στην Πενσιλβάνια -παρά τις συνεχείς εκκλήσεις της κυβέρνησης Ερντογάν για έκδοσή του στην Τουρκία- αλλά η Washington Post φιλοξένησε και άρθρο του για το πόσο έχει αλλάξει προς το χειρότερο η πατρίδα του επί Ερντογάν παραμονή της επίσκεψης του Τούρκου προέδρου στις ΗΠΑ!
Kι η αμερικανική υποστήριξη προς τις κουρδικές πολιτοφυλακές YPG στη βόρεια Συρία -που η Άγκυρα θεωρεί βραχίονα του PKK- εντάθηκε με την ανάπτυξη εκατοντάδων ακόμη Αμερικανών στρατιωτών στις περιοχές που ελέγχουν οι YPG.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, την περασμένη εβδομάδα ο Τραμπ έκανε κάτι ασυγχώρητο στα μάτια της τουρκικής κυβέρνησης: έδωσε το πράσινο φως για τον εξοπλισμό των κουρδικών πολιτοφυλακών -σαφές μήνυμα προς την Άγκυρα ότι η Ουάσιγκτον είχε απορρίψει τα σχέδιά της να ηγηθούν Τουρκικές δυνάμεις και Άραβες αντάρτες της μάχης για την ανακατάληψη της Ράκα, της de facto πρωτεύουσας του «Ισλαμικού Κράτους» στη Συρία. Με την χορήγηση βαρέος οπλισμού στους Κούρδους μαχητές της Συρίας, ενός οπλισμού που θα παραμείνει στα χέρια τους μετά το πέρας της επιχείρησης ανακατάληψης της Ράκα, η Ουάσιγκτον, λένε αναλυτές, προλείανε τρόπον τινά το έδαφος για τη δημιουργία κουρδικού κράτους στη βόρεια Συρία όταν θα λήξει ο εμφύλιος.
Η τελευταία εξέλιξη αναμένεται να κυριαρχήσει στις συνομιλίες μεταξύ του Τραμπ και του Ερντογάν καθώς η Άγκυρα δεν κρύβει την οργή της απαιτώντας ακύρωση της απόφασης. Οι Τούρκοι λένε ότι τα όπλα των κουρδικών πολιτοφυλακών θα καταλήξουν στα χέρια του PKK και κατηγορούν την Ουάσιγκτον ότι παίρνει το μέρος μιας τρομοκρατικής οργάνωσης.
Οι ΗΠΑ, απ’ την άλλη, προσπάθησαν να καθησυχάσουν το νατοϊκό τους σύμμαχο ότι τα όπλα δεν θα φθάσουν στα χέρια του PKK κι υπόσχονται να βρουν κάποιο ρόλο για την Τουρκία στη μάχη για την άλωση της Ράκα.
Αμερικανικά ΜΜΕ αναφέρουν ότι είναι σημαντικό για την Ουάσιγκτον να κατευνάσει την οργή της Άγκυρας, αν θέλει να προχωρήσει απρόσκοπτα η επιχείρηση στη Ράκα. Τουρκικές δυνάμεις έχουν εξαπολύσει επανειλημμένες επιθέσεις κατά των Κουρδικών πολιτοφυλακών από τον περασμένο Αύγουστο, όταν μπήκαν στη Συρία επισήμως για να διώξουν τους τζιχαντιστές απ’ τα σύνορά τους... Αν και η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση ολοκληρώθηκε, ο Ενρτογάν υποσχέθηκε ότι θα συνεχίσει να πολεμά τις κουρδικές πολιτοφυλακές στη Συρία και τον περασμένο μήνα εξαπέλυσε αεροπορικές επιθέσεις εναντίον τους.
Επίσης μην ξεχνούμε και τις τουρκικές απειλές στο παρελθόν ότι θα απαγορέψει στους Αμερικανούς να χρησιμοποιούν την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ για τις επιχειρήσεις τους κατά των τζιχαντιστών στη Συρία.
Πάντως, παρά τις αρνητικές για την Άγκυρα εξελίξεις, ορισμένοι στην κυβέρνηση Ερντογάν διατηρούν κάποια αισιοδοξία για το πως θα φερθεί ο Τραμπ στην Τουρκία.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Sabah την περασμένη εβδομάδα Τούρκοι αξιωματούχοι απέδωσαν την ευθύνη για την αμερικανική απόφαση εξοπλισμού των Κούρδων μαχητών της Συρίας σε κατάλοιπα της κυβέρνησης Ομπάμα, που φοβήθηκαν ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε στο τετ-α-τετ με τον Τραμπ να τον πείσει να υιοθετήσει μια πιο φιλική στάση έναντι της Άγκυρας. Τα ίδια πάνω κάτω επανέλαβε και ο Ερντογάν από το Πεκίνο προχθές.
Άλλωστε ο Τραμπ έχει δείξει στο πρόσφατο παρελθόν ότι προσέρχεται σε συναντήσεις με «εχθρούς» για να αποχωρήσουν τελικά ως «φίλοι», όπως έγινε στην περίπτωση του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ.
Πριν αναχωρήσει για την Ουάσιγκτον ο Ερντογάν δήλωσε αισιόδοξος για την έκβαση της συνάντησής του με τον Τραμπ, περιγράφοντάς την ως «ορόσημο» στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις.
Αλλά η γεφύρωση των διαφορών ίσως αποδειχθεί αδύνατη. Οι Κούρδοι μαχητές της Συρίας παραμένουν οι μόνοι αξιόπιστοι σύμμαχοι της Ουάσιγκτον στην περιοχή και οι μόνοι που είναι σε θέση να καταλάβουν τη Ράκα στο εγγύς μέλλον. Από την άλλη η Άγκυρα ουδέποτε πρόκειται να αποδεχθεί ότι οι YPG δεν συνιστούν απειλή για την ίδια.
Ουδεμία εξέλιξη αναμένεται και στο θέμα της έκδοσης του ιμάμη Γκιουλέν που ζητεί μετ’ επιτάσεως η Άγκυρα. Η κυβέρνηση Ερντογάν κατέθεσε αίτημα στο αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης για τη σύλληψή του Γκιουλέν, αλλά ο υπουργός Τζεφ Σέσσιονς διεμήνυσε ότι δεν υπάρχει τέτοια νομική δυνατότητα, επειδή ο ιμάμης δεν διέπραξε επί αμερικανικού εδάφους όσα του καταμαρτυρεί η Τουρκία.
Παράλληλα ο Ερντογάν αναμένεται να ζητήσει την απελευθέρωση του Ρεζά Ζαράμπ, ενός τουρκο-ιρανού εμπόρου χρυσού και του Μεχμέτ Χακάν Ατίλα, αναπλ. Γεν. Διευθυντή της κρατικής τράπεζας Halk Bank, οι οποίοι δικάζονται στις ΗΠΑ για παραβίαση του εμπάργκο εναντίον του Ιράν.
Η υπόθεση αγγίζει προσωπικά τον Τούρκο πρόεδρο, καθώς το όνομα του Ζαράμπ είχε εμπλακεί στο σκάνδαλο δωροδοκίας υπουργών του Ερντογάν και το 2013 είχαν παραιτηθεί τέσσερις υπουργοί.